زیتون در طبس پیشینه تاریخی بیش از 1000 سال دارد.مصداق این مطلب درخت تاریخی زیتون در وسط شهر طبس هست که هنوز هم شاداب میوه میدهد و برای مردم بومی مقدس شمرده میشود.
جهت دیدن اطلاعات بیشتر و تصاویر درخت زیتون هزار ساله طبس ؛ روی تصویر ذیل کلیک کنید
اکنون در طبس حدود 300 هکتار ( بر اساس آمار وزارت کشاورزی در سال 1392 ) زیر کشت درخت زیتون است و دولت تلاش زیادی جهت ترویج کاشت زیتون در این منطقه نموده است.
……………………………………..
« و شَجَرةَ … للآکلین »
و برایتان درخت زیتون که از کوه طور سینا بیرون می آید رویاندیم و از آن روغن به دست می آید و به مصرف طعام می رسد .
همه محققین معتقدند روغن زیتون بهترین روغن دنیا است . زیتون سبز 70 درصد و زیتون سیاه 73 درصد آب دارد .
در آیات سورة نور 35 ، انعام 99 ، انعام 141 ، نحل 11 ، عبس 21 ، مؤمنون 20، از زیتون یاد شده است .
پیامبر (ص) می فرمایند : « کلوا الذیت و ادهنوا به فأنه من شجرة مبارکة »
« از روغن زیتون بخورید و با آن روغن مالی کنید که از درخت مبارک است »
خواص میوه زیتون :
اندام مورد استفاده : میوه ، برگ ، پوست درخت
مشخصات گیاه : درختی است که همیشه سبز و بدون خزان ، دارای گونه های مختلف .
الف ) olea europaeal : که همان زیتون معمولی است . درختی است بلند با برگهای متقابل چرمی کشیده ، کناره برگ پیچیده ، روی برگ سبز تیره با خالهای سفید و پشت برگ نقره ای مایل به زرد ، گل های آن سفید و میوه آن تخم مرغی شکل است .
ب ) Olea ferruginea : این درخت شباهت زیادی به زیتون معمولی دارد . با این تفاوت که برگهایش بزرگ تر و پشت برگها به رنگ قرمز است . این گونه زیتون در بلوچستان ، ایرانشهر دیده می شود . زیتون اغلب در اوایل خرداد شروع به گل دادن می کند و میوه آن در آذر و دی ماه کاملاً رسیده و دارای رنگ تیره می باشد .
خواص درمانی :
برگ و میوه : کاهنده فشار خون ، مقوی معده ، اشتهاآور ، قابض ، تسکین دهنده دردهای روماتیسم ، نقرس ، درد مفاصل ، تب بر ، ادرارآور ، صفرابر ، ضد دیابت ” بهترین آن زیتون سبز است .”
روغن زیتون : روغن زیتون به عنوان یک عامل ضد پیری و ضد سرطان ، کمی ملین ، یک عامل ضد انعقاد خون و انسداد شریانی ، ضد برخی بیماریهای قلبی و کاهنده کلسترول و توتال خون ، رفع کننده قولنج ، دل پیچه ، خارج کننده کرم معده ، خرد کنده سنگ مثانه ، دفع کننده سنگهای صفراوی ، رفع کننده یبوست مزمن ، افزایش ترشحات ادرار ، حیض ، عرق ، تسکین دهنده درد مفاصل ، سیاتیک ، وسرین می باشد .
در روغن زیتون ترکیبات شیمیایی وجود دارد که تمایل خون به لخته شدن را متوقف می کند . از رسوب کلسترول در شریانی جلوگیری می کند و برای پیشگیری از حمله های قلبی ، حتی بعد از وقوع اولیه حمله برای جلوگیری از حملات بعدی قلب توصیه می شود.ترکیبات شیمیایی :
مواد قندی ، مواد تلخ ، مواد رزینی ، موم ، تانن ، اسید گالیک ، گلوکوزید ، اولوروپیسین ، لاکتون غیر اشباع ، اولوروپتیک اسید و روغن که عمده در قسمت گوشت زیتون تشکیل می شود مایعی است به رنگ زرد مایل به سبز ، زلال چسبنده که شامل : اسید سیئولئیک ، اسید والئیک ، اولئین مخلوط با پاسمتین .
طریقه مصرف :
زیتون پرورده : خوردن زیتون پرورده با غذا مقوی معده ، اشتهاآور و قابض می باشد. ایجاد بی خوابی می کند . شهوت را زیاد
می کند و اسراف در خوردن آن باعث کم خونی و لاغری می شود .
ماد میوه زیتون : این ضماد برای رفع پوسته شدن سر مناسب است.
عصاره زیتون : مصرف عصاره آبی رنگ زیتون ، فشار خون را پائین می آورد .
جوشانده برگ زیتون : 20 عدد ( 50 گرم ) برگ زیتون را شسته و در یک لیتر آب به مدت 15 دقیقه بجوشانید و صاف شدة آن را با مقداری قند مصرف نمایید ( به مدت 15 روز ) برای پائین آوردن فشار خون و نقرس و عوارض روماتیسم مفید است .
ضماد برگ زیتون : ضماد برگ زیتون برای ورمهای گرم چشم و التیام زخم سر که بر اثر بریدگی ایجاد شده باشد و هم چنین مخملك مناسب است . این ضماد مخلوط با عسل برای به تحريك ( آماسی در بین ناخن ها ایجاد و سفید و چرکی می شود و به زبان انگلیسی whittow نامیده می شود ، نافع می باشد.
دمکرده برگ زیتون : 50 گرم از برگ ها را در یک لیتر آب دم کرده و برای رفع تب فنجان میل نمایید. مضمضه با آب دمکردة برگ زیتون برای تسکین درد دندان مناسب است . شستشو با این دمکرده برای زخمهای مقعد و رحم نافع است .
صمغ درخت زیتون: این صمغ مقوی ذهن و حافظه و قوی از کندر است . برای سرفه مزمن و اخراج بلغم و رفع رطوبت جراحتها ( به صورت مرهم روی زخم ها گذارده می شود و موجب رویائیدن گوشت می شود ) مفید است .
روغن زیتون : برای کاهش کلسترول خون یک قاشق از روغن زیتون را هر صبح میل نمایید .
موارد دیگر استفاده از آن را فقط نام میبریم : 1- زغال شاخه درخت زیتون ، 2- روغن زیتون با سیر ، 3- روغن زیتون و اسطوخودوس ، 4- لوسیون جهت رفع شوره ، موخوره ، خشکی پوست ، رفع چروک و…
( روغن زیتون معمولی : 73 درصد زیتون را اولین مخلوط با پالمیتین شکل می دهد بعلاوه دارای مقداری بسیار کم استئارین آراشیرین یک فیتوستدول و غیره است.)
فواید طبی زیتون
زیتون، برای تنبلی کبد و مرض قند، نافع است.
خوردن روغن زیتون، برای باز کردن رنگهای تیره معجزه میکند. استفادهی یک قاشق در حال ناشتا برای دل دردها مفید و مجاری روده و کبد و کیسه صفرا را به فعالیت میاندازد. تقویت اعصاب، دفع عواض کلیهها ، سنگهای صفراوی اشتها آور بودن، مؤثر است.
مالیدن در بدن، به نرمی پوست میافزاید.
روغن زیتون کهنهی هفت ساله، در تسکین دردها و درد مفاصل مفید است.
مالیدن روغن تا 10 روز برای دفع ریزش مو تأکید شده است.
بچههایی که دارای استخوان نرم و کم خون هستند، مالش روغن مفید است.
مخلوط روغن زیتون با سیر و کوبیدن با هم، برای رماتیسم و درد عضلات و اعصاب مؤثر است.6
روغن زیتون، ضد سم سرب است و در رفع یبوست بسیار نیکوست.
زیتون، ترشحات سیب آدم و صفرا را زیاد میکند.
لکههای ناخن را از بین میبرد. برای تقویت چشم و ریزش آب چشم، مفید است و خوردنش به افراد چاق و بلغمی تأکید شده است.
اگر زیتون داغ را روی نیش عقرب بمالند، برای تسکین درد مفید است.
مخلوط کردن زیتون و عسل برای تقویت قوهی باه مفید است.
در کم کردن فشار خون مؤثر است و همچنین تب بر هم میباشد.7
«محمد محمود عبدالله» دربارهی فوائد زیتون مینویسد:
«زیتون، کبد را با نشاط میکند و دستگاه گوارش را تقویت میکند، پوست را لطیف، و رشد انسان را قوی، ضد سموم بدن و تسکین دردهای شکم است، و برای تقویت مو و برای امراض پوستی و تقویت اعصاب و تقویت نور چشم مفید است».8 با توجه به فواید روغن زیتون، لازم است به مصرف روزانه خود درآوریم، همچنین نشان دهندهی اهتمام اسلام به مصرف غذایی انسانها دارد.
«و شجرةً تَخرجُ مِن طورِ سیناء تَنبُتُ بِالدُّهنِ و صِبغ للآکلین9
الف- زیتون یک ماده غذایی بسیار ارزشمند است که مقدار زیادی چربی، پروتئین، کلسیم، آهن و فسفات را در خود دارد. همچنین از نظر ویتامینهای B,D,A کمپلکس بسیار غنی است.
ب – از میوهی زیتون به صورت روغن استخراج شده نیز استفاده میشود. این روغن در مقایسه با انواع روغنهای دیگر از ارزش غذایی بیشتر و طعم بهتری برخوردار است.
ج – ویژگی مهم دیگر روغن زیتون آن است که اسیدهای چربی داخل آن اشباع شده نیستند (unsaturcted Fatty Acid) و مانع از بالا رفتن کلسترول خون میشوند و مصرف کنندگان را از دچار شدن به بیماریهای ناشی از تصلب شرایین، تراکم چربی روی عضلهی قلب و مغز مصون میدارد.
د- تأثیر مثبت روغن زیتون روی اختلالات دستگاه هاضمه از قبیل یبوست، دل پیچه و درد کلیه بسیار معروف و شناخته شده است. حتی از این روغن در یبوستهای حاد نیز میتوان به صورت تنقیه استفاده کرد. در مراکز طبی استفاده از روغن زیتون به اشکال گوناگون و در وارد متعدد از قبیل تزریق هورمونهای جنسی و ویتامینها و یا پماد متداول است. رسول اکرم «صلی الله علیه و آله و سلم» درباره روغن زیتون فرموده است: «ائتدموا بالزیت، و ادهنوا به، فانه من شجرةٍ مبارکةٍ»10 و قرآن نیز درخت زیتون را شجرهی مبارکه نامیده است «یُوقدُ مین شجرة مُّبارکةٍ زیتونةٍ لا شرقیةٍ و لا غربیّةٍ 11
زیتون در روایات :
امام رضا (ع) از پیروانش ، از حضرت علی(ع) نقل کرده که رسول خدا (ص) فرمود :
زیتون را بخور و آن را بر بدنت بمال ؛ زیرا هرکس آن را بخورد و با آن روغن مالی کند ، شیطان چهل روز به آن نزدیک نمی شود .
( عیون الخبار ج2. ص42 )
توضیح : شیطان به معنی همان میکروب است .
امام رضا(ع) از پدرانش نقل نموده که پیغمبر (ص) فرمود : زیتون را داشته باشید ، چون آن سره ( زهره ) را می شکافد ، بلغم را می برد ، پی ها را محکم می نماید ، اخلاق را خوب می کند ، نفس را پاک می گرداند و غم را می برد .
( صحیفه الرضا . ص28 – عیون الاخبار . ج2 . ص35 )
امام صادق(ع) به خوردن زیتون به ام هانی چنین فرمودند :
در یک ظرفی آب و زیتون و نمک بریز و بخور . ( صحیفه الرضا . ص 28 – عیون الاخبار . ج2 . ص35 )
امام علی(ع) فرمودند :
خانه کسی که که سرکه و زیتون در آن باشد ، بی خورشت نیست که آنها خورشت پیامبران است . ( محاسن . ج2 . ص 405 )
خالد بن نجیح گوید : امام صادق(ع) و ابی الحسن اول(ع) ، نخستین غذایی را که می خوردند ، قلیت سرکه و زیتون بود .
( محاسن . ج 2 . ص 482 )
امام صادق (ع) می فرمود : محبوب ترین غذای رنگی بر رسول خدا (ص) سرکه و زیتون بود که غذای انبیاء است .
( محاسن . ج 2 . ص 472 و 485 )
حلبی می گوید: از امام صادق(ع) درباره غذا پرسیدم ، فرمودند : سرکه و زیتون که هضم کننده است . ( محاسن . ج2. ص472 و 485 )
سلمه فلاسفی درباره غذا از امام صادق (ع) می پرسد : آن حضرت می فرماید : بر تو باد قلیت گوشت ، اگر گوشت نباشد ، پس سرکه و زیتون است . ( محاسن . ج 2. ص 472 و 485 )
الحاق بن عمر گوید: از امام صادق (ع) پرسیدم روغن زیتون بادها را در بدن تحریک می کند ؟ فرمودند : بلکه بادها را طرد و از بدن دور می سازد . ( محاسن . ج2 . ص 472 و 485 )
امام صادق(ع) می فرمایند : ” الزیتون یزید فی الماء” یعنی: روغن زیتون نطفه سرد را زیاد می کند .
امام علی(ع) فرمود :
با زیتون روغن مالی کنید ، آن را خورشت کنید که روغن برگزیدگان است ، خورشت اختیار شدگان ، درد و جای قرآن و در دو ملت عظمت یافته ، در حالت روی آوری و رو گردانی مبارک گشته ، بدین جهت هیچ سرفهی با آن ضرر ندارد .
( محاسن . ج2. ص 485-مکارم الاخلاق . ص218 )
امام رضا(ع) فرمودند : زیتون بوی بد دهان را پاک می کند ، بلغم را می برد ، رننگ را صاف می نمايد، پی ها را محکم می گرداند ، مرض را می برد و خشم را خاموش می کند . ( محاسن . ج2 . ص472 – مکارم الاخلاق . ص218 )
پاورقیها:
1- نور / 35.
2- وسائل الشیعه، ج 17، ص 65.
3- همان، ج 17، ص 65.
4- همان.
5- مفردات راغب اصفهانی، ذیل مادهی «شطن».
6- اسلام پزشک بی دارو، ص 9-278.
7- اسرار خوراکیها، ص 322.
8- الطب القرآن بین الداء و الدوا، ص 153.
9- «و نیز درختی که از طور سینا برآمد و روغن (زیت) بار آورد تا نان خورش مردم گردد.» (مؤمنون / 20)
10- «آن را به بدن خود بمالید و بدن خود را با آن چرب کنید زیرا زیتون از شجرهی مبارکه است.»
11- «درخشان و روشن از درخت مبارک زیتون که با آن که شرقی و غربی نیست، شرق و غرب جهان بدان فروزان است.» (نور / 35)
“استفاده از مطالب سایت با ذکر منبع (www.tabasenc.ir) بلا مانع است
در صورت داشتن اطلاعات و تصاویر جدیدتر ؛ آنرا به همراه نام خود به آدرس tabasenc@yahoo.com ارسال فرمایید
استفاده از مطالب سایت بدون ذکر نام ” دانشنامه طبس www.tabasenc.ir” شرعا و قانونا اشکال دارد
پاسخ دهید