توجه به شکل ، وضع قرار گرفتن و تعداد پولکهای بدن مار ، تشخیص را تا حدی آسان می کند . مارهای غیر سمی دارای دندانهائی ساده هستند که راهی به غده سمی ندارند . شکل پولکهای ناحیه سر با شکل پولکهای ناحیه بدن کاملأ متفاوت است . به عبارت دیگر پولکهای ناحیه سر و تنه مشخص و قرینه و غالبأ مانند هستند . در بعضی از مارها پولکهای ناحیه ظهری یا پشتی بدن صاف است بر عکس در بعضی دیگر پولکهای ناحیه ظهری تیغه دار است یعنی در وسط این پولکها خطی برجسته یا تیغه مانند مشاهده می شود پولکهای سطح شکمی صاف و بزرگتر از پولکهای ناحیه ظهری است .
مردمك چشم اغلب گرد و دم مار معمولاً گرد و دراز است . پولكهای زیر ناحیه دم در یك یا دو ردیف قرار دارند و پولك آنان یا مخرج ممكن است یك عدد یا دو عدد یا به عبارت دیگر منفرد یا منقسم باشد . بطور كلی قرار گرفتن این پولكها و شمارش آنها در تشخیص مارها حائز اهمیت است . مارهای غیر سمی اصولاً در حركت خیلی سریع و چابك هستند 1-
مشخصات : بدن كشیده و باریك ، پوزه نسبتاً تیز و مشخص ، پهنای پولك رسترال بیش از ارتفاع آن ، پولكهای بین بینی برابر یا كوتاهتر از پولكهای جلو پیشانی ، قسمت قدامی پولك پیشانی پهن تر از پولك بالای چشمی ، طول پولك به گونه ای بیش از ارتفاع آن ، دارای یك پولك جلو چشمی (معمولاً به پولك پیشانی متصل) و در سمت پائین آن یك پولك زیر چشمی ، دارای دو پولك عقب چشمی ، پولكهای گیجگاهی 3+2 عدد (ندرتاً 2+2 عدد) ، لب بالا دارای 9 پولك (پنجمین و ششمین پولك آن متصل به چشم) ، چهار یا پنج پولك لب پائین متصل به پولك چین قدامی ، پولكهای چین خلفی برابر یا كمی بلندتر از پولكهای چین قدامی و به وسیله دو ردیف پولك از هم مجزا ، پولكهای ناحیه پشتی 19 عدد و صاف ، پولك مخرجی منقسم . دن به رنگ زیتونی ،سبز روشن متمایل به خاكستری ،زیتونی متمایل به قهوه ای یكنواخت یا دارای خطوط و نقوش متفاوت ، در بعضی از نمونهها ناحیه پشت (از پس سر تا انتهای دم) دارای یك خط قرمز رنگ یا نارنجی متمایل به قهوه ای ممتد ، پولكهای سطح شكمی 214 تا 235 عدد و سطح زیرین دم 106 تا 136 عدد ،گاهی سطح پشتی فاقد خط قرمز اما رنگ قسمت قدامی بدن و قسمت خلفی آن متفاوت ، در قسمت قدامی خطوط با رنگ تیره یا سیاه به شكل زیگزاك نامنظم با خالهای كوچكتر در سطح جانبی ، قسمت خلفی بدن یكنواخت و به رنگ زیتونی خاكستری .
حداكثر طول 129 سانتیمتر ، دم 35 سانتیمتر .
تغذیه از مارمولكها و گاهی پستانداران و پرندگان كوچك .
زاد و ولد : در تابستان 3 تا 7 تخم نسبتاً بزرگ می گذارد .
زیستگاه : مناطق كوهستانی ،مناطق صحرایی ، دامنه تپهها .
انتشار جغرافیایی : در جنوب غربی آسیا دارای انتشار وسیع ، از لیبی تا شمال غربی هندوستان – مصر – سومالی – عربستان – سوریه – عراق – ایران – افغانستان – پاكستان – هندوستان – شوروی سابق – تركمنستان .
پراكندگی : استانهای مركزی – تهران 0 اصفهان – قم – قزوین – خراسان – فارس – سیستان و بلوچستان – سمنان – آذربایجان شرقی – كرمان – خوزستان – هرمزگان – همدان – گلستان – یزد – ایلام – زنجان – كردستان .
2-
نام علمی: Spalerosophis diadema cliffordi نام انگلیسی: Diadem Snake نام فارسی : مار شتری |
|
مشخصات : پولكهای گونه ای و جلو پیشانی منقسم به چندین پولك كوچك ، دارای 8 تا 12 دور چشم ، لب بالا دارای 11 تا 13 پولك و لب پائین 11 تا 14 پولك ، پولكهای پشتی 27 عدد (ندرتا 29 یا 31 عدد) و در قسمت قدامی بدن كمی برجسته و در قسمت خلفی تیغه درا ، لب بالا به وسیله یك ردیف پولك از چشم مجزا ، پولكهای سطح شكمی 216 تا 248 و سطح زیرین دم 64 تا 87 عدد ، پولك مخرجی منفرد .
بدن به رنگ نخودی ، خاكستری روشن ، قهوه ای روشن زیتونی با سه ردیف خالهای تره رنگ طولی ممتد ،سطح پشتی دارای خالهای تیره رنگ چهار ضلعی با حاشیه زرد رنگ همراه با خالهای تیره رنگ و یك در میان در سطح جانبی ،رنگ سطح شكمی روشن و فاقد خال .
حداكثر طول 188 سانتیمتر ، دم 27 سانتیمتر .
تغذیه از مارمولكها و موشها .
زاد و ولد : تخمگذار ، 3 تا 5 تخم می گذارد .
زیستگاه : مناطق صحرایی و نیمه صحرایی ،كوهستانها و بوته زارها .
انتشار جغرافیایی : مصر و مناطق شمالی آفریقا و در جنوب تا سودان و در قسمت شرقی به صحرای سینا ، فلسطین ، سوریه ، اردن ، عراق ، ایران ، عربستان ، افغانستان ، پاكستان .
پراكندگی : استانهای تهران ، مركزی ، خوزستان ، فارس ،كرمان ، سیستان و بلوچستان ،هرمزگان ، یزد ، اصفهان ، بوشهر ، قم ، قزوین ، همدان ، زنجان ، گلستان ، لرستان ، خراسان ، سمنان .
3-
نام علمی : Coluber karelini Brandt نام انگلیسی: Spotted Desert Racer نام فارسی : مار خالدار |
|
مشخصات : پوزه برجسته و مشخص ، اندازه پولكهای بین بینی برابر پولكهای جلو پیشانی ،دارای یك پولك جلو چشمی (متصل به پولك پیشانی) و زیر آن یك پولك زیر چشمی ، دارای دو پولك عقبی چشمی و یك پولك بزرگ زیر چشمی در زیر آن ،لب بالا دارای 9 پولك (ندرتاً 8 یا 10 عدد) معمولاً پنجمین (فقط یك پولك) پولك آن متصل به چشم ، لب پائین دارای 9 یا 10 پولك (چهار یا پنج پولك آن متصل به پولكچین قدامی) پولكهای چین خلفی بابر یا بلندتر از پولكهای چین قدامی و به وسیله دو پولك از هم مجزا ، پولكهای ناحیه پشتی 19 عدد و صاف ، پولكهای سطح شكمی در سمت جانبی سه گوش و 199 تا 215 عدد و سطح زیرین دم 91 تا 108 عدد ، پولك مخرجی منقسم .
بدن به رنگ زرد یا خاكستری روشن یا قهوه ای روشن با خالهای حلقه ای شكل ناقص تیره رنگ متمایل به سیاه كه به سطح شكمی نمی رسد ،در فواصل حلقهها در سطح جانبی خالهای سیاه رنگ یك در میان ، خالها و حلقهها در قسمت قدامی بدن مشخص و در قسمت خلفی بدن نامشخص ، ناحیه دم فاقد خال و حلقه ، زیر چشم و ناحیه گیجگاهی دارای خال سیاه ، سطح شكمی روشن فاقد خال .
حداكثر طول 107 سانتیمتر ، دم 25 سانتیمتر .
تغذیه از مارمولكها و موشهای كوچك .
زاد و ولد : تخمگذار ،نوزادان در تابستان از تخم خارج می شوند .
زیستگاه : مناطق كوهستانی ، دشتها و صحراها .
انتشار جغرافیایی : غرب پاكستان – شرق ایران – افغانستان – شوروی سابق – آسیای مركزی – جنوب قزاقستان .
پراكندگی : استانهای خراسان – سیستان و بلوچستان – مركزی – مازندران – سمنان – گلستان – اصفهان – تهران – خوزستان – یزد – كرمان – آذربایجان شرقی
4-
نام علمی : Coluber jugularis نام انگلیسی: Fire racer snake نام فارسی : مار آتشی (سیاه سوجه)
|
|
مشخصات : پوزه كم و بیش برجسته و پهن ،طول پولك رسترال كمی بیش از عرض آن ، پولك بین بینی برابر یا كمی كوتاهتر از پولك جلو پیشانی ، پولك پیشانی كمی پهن تر از پولك بالای چشمی و كوتاهتر از پولك آهیانه ، دارای یك پولك جلو چشمی (ندرتاً 2 عدد) مجزا از پولك پیشانی و در سمت پائین آن یك پولك كوچك زیر چشمی، دارای دو پولك عقب چشمی (ندرتاً 3 عدد ) ، پولكهای گیجگاهی 2+2 یا 3+2 عدد ، لب بالا دارای 8 پولك (چهارمین و پنجمین آن متصل به چشم) ، لب پائین دارای 9 با 10 پولك (پنج پولك آن (ندرتاً 4 عدد) متصل به پولكهای چین قدامی) ، پولكهای چین قدامی معمولاً كوتاهتر از پولكهای خلفی ، پولكهای پشتی صاف و 19 عدد و پولكهای سطح جانبی به شكل خطوط برجسته ، پولكهای سطح شكمی 189 تا 220 عدد و گوشههای جانبی آن نامشخص، پولكهای سطح زیرین دم 99 تا 128 عدد و در دو ردیف ، پولك مخرجی منقسم .
در نوع مار سیاه سوجه بدن به رنگ سیاه و سطح شكمی كمی روشن تر ، ناحیه گلو و لب بالا قرمز رنگ ، گاهی در نوع مار سوجه سطح پشتی به رنگ زیتونی ، خاكستری ، زرد – قهوه ای یا زرد زیتونی با خطوط روشن در وسط هر پولك ، سطح شكمی زرد رنگ ، و گاهی در نوع مار آتشی سطح پشتی به رنگ قرمز متمایل به قهوه ای یا آبی ، حاشیه پولكها روشن تر با خطوط تیره آجری رنگ در وسط هر پولك ، سطح شكمی قرمز رنگ .
حداكثر طول 150 سانتیمتر ، دم 38 سانتیمتر .
تغذیه از مارمولكها ،مارها ،جوندگان كوچك ،پرندگان كوچك و گاهی دوزیستان .
زاد و ولد : معمولاً 5 تا 12 تخم نسبتاً بزرگ به طول 5 سانتیمتر در تابستان ، حالت مار معمولاً عصبانی و در برخورد با انسان فرار نمی كند ،با صدای هیس هیس شدید انسان را ناراحت می كند و سعی دارد با حملههای مكرر او را گاز بگیرد .
زیستگاه : مناطق نیمه صحرایی ، دشتها ، مزارع ، علفزارها ، مناطق صخره ای ، چمن زارها ،جنگلها ، باغچهها و غیره .
انتشار جغرافیایی : جنوب تركیه ،سوریه ،شرق مدیترانه ، ایران ، شمال عراق ، شرق اروپا ،شوروی سابق .
پراكندگی : استانهای آذربایجان شرقی و غربی ،اردبیل ، مازندران ، گیلان ، خراسان ، سمنان ، زنجان ، مركزی ، تهران ، اصفهان ، همدان ، بو شهر ، كرمانشاهان ، لرستان ، خوزستان ،كردستان ،قزوین .
5-
نام علمی:Coluber ravergieri Menetries نام انگلیسی: Ravergier`s racer نام فارسی : مار پلنگی
|
|
مشخصات : پوزه برجسته و گردن مشخص ، قسمت قدامی پولك پیشانی پهن تر از پولك بالای چشمی و كوتاه تر از پولك آهیانه ، پولكهای بین بینی برابر یا كمی كوتاهتر از پولكهای جلو پیشانی ،دارای دو پولك جلو چشمی و یك پولك زیر چشمی ، پولك فوقانی جلو چشمی متصل به پولك پیشانی ، دارای دو پولك عقب چشمی (ندرتاً 3 عدد) ، پولكهای گیجگاهی خیلی كوچك ،لب بالا دارای 9 یا 10 پولك (پنجمین و ششمین آن متصل به چشم) ، لب پائین دارای 9 تا 11 پولك ، طول پولكهای چین خلفی برابر طول پولكهای چین قدامی اما عرض آن كمتر و به وسیله 2 یا 3 ردیف پولك از هم مجزا ، پولكهای پشتی برجسته ، مشخص ،تیغه دار و 21 عدد ( به ندرت 23 عدد ) ، پولكهای سطح شكمی در سمت جانبی گوشه دار و 192 تا 226 عدد و سطح زیرین دم 62 تا 105 عدد ، پولك مخرجی منقسم .
بدن به رنگ نخودی ، خاكستری – قهوه ای روشن یكنواخت یا زیتونی قهوه ای ،زرد زنجابی یا خاكستری – قهوه ای با خطوط و نقوش متفاوت ، سطح پشتی دارای خطوط تیره رنگ (گاهی به شكل چهار گوش) متناوب با خالهای سیاه ،در ناحیه دم دارای سه خط تیره ممتد ،در سطح جانبی سر دارای خط تیره مورب تا گوشه دهان و خط تیره دیگر در زیر چشم ، سطح شكمی روشن و غالباً با خالهای كوچك ، گاهی سر یا تمام بدن مار سیاه رنگ ، در بعضی نمونهها خطوط و نقوش منظم تر و تیره رنگ ، گاهی نقش و نگار نامنظم ،رنگ روشن تر و خطوط و نقوش جنس نر و ماده با هم متفاوت ، مادهها دارای خالهای سیاه بزرگ و نرها یكنواخت و فاقد نقش و نگار .
حداكثر طول 159 سانتیمتر ، دم 37 سانتیمتر .
تغذیه از جوندگان ، پرندگان و مارمولكها .
زاد و ولد : فصل تخمگذاری در تابستان ، تعداد تخمها 3 تا 7 عدد .
زیستگاه : مناطق كوهستانی و دامنهها ،دشتها ، مناطق نیمه صحرایی .
انتشار جغرافیایی : مصر – نواحی جنوبی آسیای میانه – فلسطین – سوریه – عراق – گرجستان – ایران – مناطق مجاور قفقاز – جنوب داغستان – آسیای مركزی – قزاقستان – ارمنستان – نخجوان – آذربایجان – هندوستان 0 پاكستان 0 افغانستان .
پراكندگی : استانهای خراسان – مركزی – تهران – آذربایجان شرقی و غربی – اردبیل – زنجان – مازندران – فارس – كرمانشاهان – همدان – سیستان و بلوچستان – سمنان – كردستان – خوزستان – اصفهان – لرستان – گیلان – گلستان – قزوین – كرمان – قم .
6-
نام علمی: Natrix tessellata نام انگلیسی: Dice Snake نام فارسی : مار آبی ، چلیپر
|
مشخصات : گردن مشخص و پوزه كمی باریك ، چشم با مردمك گرد ، پولك بین بینی كم و بیش مثلثی شكل ، شیار بین پولك رسترال و اولین پولك لب بالا طویل تر از شیار بین پولك رسترال و پولك بین بینی ، دارای دو یا سه پولك جلو چشمی (ندرتا یك عدد) و سه یا چهار پولك عقب چشمی (ندرتا 5 عدد) ، لب بالا دارای 8 پولك و لب پائین 9 پولك ، پولكهای گیجگاهی 2+1 عدد (ندرتا 1+1 ، 3+1 عدد) ، پولكهای سطح پشتی دم كاملا برجسته ، 19 عدد و سطح شكمی 167 تا 184 عدد ، پولك مخرجی منقسم .
رنگ بدن معمولاً زیتونی ، خاكستری متمایل به زیتونی ، سبز روشن یا قهوه ای با خالهای درهم ، سطح پشتی دارای خالهای تیره به هم پیوسته ، عقب سر معمولاً دارای دو خط تیره به هم پیوسته به شكل 8 ، سطح شكمی زرد رنگ متمایل به قرمز با خالهای چهار گوش سیاه رنگ ، در بعضی مارها رنگ یكنواخت و گاهی سیاه رنگ .
حداكثر طول 103 سانتیمتر ، دم 21 سانتیمتر .
تغذیه از ماهیهای كوچك ، قورباغهها ، جانوران آبزی .
زاد و ولد : تخمگذار ، فصل تخمگذاری اواخر تابستان تعداد تخمها 5 تا 12 عدد .
زیستگاه : رودخانهها ، مردابها ، دریاچهها ، سواحل دریاها ، دشتها ، مناطق كوهستانی ،جنگلها ، باغها و مزارع .
انتشار جغرافیایی : انتشار وسیعی در مركز و جنوب شرقی اروپا تا مركز آسیا دارد ، چین – تركیه – جنوب غربی آسیا – پاكستان – خاورمیانه – عراق – ایران – سوریه – اردن – مصر – شوروی سابق – افغانستان .
پراكندگی : استانهای تهران – مركزی – خراسان – لرستان – فارس – آذربایجان شرقی و غربی – اردبیل – ایلام – اصفهان – كردستان – خوزستان – مازندران – گلستان – گیلان – سیستان و بلوچستان – قزوین – همدان – زنجان – كرمانشاه .
7-
نام علمی : Eryx jaculus نام انگلیسی: Blind Snake نام فارسی : كور مار یا مار دو سر |
مشخصات : اندام گوشت آلود ، دم كلفت و كوتاه ، گردن كمی مشخص ، چشم كوچك با مردمك عمودی و متمایل به سمت جانبی سر ، پولك بینی متصل به اولین و دومین پولك لب بالایی ، لب بالا دارای 9 تا 13 پولك (پنج پولك اولین آن منفرد و بقیه تقسیم شده) ، دومین پولك لب بالایی معمولاً بلندتر از سومین آن ، دور چشم دارای 5 تا 8 پولك و در فاصله میان دو چشم 5 تا 6 پولك و یك یا دو ردیف پولك بین چشم و لب بالایی ، فاصله میان دو چشم بیش از فاصله قسمت خلفی چشم تا گوشه دهان ، پولكهای پشتی 42 تا 48 عدد ( در قسمت قدامی بدن صاف و در قسمت خلفی آن و روی دم برجسته ) ، پولكهای سطح شكمی 175-177 عدد و باریك ، رشد پولكهای سطح زیرین دم خوب و بین 24-31 عدد، دم پهن و كوتاه و پولك مخرجی منفرد ، دارای دو پولك در عقب پولكهای بین بینی و سومین پولك میان آنها فاقد تماس با پولك بین بینی ، سطح پشتی بدن به رنگهای روشن یا تیره خاكستری ، صورتی یا قهوه ای با خالهای تیره تر ممتد یا منقطع ، همراه با خالهای كوچك یك در میان ، وجود یك خط تیره بین قسمت خلفی چشم تا انتهای گوشه دهان ، وجود خطوط تیره رنگ در دو طرف دم ، سطح زیرین شكم به رنگهای سفید ی زرد یكنواخت یا با خالهای كوچك تیره رنگ .
حداكثر طول 90 سانتیمتر ، دم 5/7 سانتیمتر .
تغذیه از جوندگان كوچك ، زاد و ولد : 8 تا 12 نوزاد در فصل تابستان . ( تا بیست نوزاد گزارش شده است )
زیستگاه : لای صخرهها ، زیر سنگها ، ماسهها و خاكهای نرم ، لای بوتهها ، چمن زارها ، مناطق نیمه صحرایی.
انتشار جغرافیایی : شرق تركیه – شمال شرقی ایران – شمال عراق – گرجستان – ارمنستان – آذربایجان (شوروی سابق)
پراكندگی : استانهای مركزی – تهران – كردستان – آذربایجان شرقی – آذربایجان غربی – اردبیل – مازندران – گلستان – گیلان – سیستان و بلوچستان – همدان – اصفهان – سمنان – زنجان – كرمان – خوزستان – قزوین .
نام علمی : Eryx miliaris pallas نام انگلیسی: Black Sand Boa نام فارسی : كور مار سلیمانی |
مشخصات : سر و پوزه كمی برآمده ، چشمها متمایل به سمت بالا ،دارای چهار پولك در عقب پولكهای بین بینی ، فاصله میان دو چشم كمتر از فاصله قسمت خلفی چشم تا گوشه دهان ، دارای 6 تا 9 پولك میان دو چشم و 10 تا 14 پولك دور چشم ، لب بالا دارای 10 تا 14 پولك (سه پولك اولین آن بزرگتر از بقیه) سومین پولك لب بالا معمولاً كوتاهتر از دومین پولك آن ، پولكهای ناحیه پشتی و دم صاف یا كمی برجسته و تعداد پولكهای پشتی 45 تا 52 عدد پولكهای سطح شكمی 174 تا 202 و سطح زیرین دم 21 تا 32 عدد .
بدن به رنگ قهوه ای با خالهای قهوه ای و حاشیه روشن ، در بعضی نمونهها خالها بطور زیگزاك و منظم و در برخی دیگر خالها نامنظم و در هم ، خالهای قسمت قدامی بدن قابل تشخیص و در قسمت خلفی بدن گاهی در هم و تیره رنگ ، بعضی خالها دارای حاشیه سیاه رنگ ، سطح جانبی روشن و بعضی از پولكهای آن دارای حاشیه قهوه ای تیره یا سیاه رنگ .
حداكثر طول 65 سانتیمتر ، دم 6 سانتیمتر .
تغذیه از مارمولكها و جوندگان كوچك ، زاد و ولد : تا 10 نوزاد در فصل تابستان .
زیستگاه : صحراهای شنی ، شنزارها ، لای صخرهها ،دشتها ، چمن زارها .
انتشار جغرافیایی : آسیای مركزی تا غرب تاجیكستان و از غرب تا سند و شرق قفقاز – ایران .
پراكندگی : استانهای همدان – خراسان – مازندران – گلستان – اصفهان – خوزستان – سیستان و بلوچستان – آذربایجان غربی – مركزی .
9-
نام علمی: Spalerosophis diadema schiraziana نام انگلیسی: نام فارسی : شتر مار شیرازی |
مشخصات : پولكهای جلو پیشانی منقسم به چندین پولك كوچك ، دارای سه ردیف پولك یك در میان بین پولك پیشانی و پولك رسترال ، طول پولك پیشانی كمتر از فاصله پولك تا انتهای پولك و كوتاهتر از پولك آهیانه ، دارای 3 تا 5 پولك گونه ای و یك ردیف پولك زیر چشمی ، لب بالایی به وسیله پولكها از چشم مجزا ، پولكهای گیجگاهی متعدد و كوچك ، دارای 8 پولك دور چشم ، لب بالا دارای 11 تا 13 پولك و لب پائین 11 تا 14 پولك ، پنج پولك لب پائین متصل به پولكهای چین قدامی ، طول پولكهای چین خلفی و قدامی تقریبا برابر ، پولكهای ناحیه پشتی 27 یا 29 عدد ، برجسته و تیغه دار ، پولكهای زیرین دم 80 تا 91 عدد ، پولك مخرجی منفرد .
بدن به رنگ نخودی ، خاكستری روشن ، قهوه ای روشن با خالهای تیره رنگ چند ضلعی در سطح میانی پشت همراه با خالهای كوچك سیاه رنگ یك در میان در سطح جانبی ، خالهای ناحیه گردن بیضی شكل با حاشیه روشن ، ناحیه سر با خالهای متعدد قهوه ای تیره ، سطح شكمی معمولاً روشن و فاقد خال .
حداكثر طول 148 سانتیمتر ،دم 28 سانتیمتر.
تغذیه بالغین از مارمولكها و نوزادان از حشرات .
زاد و ولد : تخمگذار ، تعداد تخمها 3 تا 5 عدد .
زیستگاه : مناطق صحرایی و نیمه صحرایی ، بوته زارها .
انتشار جغرافیایی :از مناطق مجاور دریای خزر و جنوب به كوههای زاگرس ایران و از شرق تا تاجیكستان و كویت و غرب تا بلوچستان – تركمنستان – افغانستان – پاكستان – هندوستان – كشورهای آسیای مركزی – قزاقستان .
پراكندگی : استانهای مركزی – تهران – خراسان – زنجان – سیستان و بلوچستان – فارس – كرمان – خوزستان – بوشهر – قم – زنجان – قزوین – همدان – هرمزگان – یزد – لرستان – سمنان – گلستان – اصفهان .
10-
نام علمی : Coluber najadum نام انگلیسی: Dahl’s Whipsnake نام فارسی : قمچه مار |
مشخصات: بدن استوانه ای شكل ، سر باریك و پوزه برجسته ، پولك گیجگاهی طویل ، دارای یك پولك جلو چشمی (معمولاً به پولك پیشانی متصل) و دو پولك عقب چشمی ، دو پولك لب بالا متصل به چشم (چهارمین و پنجمین پولك) لب بالا دارای 8 پولك و لب پائین 9 یا 10 پولك ، پولك رسترال كمی پهن و از بالا قابل رؤیت ، پولك پیشانی هم عرض و یا كمی پهن تر از پولك بالای چشمی و كوتاهتر از پولك آهیانه ، پولكهای گیجگاهی 3+2 (ندرتاً 2+2 ، 2+1 ، 2+3 عدد) پولكهای چین خلفی بلندتر از پولكهای چین قدامی و به وسیله چند پولك از هم مجزا ، پولكهای سطح پشتی 19 عدد باریك و صاف ، پولكهای سطح شكمی 211 تا 239 عدد مشخص و قسمت جلویی آن گوشه دار ، پولكهای سطح زیرین دم 89 تا 142 عدد ، پولك مخرجی منقسم .
قسمت قدامی بدن زیتونی روشن با خالهای سیاه كه حاشیه آن سفید رنگ و ممتد در دو طرف بدن ، سر به رنگ زیتونی ،خاكستری یكنواخت ،لبها و قسمت جلو چشم به رنگ زرد یا سفید ،بیشتر ناحیه بدن مخصوصاً قسمت خلفی آن به رنگ زیتونی ،زرد صورتی و یا قهوه ای یكنواخت ،سطح زیرین بدن به رنگ زرد یا سفید یكنواخت .
حداكثر طول 115 سانتیمتر ، دم 37 سانتیمتر.
تغذیه از مارمولكها و جوندگان كوچك .
زاد و ولد : 3 تا 5 تخم نسبتاً بزرگ در اواخر تابستان .
زیستگاه : مناطق كوهستانی و صخره ای ، بوته زارها و مناطق دیگر .
انتشار جغرافیایی : فلسطین ، سوریه ، بالكان ، سواحل شرقی دریایی آدریاتیك ، آسیای میانه ، عراق ، ایران ، گرجستان ، ارمنستان ، آذربایجان ، شمال قفقاز ، تركمنستان ، تركیه ، شوروی سابق .
پراكندگی : استانهای گیلان – همدان – خراسان – مازندران – گلستان – آذربایجان شرقی و غربی – اردبیل – كردستان – كرمانشاهان – اصفهان – خوزستان – مركزی – تهران – فارس – قزوین – كرمان – زنجان – قم
11-
نام علمی : Eryx tataricus tataricus نام انگلیسی:Tartar Sand Boa نام فارسی : كور مار تاتاری |
مشخصات : گردن نامشخص ، پوزه ضخیم و كمی برآمده یا مسطح ، دارای دو یا سه پولك در عقب پولكهای بین بینی ، چشم در سمت جانبی و گاهی متمایل به سمت فوقانی ، دارای 4 تا 8 پولك نامنظم میان دو چشم ، فاصله بین دو چشم و فاصله چشم تا گوشه لب متغیر ، دومین پولك لب بالا كوتاه تر از سومین پولك آن ،دارای 7 تا 12 پولك دور چشم ، پولكهای سطح پشتی از قسمت قدامی تا انتهای دم به ترتیب صاف و تیغه دار و تعداد آن 43-49 عدد ، پولكهای سطح شكمی 169-188 عدد و سطح زیرین دم 20-32 عدد .
رنگ بدن شبیه كور مار دو سر Eryx jaculus ولی سطح شكمی آن دارای خالهای قهوه ای تیره تر و متراكم تر ، نمونههای فاقد خالهای سطح شكمی كم و نایاب .
حداكثر طول 72 سانتیمتر ، دم 6 سانتیمتر .
تغذیه از مارمولكها و جوندگان كوچك مانند موش .
زاد و ولد : 11 تا 12 نوزاد به طول بیش از ده سانتیمتر .
زیستگاه : دشتها، مناطق نیمه صحرایی ،شنزارها ،بوته زارها .
انتشار جغرافیایی : قزاقستان – آسیای مركزی – غرب چین – مغولستان – ایران – افغانستان – شوروی سابق – پاكستان .
پراكندگی : استانهای مركزی – خراسان – سیستان و بلوچستان – خوزستان – آذربایجان شرقی – مازندران – زنجان آذربایجان غربی – اردبیل – گلستان – گیلان – كردستان – همدان – قزوین .
نقل از سایت کویر و بیابانهای ایران
گردآورنده : دایره المعارف طبس
در صورت داشتن اطلاعات و تصاویر جدیدتر ؛ آنرا به همراه نام خود به آدرس tabasenc@yahoo.com ارسال فرمایید
“استفاده از مطالب سایت با ذكر منبع (www.tabasenc.ir) بلا مانع است”
پاسخ دهید