باغ مهندس شکیبی
باغ مرحوم مهندس شکیبی ؛ نماد فرهنگ و تلاش
طبس سال های نه چندان دور کلکسیونی از هنر معماری سنتی کویر ایران بود ولی دست تقدیر در 25 شهریور 1357 ؛ تمامی این زیبایی ها را در یک زلزله مهیب 7.8 ریشتری مبدل به تلی از خاک نمود و جز چندین تصویر و خاطره ؛ چیزی از شهر زیبا و تاریخی طبس باقی نماند و پس از آن هم نیاز به ساخت سرپناه و التهاب ناشی از زلزله باعث شد ؛ کسی به فکر احیای معماری ویژه طبس نباشد . این موضوع همواره دل علاقه مندان به شهر طبس را به درد می آورد و هر کدام سعی نمودند در کنار گوشه ،برخی از عناصر هویتی معماری طبس را احیا نمایند .که در طاق ها ی برخی از ساختمانهای اولیه شهر طبس بعد از زلزله قابل مشاهده است .
با گذشت سالها ؛ حادثه زلزله طبس کمرنگ گردید ولی صنعت ساخت و ساز به جایگاه اولیه خود باز نگشت و به دلیل عدم برنامه ریزی و دید تخصصی و فرهنگی به ” ساخت خانه ” در حوزه مدیریت ؛ معماری هویتی منسوخ گردید.
مصداق این ادعا ؛ معماری های بی قاعده و کپی برداری شده وهمچنین نماهای غیر معقول برای مناطق کویری مانند سنگ و کاشی است.
در سال 1379 ؛با توجه به دغدغه های مذکور و بنا به پیشنهاد مرحوم مهندس شکیبی ( نماینده وقت مجلس شورای اسلامی) مقرر شد ساختمانی در برگیرنده معماری سنتی طبس و با هدف ایجاد یک پایلوت جهت تشویق سایر ساکنین در وسط زمین سنگلاخی که قرار است تبدیل به یک باغ نمونه از لحاظ محصولات خرما و پرتقال ؛ طراحی گردد .
بنا به گفته مهندس ملازاده ( طراح این سازه ) ؛ سعی شده در طراحی این ساختمان ، ضمن در نظر گرفتن نیاز های روز و بهره مندی از مصالح و امکانات مدرن ؛ از عناصر و جزئیات معماری طبس استفاده شود ضمن اینکه هزینه اجرا در حد و اندازه ساختمانهای متداول طبس گردد. در طرح این ساختمان ؛ فضا ها هر کدام بصورت مستقل به فضای خارج ارتباط دارد و حریم خصوصی و عمومی ( میهمان ) ازهم جدا شده است . در معماری بنا آشپزخانه اپن که هیچ سنخیتی با فرهنگ ایرانی ندارد حذف شده و فضایی کاملا محرم و آزاد برای بانوی خانواده فراهم آورده است .
ساختمان در دو طبقه شامل ساختمان اصلی و زیرزمین ( حوضخانه ) جمعا با زیر بنای حدود 500 متر مربع می باشد .
سازه بتنی با دیوار های 3d panel که عایق خوبی در گرما و سرماست و پنجره های دو جداره .
هسته اصلی ساختمان یک هال بصورت هشتی است که تمام ورودی و خروجی ها از آن نشأت می گیرد .
ضلع جنوب این هشتی اصطلاحا شاه نشین قرار دارد که با یک پله از سطح ساختمان مجزا شده است .
بادگیر 2 طرفه نیز در انتهای ضلع جنوب با ارتفاع 7 متر قرار دارد که دریچه ای به حوضخانه و دریچه ای به شاه نشین دارد و عملیا ت گردش هوا (سیرکلاسیون ) را بعهده دارد .البته پنجره های وسیع در شمال ساختمان و پنجره های کوچک در سه ضلع شرق و جنوب و غرب و همچنین سقف ؛ نیز ضمن تامین نور ، این گردش هوا راهمراهی می کنند .
هشتی توسط یک گنبد به ارتفاع 4متر و قطر 5.5 پوشش داده شده است . وجود گنبد و بادگیر در کنار هم زیبایی خاصی به نمای ساختمان بخشیده است .
وجود نورگیر هایی با پنجره های مشبک اسلیمی و رنگی در گردن و تیزه گنبد باعث گردیده ضمن تامین نور ی ملایم ؛ در کنار ارتفاع 7 متری سقف ؛فضایی سنتی و آرام با بازتابهای رنگی در فضای هشتی ایجاد شود .
در ضلع شمال ساختمان و ورودی اصلی ؛ ایوان وسیعی قرار دارد که ضمن پوشش مناسب برای آفتاب تابستان ؛ بادگیری نیز برای باد شمال و هدایت آن به ساختمان محسوب می گردد .
سعی شده در ازاره داخل و نمای خارج نمای سنگ که هزینه گزافی دارد حذف شود و سقف و گنبد ساختمان از آجر های 20*20 همراه با هره چینی که علاوه بر قیمت ارزان و همگون بودن با طبیعت کویر ، نیاز های نمای سنتی را فراهم کند ؛ استفاده شود .
این ساختمان در وسط باغی متشکل از صدها اصله نخل اصلاح شده خرما و درختان پرتقال که هردو میوه بومی طبس هستند قرار گرفته است .
در چند سال پیش این باغ قسمتی از منطقه لم یزرع و سنگ لاخی حاشیه شهر طبس بود که با همت مالک آن تبدیل به باغ نمونه پرورش خرمای اصلاح شده گردید .
همچنین با توجه به کمبود آب در طبس ؛ این باغ توسط سیستم قطره ای آبیاری می گردد .
اکنون این باغ محل بازدید ؛ دانشجویان و متخصصین کشاورزی است .
در این مجموعه سعی شده از سایر نقاط قوت فرهنگی و مختص شهر طبس مانند مساجد کوچک که معمولا قسنتی از ساختمان و برای عموم احداث می شده بهره گرفت . لذا در منتهی علیه ساختمان مسجد کوچکی همرا با محل برداشت آب و وضو خانه احداث شده است . در طبس رسم بوده در کنار ساختمان های مسجدی جهت انجام فرایض واجب و قرائت قرآن و همچنین سرپناهی برای مسافران احداث شود و این سنت بعد از زلزله 1357 باقی می باشد.
کلیه حقوق برای سایت ” دانشنامه طبس گلشن ” محفوظ است
استفاده از مطالب و تصاویر با ذکر منبع ” دانشنامه طبس گلشن ” مجاز است
فکر نمیکردم چنان باغ و ساختمان سنتی در طبس وجود داشته باشد . لازم شد از نزدیک ببینم.
ساختمان زیبایی است که گوشه ای از تاریخ غنی طبس را نشان میدهد . خدا مهندس شکیبی را رحمت کند
زنده یاد مهندس شکیبی از بزرگمردان نادر شهرستان طبس به شمار می آید که در مدت عمر خویش تلاشهای زیادی در جهت خدمت و آبادانی شهرستانهای فردوس،طبس،بشرویه و بخش دستگردان نمود . او که مردی متدین روشنفکر و سیاستمدار ی شجاع بود ؛ در پیگیری حقوق مردم و دفاع از حقیقت هیچ ترس و هراسی به خود راه نداد. ودر این راه سختیها و ناملایماتی را در زندگی خویش به جان خرید .
اهل ریاکاری نبود. قصد عوامفریبی نداشت واز سیاست پوپولیستی نفرت داشت. در طاهر همان بود که در باطن بود.باغ و خانه اش در طبس مبین این اندیشه او بود