مارهای نیمه سمی منطقه شهرستان طبس گلشن
مارهای نیمه سمی (اپیستوگلفیا)
این مارها كم و بیش شبیه مارهای غیر سمی هستند و یكی از وجوه تمایز آنها داشتن فنگ Fang یا نیش دندان خلفی شیار دار است . فنگ كه از سیار دندانها بزرگتر و دارای كانال باز یا شیار است در قسمت عقب دهان ، در فك بالایی قرار دارد و به غده سمی متصل است . از نظر ظاهری مردمك چشم این مارها عمودی یا گرد است . تیر مار كه یكی از انواع این مارها محسوب می شود با داشتن چهار خط سفید رنگ كه در سر تا سر بدنش امتداد دارد مشخص می شود . آلوسر (سگ مار) هم كم و بیش حركات مار جعفری را تقلید می كند و از نظر شكل ظاهری خیلی شبیه به آن است . آلوسر فاقد علامت صلیبی شكل در ناحیه سر می باشد . ناحیه سر این مار كلاً سیاه رنگ است .
ممیز مار
دکتر محمود لطیفی
مشخصات : سر باریك و طویل ، گردن مشخص ، پهنای پولك رسترال بیش از ارتفاع آن و قابل رؤیت از سمت بالای سر ، پولك گونه ای بلند و باریك ، بین بینی دو یا سه پولك ، پولكهای بین بینی خیلی كوتاهتر از پولكهای جلو پیشانی ، طول پولك گونه ای سه تا چهار برابر ارتفاع آن ، دارای یك پولك جلو چشمی متصل به پیشانی و دو یا به ندرت سه پولك عقب چشمی ، پولكهای گیجگاهی 2+2 یا 3+2 و به ندرت 1+2 عدد ، لب بالا دارای 9 پولك و لب پائین 10 یا 11 پولك (پنجمین و ششمین پولك لب بالا متصل به چشم ) پنج یا شش پولك لب پائین متصل به پولك چین قدامی ، پولك چین قدامی كوتاهتر از پولك چین خلفی ، پولكهای سطح پشتی 17 ردیف ، پولكهای سطح شكمی 172 تا 195 عدد و سطح زیرین دم 76 تا 125 عدد ، پولك مخرجی منقسم .
بدن به رنگ زیتونی رنگ پریده یا صورتی ، دارای یك خط طولی سفید خالدار بین دو خط طولی قهوه ای از ناحیه سر تا انتهای دم ، وسط پولك بالای چشمی سفید و اطراف آن قهوه ای ، دارای دو خط تیره در دو طرف بدن ، سطح شكمی سفید متمایل به زرد با خالهای تیره رنگ .
حداكثر طول 141 سانتیمتر ، دم 45 سانتیمتر .
تغذیه از مارمولكها .
زاد و ولد: تخمگذار ، در تابستان 2 تا 6 تخم می گذارند .
زیستگاه : صحراهای شنی ، دشتها ، بوته زارها .
انتشار جغرافیایی : شمال غربی آفذیقت تا مصر – چاد – اتیوپی – سومالی – عربستان – جنوب غربی آسیا – هندوستان – شوروی سابق – ایران – افغانستان – پاكستان – تركمنستان – سوریه – عراق .
پراكندگی : استانهای سیستان و بلوچستان – كرمان – سمنان – مركزی – تهران – اصفهان – خوزستان – یزد – فارس – مازندران – خراسان – قم .
تیر مار
دکتر محمود لطیفی
مشخصات : بدن باریك و سر اریبی شكل ، یك پولك جلو چشمی متصل به پولك پیشانی ، دارای دو یا سه پولك عقب چشمی ، سه پولك لب بالا متصل به چشم ، پولكهای گیجگاهی 2+2 یا 2+3 عدد ، لب بالا دارای 9 پولك و لب پائین 10 یا 11 پولك ، پولكهای سطح پشتی 17 ردیف ف پولكهای سطح شكمی 175 تا 197 و سطح زیرین دم 71 تا 101 عدد ، پولك مخرجی منقسم .
بدن به رنگ زرد زیتونی متمایل به خاكستری ، حاشیه پولكها روشن تر ، دارای دو خط تیره متمایل به سیاه از پشت چشم و قسمت لب بالایی در سر تا سر بدن گاهی نامشخص ، سطح شكمی زرد لیمویی روشن یا زیتونی خاكستری با خالهای خاكستری متمایل به قهوه ای ، خالها در قسمت قدامی بدن بزرگتر .
حداكثر طول 100 سانتیمتر ، دم 26 سانتیمتر .
تغذیه از مارمولكها .
زاد و ولد : تخمگذار .
زیستگاه : صحراهای شنی ، تپه ماهورها ، بوته زارها .
انتشار جغرافیایی : سواحل شرقی دریای خزر تا نواحی شرقی قزاقستان ، ایران ، پاكستان ،افغانستان ، مغولستان .
پراكندگی : استانهای سمنان ، مازندران ، گلستان ، خراسان ، فارس ، سیستان و بلوچستان ، كرمان ، اصفهان ، خوزستان ، مركزی ، لرستان .
افعی پلنگی
دکتر محمود لطیفی
مشخصات: سر پهن و مثلثی شكل ، گردن مشخص ، پوزه پهن ، ظاهرا دارای دو پولك بینی ، پولك گونه ای طویل و متصل به چشم ، پولك جلو چشمی متصل به پولك پیشانی ، دارای دو پولك عقب چشمی ، پولكهای گیجگاهی كوچك و همانند سایر پولكها 4+2 یا 4+3 ، لب بالا دارای 8 تا 10 پولك و لب پائین 10 تا 12 پولك، چهار یا پنج پولك لب پائین متصل به پولك چین خلفی ، پولكهای سطح پشتی 23 ردیف ، پولكهای سطح شكمی 229 تا 270 و سطح زیرین دم 68 تا 78 عدد ، پولك مخرجی منفرد .
بدن به رنگ خاكستری زیتونی روشن با لكههای قهوه ای چهار گوش و پهنای بیش از فواصل آنها در سطح پشتی ، سر با لكههای قهوه ای همراه با خالهای ریز تیره ، لبها تیره رنگ ، سطح شكمی به رنگ قهوه ای تیره با سایه روشن در قسمت پولكهای چین و گلو .
حداكثر طول 139 سانتیمتر ، دم 18 سانتیمتر .
تغذیه از مارمولكها .
زاد و ولد : تخمگذار .
زیستگاه : مناطق صخره ای ، كوهستانها ، بوته زارها.
انتشار جغرافیایی : ایران ، افغانستان ، پاكستان ، شوروی سابق (تركمنستان)
پراكندگی : استانهای مركزی ، سیستان و بلوچستان ، فارس ، خراسان ، سمنان ، اصفهان .
آلو سر
دکتر محمود لطیفی
مشخصات : سر و گردن كاملا مشخص ، سر مثلثی شكل و سیاه رنگ متمایل به آبی تیره (قسمت خلفی آن قهوه ای تیره) ، فك بالایی با 10 تا 14 دندان هم حجم ، دندانهای خلفی شیار دار و بلندتر از دندانهای دیگر ، چشم درشت با مردمك عمودی ، پوزه كوتاه ، پهنای پولك رسترال بیش از ارتفاع آن و قابل رؤیت از سمت بالای سر ، طول پولك پیشانی بلندتر از فاصله تا پولك رسترال و كوتاهتر از پولك آهیانه ، دارای یك پولك جلو چشمی و دو پولك عقب چشمی ، پولكهای گیجگاهی 2+2 یا 2+3 ،لب بالا دارای 8 یا 9 پولك و لب پائین دارای 10 یا 11 پولك (سومین ، چهارمین و پنجمین پولك لب بالا متصل به چشم) ، چهار یا پنج پولك لب پائین متصل به پولك چین قدامی ، چین خلفی كوتاهتر از پولك چین قدامی و منفك از هم با چند پولك ، بدن كم . بیش فشرده با پولكهای صاف یا فاقد تیغه استخوانی ، پولكهای سطح پشتی مورب و در 21 ردیف و در قسمتهای جانبی باریكتر ، پولكهای سطح شكمی 222 تا 238 و سطح زیرین دم 74 تا 94 عدد ، پولك مخرجی منفرد .
سطح پشتی به رنگ خاكستری یا زرد زیتونی یا قهوه ای آجری با خالهای سفید و حاشیه تیره رنگ ، در دو طرف بدن خالهای سفید بهم پیوسته به شكل زیگزاك ،سطح شكمی سفید و بدون خالهای تیره رنگ جانبی .
حداكثر طول 105 سانتیمتر ، دم 16 سانتیمتر .
تغذیه از مارمولكها و پرندگان .
زاد و ولد : تخمگذار . در ایران مطالعه نشده است ولی در هندوستان 3 تا 11 تخم در فصل تابستان می گذارد . در تخمها جنین به طول 7 میلی متر گزارش شده است .
زیستگاه : صحراها ، دشتها ، مناطق صخره ای با شنهای نرم ، چمنزارها و باغچهها .
انتشار جغرافیایی : از غرب بلوچستان در مناطق شرق ایران ، عربستان ،مناطق جنوبی ازبكستان ، هندوستان ، پاكستان ، ایران ، سریلانكا ، آسیای مركزی ، شوروی سابق ، تاجیكستان .
پراكندگی : استانهای سیستان و بلوچستان ، خراسان ، كرمان ، هرمزگان .
نقل از سایت کویر و بیابانهای ایران
گردآورنده : دایره المعارف طبس
در صورت داشتن اطلاعات و تصاویر جدیدتر ؛ آنرا به همراه نام خود به آدرس tabasenc@yahoo.com ارسالفرمایید
“استفاده از مطالب سایت با ذكر منبع (www.tabasenc.ir) بلا مانع است“
پاسخ دهید