براساس نیات واقفان، ۷۰درصد از عواید ناشی از موقوفات این شهرستان برای عزاداری و روضه خوانی امام حسین(ع) هزینه می شود.( 1)
رقبات موقوفات طبس مربوط به خراسان جنوبی، خراسان رضوی، تهران و کربلا است.هفت موقوفه در طبس در ماه مبارک رمضان به افطار دادن و هزینه اطعام مومنان خاص پرداخته شده است (2)
قدیمیترین وقفنامه در شهرستان طبس مربوط به حاج لطفعلی نادمی به تاریخ وقف ۱۱۵۳ هجری قمری و در حدود سه قرن پیش است.
شهرستان طبس 423 موقوفه و 5 هزار و 32 رقبه دارد که از این تعداد 98 موقوفه بهصورت غیر متصرفی و در دست متولیان است و 325 موقوفه بهصورت متصرفی بوده که امور آن بهوسیله اوقاف و امور خیریه اداره میشود.(3)
برخی از موفوفات مربوط به امام زاده حسین ابن موسی الکاظم ( ع)
– مزرعه حسين آباد:
داراي يك رشته قنات و تا حدودي داراي اراضي وسيع قابل كشت بوده است. قنات اين مزرعه دراثر عدم رسيدگي متوليان وقت از بين رفته و برابر اظهار قدما داراي حدود شانزده اينچ آب و هزار هكتار زمين بوده است. اين رقبه در سال 767هجري قمري توسط امير حسين خان عضد الدوله وقف و مصرف آن باغات جوار حرم مطهر مي باشد
2- روستاي جمز:
اين روستا در چهار كيلومتري طبس واقع است. بعضي از مدارك موجود حاكي از وقفيت كل سپس نصف و هم اكنون چهار سهم از 12 سهم مزرعه و قنات در يد موقوفه مي باشد. تاريخ وقفيت آن سال 726 هجري قمري و واقف آن امير اسماعيل گيلكي بوده و مصرف آن چراغ روشنائي امامزاده مي باشد. و درآمد حاصله در جهت نيت واقف هزينه مي شود.
3- ديهشك
در روستاي مذكور برابر صورت رقبات صادره در سال 1301 مالكيت موقوفه مقدار 37 فنجان (سهم) آب و دو قطعه زمين ذكر شده و در سال 1376 سند مالكيت 25 فنجان (سهم) آب و دو قطعه زمين به نام موقوفه اخذ گرديد و براي مقدار باقي مانده اثري در سوابق ثبتي موجود نيست تا بتوان احقاق حق نمود. اين موقوفه در سال 726 هجري قمري توسط مير سيد عبدالحق گور سرخي وقف بر آستان مبارك گرديده و مصرف آن غذاي فقرا در شب جمعه اعلام گرديده است. كه عوايد حاصله طبق نيت واقف هم اكنون هزينه مي شود.
4- روستاي دره بيد:
اين روستا در 22 كيلومتري شمال طبس واقع است و داراي آب چشمه مي باشد. در سال 1370 بر اثر احداث سد كل مزرعه با ساختمانها و اشجار به زير آب رفته و اداره اوقاف ( متولي وقت موقوفه) در سال 1371 با شركت سهامي آب منطقه اي خراسان به مقداري بسيار ناچيز مبادرت به عقد قرارداد اجاره نموده است. تاريخ وقف اين رقبه به سال 726 هجري قمري وسيله مير سيد علي گيوند سلام نشست وقف و مصرف آن فرش بقعه مباركه ذكر شده است كه هم اكنون طبق نيت واقف عمل مي شود. و سند مالكيت روستاي فوق تحت پلاك 21 اصلي در سال 1375 بنام آستان مبارك و به توليت آستان قدس رضوي اخذ گرديده است.
5- مزرعه سيشك:
اين روستا در 26 كيلومتري بشرويه و در جنوب غرب روستاي ارسك واقع شده و بدليل صعب العبور بودن راه دسترسی براي عزيمت به روستا لازم است كه پياده حدود 6 كيلومتر راه پيمود. اين روستا داراي آب چشمه بوده و محصولات آن گردو و برگ توت براي پرورش كرم ابريشم مي باشد. اين رقبه به سال 940 هجري قمري توسط امير كمال الدين وقف و مصرف آن در ضريح و پرده امامزاده ذكر گرديده كه طبق نيت واقف عمل مي شود. سند مالكيت روستاي فوق تحت پلاك 208 اصلي بنام آستان مبارك و به توليت آستان قدس رضوي اخذ گرديده است.
6- خروسان عليا و سفلي:
اين دو روستا با فاصله نزديك به هم در 42 كيلومتري شهر طبس در دامنه كوه واقع شده و در سال 1384 اسناد اصلاحاتي آن باطل و سند مالكيت بنام موقوفه آستان مبارك و توليت آستان قدس رضوي تحت پلاكهاي 215 و216 اصلي صادر و اخذ گرديده هم اكنون به صورت اجاره چهار ساله با متصرفين عقد قرارداد اجاره شده است. اين دو رقبه سال 940 هجري قمري توسط امير كمال الدين وقف بر آستان مبارك و مصرف آن براي غذاي خدام امامزاده اعلام شده است.
7-روستاي خرو سفلي:
براساس استشهاد و سوابق برخي از اسناد موجود دو قطعه باغ مشجر و منخل بهمراه 7 سهم آب در سال 940 هجري قمري توسط ميركمال الدين وقف بر آستان مبارك حضرت حسين بن موسي الكاظم(ع) گرديده و مصرف آن غذاي خدام ميباشد. اين موقوفه تا اواخر سال 1377 مفقود و از يد خارج بوده است كه با پيگيري هاي فراوان شناسايي متصرفين و ارشاد آنها ضمن اقرار به وقف املاك و مياه مذكور به تصرف موقوفه در آمده و اسناد مالكيت آنها به نام موقوفه به توليت آستان قدس رضوي صادر و اخذ گرديد و با متصرفين قرارداد اجاره تنظيم گرديده است.
8- مياه و اراضي متعلقه در شهر طبس :
سوابق و شواهد موجود نشان ميدهد ميزان 340 سهم از آب نهرين طبس به همراه املاك زيادي در اختيار موقوفه امام زاده بوده كه به دليل سهل انگاري و عدم توجه متوليان سابق به مرور از وقفيت خارج و اسناد آن به نام اشخاص صادر و مسترد شده از سال 1374 و شروع به فعاليت واحد موقات آستان مبارك تا كنون تعداد 27 قطعه زمين تحت پلاكهاي مختلف برگشت و اعاده به وقف شده و با متصرفين تنظيم قرارداد اجاره شده است و اغلب املاك فوق به نام موقوفه درخواست ثبت و اسناد مالكيت آنها صادر و اخذ گرديده است.
همچنين از مقدار 340 سهم آب تاكنون 132 سهم آن اعاده به وقف شده و اسناد مالكيت به نام موقوفه صادر و اخذ گرديده است جهت برگشت مقدار باقي مانده شناسايي لازم انجام و انشاء ا… در آينده نزديك شاهد برگشت كل آن باشيم. اين املاك توسط مير سيد عبدالحق گورسرخي وقف گرديده و مصارف آن متفاوت است.
9- موقوفات آستان مبارك در بشرويه:
در اين شهر مقدار 50 فنجان آب و اراضي متعلقه توسط مير سيد عبدالحق گور سرخي سال 624 هجري قمري وقف گرديده به دليل مرغوبيتي كه اين اراضي داشته در سال 1350 اداره مسكن و آباداني وقت مقدار قابل توجهي از اين املاك را تصرف و از يد موقوفه خارج نموده كه در اين راستا و پس از محول شدن اداره امور آستان مبارك به آستان قدس رضوي، توسط آستان مبارك فعاليت چشمگيري انجام و اسناد مالكيت مقدار 50 سهم آب و تعداد 9 قطعه زمين با كاربري هاي مختلف به نام موقوفه و به توليت آستان قدس رضوي اخذ گرديده است.
10- روستاي ملوند:
اين روستا در 70 كيلومتري شمال طبس واقع است واقف آن ميرعبدالحق گورسرخي است. تاريخ وقف آن سال 637 هجري قمري و مصرف آن غذاي خدام مي باشد. اين روستا را همانند بقيه رقبات موقوفه آستان توسط حكومت غاصب پهلوي در زمان اصلاحات اراضي به تعداد 18 نفر كشاورز واگذار گرديده كه پس از استقرار نظام مقدس جمهوري اسلامي و احترام و اهتمام به قانون وقف اسناد فوق به درخواست آستان مبارك باطل و سند مالكيت شش دانگ بنام آستانه مباركه به توليت آستان قدس رضوي صادر و اخذ گرديد.
در حال حاضر آب و اراضي كشاورزي به صورت اجاره در يد تعداد 18 نفر مستأجر مي باشد و اراضي مسكوني آن هم با تعداد 70 خانوار ساكن در آنجا قرارداد اجاره تنظيم و حقوقات متعلقه و اجاره معوقه اخذ شده است. تاكنون توسط ادارات مختلف تعداد 2 عدد سد خاكي و بتوني در مجاورت اراضي روستاي فوق احداث كه سهم به سزايي در عمران و آباداني آن داشته است منتهي به دليل خشكسالي هاي متوالي آب قنات آن خشک شده و اقداماتی جهت احیاء آن در دست اقدام است. همچنين در جهت استفاده بهينه از آب موجود اكثر مسير جوي هاي آب بصورت كانال بتوني در آمده است.
با توجه به فعاليتهاي گسترده وهمه جانبه آستان قدس رضوي در عمران و آبادي و بازسازي بارگاه ملكوتي حضرت حسين بن موسي الكاظم(ع) كه هم اكنون به ميقات الرضا شهرت يافته افراد خيري با مراجعه به آستان مبارك با ميل و رغبت قسمتي از مايملك خويش را وقف بر آستان مبارك نموده اند كه بشرح ذيل اعلام مي گردد:
– آقاي سيد حسين محمودي سال 1375 ميزان 131 هكتار زمين از مزرعه و قنات فتح آباد منطقه عشق آباد پلاك 138 اصلي.
– آقاي سيد حسين محمودي سال 1375 ميزان دو شبانه روز آب از يك حلقه چاه موتور در پلاك 1128 اصلي محل مصرف امورات جاريه آستان مبارك
– خانم بتول ظهيري سال 1377 دو قطعه زمين مزروعي شهر طبس تحت پلاكهاي 583 اصلي و 1452 اصلي محل مصرف خريد كتاب جهت كتابخانه حضرت حسين بن موسي الكاظم(ع).
– عباس زماني سال 1380 ميزان 2 ساعت آب از يك حلقه چاه موتور برقي و 10500 متر مربع زمين مزروعي از مزرعه الله آباد از توابع بخش طبس.
– خانم بتول ظهيري سال 1384 يك قطعه زمين مزروعي به مساحت 1091 متر مربع از پلاك 1436- اصلي واقع در بخش يك طبس محل مصرف خريد كتاب جهت كتابخانه حضرت حسين بن موسي الكاظم(ع).
11- موقوفه امير حسنخاني، تاریخ وقف 1234/7/13 هجري قمري، ميزان وقف مبلغ 3 تومان كه در حال حاضر در سامانه جامع موقوفات مقدار 1/17 درصد تعريف گرديده است.
مصرف وقف: خرج و صرف ضروريات روضه امام زاده حسين بن موسي الكاظم(ع)
12- موقوفه عمادالملكي، تاریخ وقف 1301/5/7 هجري قمري ميزان وقف مبلغ 8 تومان
مصرف وقف: رونق و تعمير و اصلاح عمارت امام زاده حسين بن موسي الكاظم(ع)
(4)
………………
منابع :
- رییس وقت اداره اوقاف طبس – محمد رضا ارغایی1390
- رییس وقت اداره اوقاف طبس – حسینی زاده 1392
- رییس وقت اداره اوقاف طبس – الهی1393
- آستان مبارک امامزاده حسین ابن موسی الکاظم
کلیه حقوق برای سایت ” دانشنامه طبس گلشن ” محفوظ است
استفاده از مطالب و تصاویر با ذکر منبع ” دانشنامه طبس گلشن ” مجاز است
پاسخ دهید