پسیل پسته ( شیره خشک ) Agonoscena pistaciae
به پسته اهلی و وحشی خسارت فراوان میزند. این حشره عسلک فراوانی دفع مینماید که به سرعت در مجاورت هوا خشک شده و سفید میشود به همین لحاظ این آفت را به زبان محلی شیره خشک مینامند.
حشرات کامل زمستان گذران پسیل از اوایل فروردین ماه روی درختان مستقر میشوند. این حشرات نسب به حشرات کامل تابستانه قدرت پرواز بیشتری داشته، آلودگی گستردهتری در باغها ایجاد میکنند. پس از جفتگیری به محض باز شدن جوانههای خوشه و برگ روی آنها تخمریزی مینمایند. تخمها به تعداد 50 تا 60 عدد، به صورت انفرادی یا دستهای و به اشکل مختلف مانند نیم دایره، مارپیچ و غیره در سطح برگ و بیشتر نزدیک به رگبرگها گذاشته میشوند.
تخمها معمولاً 5 تا 10 روز بعد تفریخ میشوند. پورهها از اوایل اردیبهشت شروع به فعالیت و تغذیه میکنند. طول دوره پورگی معمولاً 20 روز بوده و حشرات کامل نسل اول از اواخر دهه دوم اردیبهشت ماه به تعداد زیاد در باغ ظاهر میشوند. ارقام مختلف پسته نسبت به آلودگی پسیل پسته حساسیت متفاوت دارند. به طور کلی هر چه برگ درختان نازکتر، لطیفتر، پهنتر و بزرگتر باشد گرایش بیشتری برای جذب حشرات کامل پسیل و تخمریزی ایجاد میکند. رقم اکبری نسبت به سایر ارقام حساستر و رقم اوحدی مقاومتر است. پورههای نسل دوم از اوایل خرداد تا اواخر دهه دوم خردد فعالیت و تغذیه میکنند. تحمل درختان در این زمان نسبت به سایر نسلها در برابر خسارت پوره کمتر است. زیرا رشد رویشی درختان پایان یافته و میوه شروع به مغز رفتن کرده و جوانهها ظاهراً شکل کامل یافتهاند. در نتیجه خسارت آفت باعث پوکی و ریزش برگ و جوانه میشود.
خسارت
پورههای پسیل با فرو بردن خرطوم در سطح برگها از شیره گیاهی تغذیه میکنند. مواد پروتئینی شیره گیاهی را جذب نموده و مواد قندی را به صورت شیره دفع مینمایند. این مواد قندی در مجاورت هوا خشک شده و به آن شکرک گویند. این مواد چسبنده باعث جذب گرد و خاک شده و شاخه و برگهای درختان را بدمنظره مینماید. از دست رفتن شیره گیاهی باعث ضعف عمومی درختان پسته و ریزش برگها، جوانهها، دانهای کوچک و افزایش درصد بوکسی و دهان بستگی میوه میشود. خسارت پورههای پسیل پسته روی درختان در دو زمان بیشتر از سایر مواقع سال است. یکی در خرداد ماه که باعث ریزش برگها، خوشهها، جوانهها و افزایش میزان بوکسی و دیگری در مردادماه که باعث افزایش مقدار دهان بستگی میگردد.
در صورتیکه جمعیت آفت پسیل حالت طغیانی پدیدا کند شدیداً تداخل نسل یافته و نمیتوان تاریخ مشخص برای مراحل زندگی و نسلها اعلام نمود. در شرایط معمولی در نیمه اول هر ماه مرحله پورگی و نیمه دوم هر ماه حشرات کامل در باغها وجود دارند. از نیمه دوم شهریور ماه به تدریج حشرات کامل زمستان گذران در میان جمعیت آفت ظاهر میشود. این حشرات در شکاف درختان، زیر پوستکها، لابهلای کلوخهها، شکاف دیوارها و ساختمانهای قدیمی اطراف باغها زمستان گذرانی میکنند. این آفت در سال 5 تا 6 نسل ایجاد میکند.
عوامل و شرایطی که باعث رشد و افزایش جمعیت پسیل پسته در باغها میگردد:
1ـ اجرای نوبت اول سمپاشی یا سمپاشی در زمان گلدهی: این سمپاشی علیه آفاتی مانند پروانه چوبخوار پسته، پروانه میوه خوار، شپشکهای پسته، زنجره شیره تر و غیره انجام میشود. چنانچه در این سمپاشی از سمومی استفاده شود که روی آفت پسیل تأثیر نداشته باشند باعث افزایش مقاومت و رشد جمعیت پسیل میگردد.
2ـ چنانچه در نوبت اول از سمومی استفاده شود که باعث تحریک تخمریزی پسیل و کوتاهتر شدن طول دوره یک نسل گردد (مانند سموم تیودیکارب، متاسیستوکس و فنتیون) پسیل طغیان خواهد کرد.
3ـ سمپاشی مکرر و اختلاط سموم با هم که باعث حذف کامل دشمنان طبیعی و افزایش جمعیت آفات پسته میشود.
4ـ اگر از سمومی علیه پسیل پسته استفاده شود که تأثیر کافی در میزان تلفات آفت نداشته باشد (مانند زولون) باعث افزایش جمعیت میشود.
5ـ چنانچه سمپاشی باغ در زمانی انجام شود که تمام مراحل زندگی آفت اعم از تخم، پوره و حشره کامل دیده میشود و همچنین شکرک زیادی در سطح برگها تولید شده باشد تأثیر سم کاهش پیدا میکند و بعد از مدتی جمعیت آفت افزایش پیدا میکند.
6ـ استفاده زیاد از کودهای شیمایی ازته مخصوصاً اوره و سولفات آمونیوم در ماههای گرم سال در سطوح کرتها و همچنین کود شیمیایی کلروپتاسیم شرایط را برای ازدیاد جمعیت فراهم میکند.
7ـ استفاده از کود مرغی به تنهایی و به مقدار زیاد نیز باعث افزایش جمعیت پسیل میگردد.
8ـ فقیر بودن خاک از نظر مواد غذایی و نامناسب بودن بافت خاک نیز از عوامل افزایش جمعیت است، خاکهای شنی و خاکهای رسی و سخت به دلیل عدم جذب و نگهداری رطوبت به اندازه کافی به علت طولانی بودن دوره آبیاری سریعتر به آفت آلوده میگردند.
9ـ ناهموار بودن سطوح کرتها که باعث میشود درختانی که در بلندی قرار دارند به خوبی آبیاری نشده و رطوبت کمتری در اختیار داشته باشند.
10ـ عدم استفاده از کودهای دامی و چالهزنی و شخم عمیق در باغها به مدت طولانی
11ـ کشت متراکم درختان و رعایت نکردن فواصل مناسب و عملیات هرس
12ـ وجود علفهای هرز زیاد از خردادماه به بعد در باغ
کنترل پسیل پسته:
الفـ استفاده از کارتهای چسبنده زرد رنگ
کارتهای زرد رنگ مورد استفاده در باغهای پسته از جنسهای مختلف و عمدتاً از جنس پلی اتیلن و پی وی سی است. اندازه کارتها 20*10 سانتیمتر، به قطر 5/0 تا 1 میلیمتر و به وزن حدود 15 گرم است. سطح کارتها به وسیله چسب مخصوص که از مواد پولی بوتنها همراه با واکس مخصوص و یا اس تی پی و یا مواد دیگری که حالت چسبندگی خود را 10 تا 15 روز حفظ نمایند آغشته میگردد. حشرات کامل پسیل به طرف رنگ زرد جلب و به تعداد زیاد به سطح کارتها میچسبند. شکار انبوه حشرات باید قبل از تخمریزی در سطح برگها انجام شود تا از تولید نسل بعدی آفت جلوگیری به عمل آید. در هر هکتار 100 تا 400 عدد کارت به کار میرود. محل نصب کارت در سمت بیرونی تاج و به ارتفاع نصف تاج در جهتهای مختلف است. دو نوبت کارتگذاری در سال کافی به نظر میرسد. یکی در دهه دوم فروردین ماه که این نوبت آفت زنجره پسته را نیز کنترل میکند و دیگری در نیمه دوم تیرماه میباشد. پس از پایان دوره کارتگذاری باید کارتها را از روی درختان جمعآوری و سطح آنها را در صورت استفاده از چسب مخصوص توسط آب گرم همراه با مقدار کمی الکل اتیلیک و در صورت استفاده از اس تی پی با دستمال آغشته به چند قطره نفت تمیز کرد.
بـ دشمنان طبیعی
دارای دشمنان طبیعی گوناگونی است که زنبور پارازیتوئید Psyllaephagus pistaciae از خانواده Encyrtidae همزمان با ظهور پورههای نسل اول در باغها ظاهر و به پورههای پسیل به خصوص در سنین 4 و 5 حمله نموده و آنها را مومیایی میکند.
جـ عملیات زراعی
1ـ شخم زمستانه و پاشکنی درختان
2ـ کوددهی و چاله زنی
3ـ اصلاح بافت خاک
4ـ آبیاری مناسب
5ـ تغذیه مناسب
6ـ رعایت فاصله کشت و تراکم
7ـ هرس و خشکبری
8ـ مبازه با علفهای هرز
9ـ کاشت رقم مناسب
10ـ استفاده از سیستم آبیاری تحت فشار
دـ کنترل شیمیایی
دارتون یا مارشال به نسبت 2 تا 2.5 در هزار یا مایع ظرفشویی به نسبت 3 در هزار به تنهایی پورههای پسیل پسته را کشته و از بین میبرد، همچنین تا حدودی روی تخم نیز تأثیر دارد. آمیتراز و کنسالت خاصیت ناباروری حشرات کامل را دارد. از مخلوط کردن مایع ظرفشویی با سموم خودداری شود زیرا PH آن قلیایی است و باعث کاهش تأثیر کشندگی سموم میگردد.در صورت امکان از اواسط مرداد به بعد سمپاشی انجام نگیرد.
1. آمیتراز(مایتاک) EC20% و 1.5- 1 در هزار
2. ایمیداکلوپراید(کونفیدور) SC35% و 4/. در هزار
3. فلوفنوکسورون(کاسکید) DC5% و 5/. در هزار
4. هگزافلومورون(کنسالت) EC10% و 7/.- 5/. در هزار
5. دارتون EC21.7% و 1.5 دهزار
6. اندوسولفان EC35% و 1.5 درهزار
تریپس پنبه Thrips palmi Karny
نام علمي:Thrips flavus
رده بندي: خانواده: Thripidae ، راسته:Thysanoptera
حشره ي بسيار ريزي است که رنگ آن زرد و ماده بالغ داراي 3 جفت پا و بدن کشيده و بال هاي پرمانند است. پوره ها بدون بال هستند.
اين حشره به جوانه ها، برگها، قوزه هاي زودرس بوته حمله کرده و در اطراف رگبرگ هاي زيريي برگ لکه هاي فرو رفته براقي ايجاد مي کند که به تدريج رنگ نقره اي به خود مي گيرند. در سطح برگ هاي آلوده شکاف هاي ديده مي شود. در نتيجه حمله آفت رشد بوته کم شده و علاوه بر به تعويق افتادن برداشت مقدار محصول پنبه نيز تقليل مي يابد. حشرات ماده بوسيله تخمريز نوک تيز خود در داخل نسوج برگ ها زير اپيدرم تخمريزي مي کنند. اين حشره زمستان را به صورت حشره ي کامل در مزارع يونجه مي گذراند.
دامنه میزبانی:
بادمجان، فلفل، كدوئیان، پنبه، تنباكو، برنج، سیب زمینی، لوبیا، كاهو، پیاز ، آووكادو، مركبات، انبه، نخود فرنگی، داودی، لگومها، خربزه، خیار، كنجد، آفتابگردان، سویا، كدو، گوجه فرنگی، اركید و …
خسارت:
این آفت به حمله به برگها، ساقه، نقاط رشد، میوه ها و غلافهای گیاه میزبان به مراحل رشد سبزینه ای، میوه دهی و بعد از برداشت آن خسارت وارد می كند.
مناطق انتشار:
اروپا: جمهوری چك، فنلاند، ایرلند، هلند و بریتانی
آسیا: بنگلادش، برونئی، چین، هند، اندونزی، ژاپن، كره شمالی و جنوبی، مالزی، میانمار، پاكستان، فیلیپین، سنگاپور، سری لانكا وتایلند
آفریقا: موریتیوس، نیجریه، رونیون و سودان
امریكا: آنتیگوآ و باربودا، ،باهاما، باربادوس، برمودا، برزیل، كلمبیا، كوبا، دومینكن، گرنادا، گوادلوپ، گواتمالا، گویان، هائیتی، جامائیكا، پورتوریكو، سنت لوسیا ، سنت وینسنت، سورینام، ترینیداد و توباگو، ونزوئلا و ایالات متحده امریك
اقیانوسیه: استرالیا، گوام و گینه جدید پاپوا،
زیست شناسی:
به علت اینكه این تریپس به سرعت به صورت یك آفت مهم كدوئیان و گیاهان خانواده Solanaceae درآمده و در بسیاری از مناطق گرمسیری منتشر شده است اطلاعات زیادی كمی در مورد زیست شناسی آن موجود است.
در دمای 25 درجه سانتیگراد سیكل زندگی از تخم تا تخمگذاری 5/17 روز طول می كشد. سیكل زندگی آفت از سایر تریپس های هم خانواده اش كمی تفاوت دارد. حشرات بالغ از مرحله شفیرگی در خاك یا باقی مانده های گیاهی خارج شده و به سمت برگها و گلها حركت می كند و در آنجا تخم خود را در بافت در محل شكاف ایجادی توسط تخمریز می گذارد. دو سن لاروی فعال و دو سن نسبتا غیر فعال وجود دارد كه به نام سنین Pupal نامیده می شوند. قطعات دهانی ویژه آفت خاص مكیدن است.
مرحله قبل از تخمگذاری 3-1 روز برای ماده های بكرو 5-1 روز برای ماده های جفتگیری نموده است ماده های بكر در هر روز 9/7-1 تخم و كلا در طی زمان زندگی 204-3 تخم می گذارند
بارندگی روی جمعیت این آفت تاثیر گذاشته و تراكم جمعیت را پایین می آورد.
این آفت ناقل tomato spotted wilt disease و peanut bud necrosis tospovirus رو ی بادام زمینی در هند محسوب می شود و همچنین tomato spotted wilt tospovirus را در ژاپن و تایوان روی هندوانه منتقل می نماید.
روش انتقال آفت:
اندامهای گیاهی كه قادر به انتشار آفت هستند شامل:
– میوه ها
– برگها
– گیاهچه ها
در مسافتهای طولانی انتشار آفت توسط وسایل نقلیه، چمدانها و مسافرین صورت می گیرد.
اهمیت اقتصادی:
تراكم ایجاد كننده خسارت در ژاپن 105/0 حشره بالغ در هر گل و یا 4.4 حشره بالغ در هر تله در روز روی Capsicum annuum است و كاهش محصولی برابر 5 درصد قابل قبول است. این آفت در اوایل سال 1977 وارد فیلیپین شده و حدود 80 درصد محصول هندوانه را در دو منطقه این كشور نابود نمود. در تایوان این آفت به عنوان مهمترین تریپس آفت محسوب می گردد. طبق بررسی های Cooper در سال 1991آلودگی 700-300 عدد تریپس روی هر برگ بادمجان و خیار مشاهده شده كه 90-50 درصد خسارت وارد نموده است.
علائم خسارت:
خسارت وارده توسط این آفت مانند سایر تریپس ها می باشد. وقتی جمعیت آفت بالا باشد تغذیه آنها باعث ایجاد ظاهر برنزی و نقره ای روی سطح گیاه به خصوص رگبرگ میانی و سایر رگبرگها و سطح میوه ها می شود. برگها و شاخه های انتهایی كوتاه مانده و میوه ها دفرمه شده و لكه دار شده اند. كلا وجود عسلك و قارچهای فوماژین، رنگهای غیر عادی برگها و علائم تغذیه آفت روی نقاط رشد كه dead Heart ایجاد نموده و بد شكلی میوه ها از علائم وجود این آفت می باشد.
شكل شناسی:
حشرات بالغ: تریپس های بالغ معمولا از سایر حشرات بواسطه بالهای باریك وبلند كه دارای حاشیه ای با موهای بلند است تشخیص داده می شوند با این وجود بسیاری از گونه های بدون بال ممكن است مراحل نابلغ آفت را تشكیل دهند. اینها همچنین دارای حبابی روی پنجه پا هستند و یك ماندیبل در سر وجود دارد.
حشرات ماده: به رنگ زرد كمرنگ، به جز بند سوم شاخك كه در نوك سیاه است، بندهای چهارم و پنجم شاخك تیره با قاعده كمرنگ می باشند. بند ششم و هفتم آن نیز تیره است. بال جلو كمرنگ، شاخك دارای هفت بند و بند انتهایی آن كوتاه است. بند سوم و چهارم دارای اندام حسی چنگالی است. سر بدون مو در قسمت جلوی اولین چشم ساده بوده ولی یك جفت موی در كنار آن قرار دارد. و یك جفت موی كوتاهتر نیز نزدیك چشمهای مركب است. موهای postocellar و postocular كوچك هستند. Pronotum دارای دو جفت موی posteroangular بلند و بقیه موها كوتاه هستند. Metanotum دارای یك جفت موی میانی البته نه در حاشیه جلویی است.
حشرات نر: شبیه ماده ها اما كوچكتر. ترژیت دوم گاهی تنها دارای سه موی جانبی است و posteromarginal comb ترژیت هشتم اغلب وجود نداشته و در ترژیت نهم نیز موی B1 كوتاهتر از B2 ولی در یك خط هستند. استرنیت سوم تا هفتم هر كدام دارای ناحیه ای عرضی بزرگ و غده ای است.
لارو: مانند سایر تریپس ها این گونه دارای دو سن لاروی و دو سن شفیرگی است. لارو سن دوم از سایر گونه ها با استفاده از طرحهای سطح پشتی قابل تشخیص است
تفاوت با سایر گونه ها:
این گونه با سایر گونه های جنس Thrips مانند T.tabaci و همچنین جنس Frankliniella مانند F. occidentalis در مزرعه ها وجود دارند. تفاوت این گونه با Thrips tabaci در عدم وجود رنگدانه قرمز زیر چشم ساده است. و سایر گونه ها نیز دارای رنگ قهوه ای براقی روی شكم هستند.
سوسک برگخوار درختان میوه Adoretus persicus
این حشره در مناطق خراسان، تهران، مرکزی، همدان، لرستان، باختران، کردستان، اصفهان، فارس، یزد و کرمان فعال میباشد. از آفات درجه دوم باغات میوه محسوب میشود. حشره کامل از برگ درختان مثمر نظیر گلابی، سیب، به، گیلاس، گوجه، آلو، بادام، زردآلو و هلو، همچنین از برگ درختان غیر مثمر نظیر بید و صنوبر تغذیه مینماید و در تراکم بالا فقط رگبرگ اصلی را به جا میگذارد.
حشرات کامل معمولاً در اواخر خردادماه و اوایل تیرماه ظاهر میشوند. ظهور آنها بسته به شرایط آب و هوایی مخصوصاص درجه حرارت فصل از منطقهای به منطقه دیگر متفاوت میباشد. حشره بالغ شب پرواز بوده و موقعی که هوا تاریک میشود از پناهگاههای خود خارج شده و شروع به پرواز مینماید. این حشره از نظر فعالیت و رژیم غذایی معمولاً زندگی دسته جمعی دارد. حشرات بالغ به صورت دستجات 10 تا 20 تایی گاهی بیشتر در مجاورت هم زندگی میکنند. تغذیه معمولاً ابتدا از کناره برگ شروع شده و تا رگبرگ اصلی ادامه پیدا میکند و مسیر خورده شده کاملاً مضرس است. در حمله شدید حتی رگبرگهای فرعی را نیز خرده و فقط رگبرگ اصلی را باقی میگذارد. فعالیت تغذیهای حشره در تمام مدت شب ادامه داشته و صبح در پای همان درخت در زیر خاک یا کلوخهها پنهان میشوند و یا در زیر پوستک و شکاف تنه درختان به سر میبرند.
این حشرات پس از مدتی تغذیه جفتگیری کرده و افراد ماده تخمهای خو را در داخل تودههای کود دامی و مواد پوسیده گیاهی قرار میدهند. این تخمها به فاصله 2 تا 3 هفته باز میشوند و لاروها از مواد پوسیده گیاهی تغذیه میکنند. در مرحله لاروی به هیچ وجه زیانی وارد نمیکنند. این لاروها تا اواسط بهار سال بعد دوران تغذیه خود را پایان داده و در داخل خاک در میان محفظه بیضی شکل گلی تبدیل به شفیره میشوند. یک نسل در سال دارد اما در برخی مواقع یک نسل در دو سال طی میشود.
کنترل:
1ـ مبارزه مکانیکی:
الفـ چون حشره نسبت به نور کشش مثبت دارد میتوان توسط تلههای نوری و نظایر آن در شب آنها را جمعآوری نمود.
بـ در حالت خاص میتوان حشرات کامل را شبها از روی برگها جمعآوری و معدوم نمود و در هنگام روز در مناطق آلوده از زیر خاک و کلوخههای اطراف درختان آنها را جمع نموده و از بین برد.
2ـ استفاده از گیاهان تله:
این حشره تمایل زیادی به تغذیه از برگ درختان تبریزی دارد. میتوان با کشت این گیاه به عنوان تله در اطراف باغ تا اندازهای از خسارت و صدمه آن به درختان میوه جلوگیری نمود. به علاوه سمپاشی را روی همین درختان منحصر کرده و از انبوهی آفت کاست .
تریپس پنبه Thrips palmi Karny
نام علمي:Thrips flavus
رده بندي: خانواده: Thripidae ، راسته:Thysanoptera
حشره ي بسيار ريزي است که رنگ آن زرد و ماده بالغ داراي 3 جفت پا و بدن کشيده و بال هاي پرمانند است. پوره ها بدون بال هستند.
اين حشره به جوانه ها، برگها، قوزه هاي زودرس بوته حمله کرده و در اطراف رگبرگ هاي زيريي برگ لکه هاي فرو رفته براقي ايجاد مي کند که به تدريج رنگ نقره اي به خود مي گيرند. در سطح برگ هاي آلوده شکاف هاي ديده مي شود. در نتيجه حمله آفت رشد بوته کم شده و علاوه بر به تعويق افتادن برداشت مقدار محصول پنبه نيز تقليل مي يابد. حشرات ماده بوسيله تخمريز نوک تيز خود در داخل نسوج برگ ها زير اپيدرم تخمريزي مي کنند. اين حشره زمستان را به صورت حشره ي کامل در مزارع يونجه مي گذراند.
دامنه میزبانی:
بادمجان، فلفل، كدوئیان، پنبه، تنباكو، برنج، سیب زمینی، لوبیا، كاهو، پیاز ، آووكادو، مركبات، انبه، نخود فرنگی، داودی، لگومها، خربزه، خیار، كنجد، آفتابگردان، سویا، كدو، گوجه فرنگی، اركید و …
خسارت:
این آفت به حمله به برگها، ساقه، نقاط رشد، میوه ها و غلافهای گیاه میزبان به مراحل رشد سبزینه ای، میوه دهی و بعد از برداشت آن خسارت وارد می كند.
مناطق انتشار:
اروپا: جمهوری چك، فنلاند، ایرلند، هلند و بریتانی
آسیا: بنگلادش، برونئی، چین، هند، اندونزی، ژاپن، كره شمالی و جنوبی، مالزی، میانمار، پاكستان، فیلیپین، سنگاپور، سری لانكا وتایلند
آفریقا: موریتیوس، نیجریه، رونیون و سودان
امریكا: آنتیگوآ و باربودا، ،باهاما، باربادوس، برمودا، برزیل، كلمبیا، كوبا، دومینكن، گرنادا، گوادلوپ، گواتمالا، گویان، هائیتی، جامائیكا، پورتوریكو، سنت لوسیا ، سنت وینسنت، سورینام، ترینیداد و توباگو، ونزوئلا و ایالات متحده امریك
اقیانوسیه: استرالیا، گوام و گینه جدید پاپوا،
زیست شناسی:
به علت اینكه این تریپس به سرعت به صورت یك آفت مهم كدوئیان و گیاهان خانواده Solanaceae درآمده و در بسیاری از مناطق گرمسیری منتشر شده است اطلاعات زیادی كمی در مورد زیست شناسی آن موجود است.
در دمای 25 درجه سانتیگراد سیكل زندگی از تخم تا تخمگذاری 5/17 روز طول می كشد. سیكل زندگی آفت از سایر تریپس های هم خانواده اش كمی تفاوت دارد. حشرات بالغ از مرحله شفیرگی در خاك یا باقی مانده های گیاهی خارج شده و به سمت برگها و گلها حركت می كند و در آنجا تخم خود را در بافت در محل شكاف ایجادی توسط تخمریز می گذارد. دو سن لاروی فعال و دو سن نسبتا غیر فعال وجود دارد كه به نام سنین Pupal نامیده می شوند. قطعات دهانی ویژه آفت خاص مكیدن است.
مرحله قبل از تخمگذاری 3-1 روز برای ماده های بكرو 5-1 روز برای ماده های جفتگیری نموده است ماده های بكر در هر روز 9/7-1 تخم و كلا در طی زمان زندگی 204-3 تخم می گذارند
بارندگی روی جمعیت این آفت تاثیر گذاشته و تراكم جمعیت را پایین می آورد.
این آفت ناقل tomato spotted wilt disease و peanut bud necrosis tospovirus رو ی بادام زمینی در هند محسوب می شود و همچنین tomato spotted wilt tospovirus را در ژاپن و تایوان روی هندوانه منتقل می نماید.
روش انتقال آفت:
اندامهای گیاهی كه قادر به انتشار آفت هستند شامل:
– میوه ها
– برگها
– گیاهچه ها
در مسافتهای طولانی انتشار آفت توسط وسایل نقلیه، چمدانها و مسافرین صورت می گیرد.
اهمیت اقتصادی:
تراكم ایجاد كننده خسارت در ژاپن 105/0 حشره بالغ در هر گل و یا 4.4 حشره بالغ در هر تله در روز روی Capsicum annuum است و كاهش محصولی برابر 5 درصد قابل قبول است. این آفت در اوایل سال 1977 وارد فیلیپین شده و حدود 80 درصد محصول هندوانه را در دو منطقه این كشور نابود نمود. در تایوان این آفت به عنوان مهمترین تریپس آفت محسوب می گردد. طبق بررسی های Cooper در سال 1991آلودگی 700-300 عدد تریپس روی هر برگ بادمجان و خیار مشاهده شده كه 90-50 درصد خسارت وارد نموده است.
علائم خسارت:
خسارت وارده توسط این آفت مانند سایر تریپس ها می باشد. وقتی جمعیت آفت بالا باشد تغذیه آنها باعث ایجاد ظاهر برنزی و نقره ای روی سطح گیاه به خصوص رگبرگ میانی و سایر رگبرگها و سطح میوه ها می شود. برگها و شاخه های انتهایی كوتاه مانده و میوه ها دفرمه شده و لكه دار شده اند. كلا وجود عسلك و قارچهای فوماژین، رنگهای غیر عادی برگها و علائم تغذیه آفت روی نقاط رشد كه dead Heart ایجاد نموده و بد شكلی میوه ها از علائم وجود این آفت می باشد.
شكل شناسی:
حشرات بالغ: تریپس های بالغ معمولا از سایر حشرات بواسطه بالهای باریك وبلند كه دارای حاشیه ای با موهای بلند است تشخیص داده می شوند با این وجود بسیاری از گونه های بدون بال ممكن است مراحل نابلغ آفت را تشكیل دهند. اینها همچنین دارای حبابی روی پنجه پا هستند و یك ماندیبل در سر وجود دارد.
حشرات ماده: به رنگ زرد كمرنگ، به جز بند سوم شاخك كه در نوك سیاه است، بندهای چهارم و پنجم شاخك تیره با قاعده كمرنگ می باشند. بند ششم و هفتم آن نیز تیره است. بال جلو كمرنگ، شاخك دارای هفت بند و بند انتهایی آن كوتاه است. بند سوم و چهارم دارای اندام حسی چنگالی است. سر بدون مو در قسمت جلوی اولین چشم ساده بوده ولی یك جفت موی در كنار آن قرار دارد. و یك جفت موی كوتاهتر نیز نزدیك چشمهای مركب است. موهای postocellar و postocular كوچك هستند. Pronotum دارای دو جفت موی posteroangular بلند و بقیه موها كوتاه هستند. Metanotum دارای یك جفت موی میانی البته نه در حاشیه جلویی است.
حشرات نر: شبیه ماده ها اما كوچكتر. ترژیت دوم گاهی تنها دارای سه موی جانبی است و posteromarginal comb ترژیت هشتم اغلب وجود نداشته و در ترژیت نهم نیز موی B1 كوتاهتر از B2 ولی در یك خط هستند. استرنیت سوم تا هفتم هر كدام دارای ناحیه ای عرضی بزرگ و غده ای است.
لارو: مانند سایر تریپس ها این گونه دارای دو سن لاروی و دو سن شفیرگی است. لارو سن دوم از سایر گونه ها با استفاده از طرحهای سطح پشتی قابل تشخیص است
تفاوت با سایر گونه ها:
این گونه با سایر گونه های جنس Thrips مانند T.tabaci و همچنین جنس Frankliniella مانند F. occidentalis در مزرعه ها وجود دارند. تفاوت این گونه با Thrips tabaci در عدم وجود رنگدانه قرمز زیر چشم ساده است. و سایر گونه ها نیز دارای رنگ قهوه ای براقی روی شكم هستند.
سوسک برگخوار درختان میوه Adoretus persicus
این حشره در مناطق خراسان، تهران، مرکزی، همدان، لرستان، باختران، کردستان، اصفهان، فارس، یزد و کرمان فعال میباشد. از آفات درجه دوم باغات میوه محسوب میشود. حشره کامل از برگ درختان مثمر نظیر گلابی، سیب، به، گیلاس، گوجه، آلو، بادام، زردآلو و هلو، همچنین از برگ درختان غیر مثمر نظیر بید و صنوبر تغذیه مینماید و در تراکم بالا فقط رگبرگ اصلی را به جا میگذارد.
حشرات کامل معمولاً در اواخر خردادماه و اوایل تیرماه ظاهر میشوند. ظهور آنها بسته به شرایط آب و هوایی مخصوصاص درجه حرارت فصل از منطقهای به منطقه دیگر متفاوت میباشد. حشره بالغ شب پرواز بوده و موقعی که هوا تاریک میشود از پناهگاههای خود خارج شده و شروع به پرواز مینماید. این حشره از نظر فعالیت و رژیم غذایی معمولاً زندگی دسته جمعی دارد. حشرات بالغ به صورت دستجات 10 تا 20 تایی گاهی بیشتر در مجاورت هم زندگی میکنند. تغذیه معمولاً ابتدا از کناره برگ شروع شده و تا رگبرگ اصلی ادامه پیدا میکند و مسیر خورده شده کاملاً مضرس است. در حمله شدید حتی رگبرگهای فرعی را نیز خرده و فقط رگبرگ اصلی را باقی میگذارد. فعالیت تغذیهای حشره در تمام مدت شب ادامه داشته و صبح در پای همان درخت در زیر خاک یا کلوخهها پنهان میشوند و یا در زیر پوستک و شکاف تنه درختان به سر میبرند.
این حشرات پس از مدتی تغذیه جفتگیری کرده و افراد ماده تخمهای خو را در داخل تودههای کود دامی و مواد پوسیده گیاهی قرار میدهند. این تخمها به فاصله 2 تا 3 هفته باز میشوند و لاروها از مواد پوسیده گیاهی تغذیه میکنند. در مرحله لاروی به هیچ وجه زیانی وارد نمیکنند. این لاروها تا اواسط بهار سال بعد دوران تغذیه خود را پایان داده و در داخل خاک در میان محفظه بیضی شکل گلی تبدیل به شفیره میشوند. یک نسل در سال دارد اما در برخی مواقع یک نسل در دو سال طی میشود.
کنترل:
1ـ مبارزه مکانیکی:
الفـ چون حشره نسبت به نور کشش مثبت دارد میتوان توسط تلههای نوری و نظایر آن در شب آنها را جمعآوری نمود.
بـ در حالت خاص میتوان حشرات کامل را شبها از روی برگها جمعآوری و معدوم نمود و در هنگام روز در مناطق آلوده از زیر خاک و کلوخههای اطراف درختان آنها را جمع نموده و از بین برد.
2ـ استفاده از گیاهان تله:
این حشره تمایل زیادی به تغذیه از برگ درختان تبریزی دارد. میتوان با کشت این گیاه به عنوان تله در اطراف باغ تا اندازهای از خسارت و صدمه آن به درختان میوه جلوگیری نمود. به علاوه سمپاشی را روی همین درختان منحصر کرده و از انبوهی آفت کاست .
سوسک سیاه گندم Zabrus tenebrioides
این حشره در ایران از تهران ، مشهد، سبزوار، گرگان و گنبد گزارش شده است و احتمالا در سایر مناطق نیز وجود دارد و از آفات بالقوه گندم و جو مي باشد. این آفت در مزارعي كه به آیش گذاشته نمي شوند زیاد است.
حشره کامل
حدوداً 15 ميلي متر طول و 6 میلیمتر عرض دارد.رنگ عمومی آن قهوه ای متمایل به سیاه و رنگ سطح پشتی سیاه براق و سطح شكمي قهوه ای تیره است .سر سیاه و شاخک 11 بتدي نخی شکل به رنگ قهوه ای متمایل به قرمز .
لارو
لاروها كامپودئي فرم و آخرین مفصل شكمي مجهز به يك جفت زائده انتهايي است رنگ عمومی بدن سفید سر و قفسه سینه خرمايي و روي هر يك از حلقه های آن يك لكه قهوه ای كشيده شده است . طول لارو پس از رشد کامل 25-30 میلیمتر مي باشد.
خسارت
تغذيه لاروها از جوانه ها وبرگهاي جوان گندم سبب خشك شدن برگها شده و خسارت بصورت لكه اي در مزرعه ديده مي شود لارو ها شب فعال شده و بيشتر الز بافت پارانشيمي برگ تغذيه مي كنند و مجموعه برگها فقط رگبرگ باقي مي ماند و برگ حالت رشته اي به خود مي گيرد و غالبا در كنار بوته ايجاد فرو رفتگي كرده و برگها را به داخل آن مي کشند و سپس از آنها تغذيه مي كنند.
حشرات کامل اواخر خرداد از دانه های گندم كه در مرحله شيري هستند شروع به تغذیه نموده و اوایل تابستان از دانه های سفت شده غلات تغذیه مي نمایند.
زیست شناسي
اين حشره زمستان را بصورت لارو سن 1يا2و گاهي سن 3 سپري مي كند. لاروها در اوايل بهار با گرم شدن هوا شروع به فعاليت مي كنند و از علايم آن ايجاد گودالي در كنار بوته ها مي باشد. لاروها در طول روز در داخل گودال استراحت مي كنند و شب ها شروع به فعاليت مي كنند . در اوايل تا اواسط خرداد لاروها تبديل به شفيره مي شوند شفیره ها نيز در داخل خاك تشكيل مي شوند. حشرات كامل در اواخر بهار تا اوايل تابستان ظاهر مي شوند. حشرات كامل روزها در زير كلوخه ها و علف هاي هزر مخفي مي شوند ولی شبها از برگهاي گياهان گرامينه و دانه هاي نرم گندم تغذيه مي كنند و سپس جفتگيري كرده و تخمريزي مي كنند . تخمگذاري ممكن است به صورت انفرادي يا دستجات 3-5 تاي انجام گيرد. هر حشره ماده در طول عمر خود 40تا80 عدد تخم مي گذارد.
اين حشره داراي 3 سن لاروي است و سنين مختلف بوسيله اندازه گيري كپسول سر از هم تفكيك مي شوند. لاروها پس از تغذيه مي توانند به مدت 30-50 روز بدون دسترسي مجدد به غذا زنده بمانند. لارو اين حشره دياپوز حقيقي ندارد ولي فعاليت آن در طول سرما كاهش مي يابد. اين حشره در سال يك نسل داشته و بیشتر در مزارعي ديده مي شود كه بطور مرتب به زير كشت گندم مي روند.
کنترل زارعی
تغيير تاریخ کاشت
رعايت تناوب : اگر مزرعه حداقل 2 سال به زیر كشت گندم و جو نرود موثر خواهد بود.
كنترل شيميايي
گرانول پاشي : در مزارعي كه تراكم لارو آفت 2-3 عدد در متر مربع باشد مي توان از گرانول 5 يا 10 درصد ديازينون يا فورا دان 4% استفاده نمود.
يه حشرات كامل بوده در صورت شدت حمله ، بوته ها قبل از خوشه بستن ،زرد و خشك مي شوند.
زیست شناسي
اين آفت زمستان را بصورت حشره کامل زیر خاك سطحی مزرعه، بقایای گياهي داخل مزرعه، شکاف تنه درختان و زیر پوستک های تنه بسر مي برد.در اوايل بهار حشرات زمستان گذران ظاهر مي شوند و حشرات ماده پس از استقرار، جفتگيري و در دسته هاي 2تا3عددي تخمريزي مي كنند.
لاروها پس از تكميل4مرحله لاروي وارد مرحله پيش شفيرگي شده و محفظه هايي متشكل از درات خاك و ترشحات دهاني در عمق 2.5-3 سانتي متري خاك تشكيل مي دهند ودر داخل آن تبديل به شفيره مي شوند.پس از 10روز حشره كامل ظاهر مي شود .
كنترل
مبارزه شيميايي عليه اين آفت مقرون به صرفه نيست. در مناطقي كه برعليه پوره هاي سن گندم سمپاشي مي شود، روي اين آفت نيز موثر است. در صورت شدت حمله يعني 3لارو يا 3تخم در هربوته در مرحله غلاف باشد ويا در مرحله خوشه يك لارو در هر بوته وجود داشته باشد مي توان از سمومي مانند مالاتيون ،سوين و يا ديپتركس به نسبت 1در هزار ماده خالص استفاده نمود.
آفت خوشه خوار انگور
انگور يكي از محصولات مهم و با ارزش كشور است كه به صورت هاي تازه (مجلسي)كشمش و يا فرآورده هايي مثل شيره و آب انگور مورد استفاده قرار مي گيرد. توليد ساليانه اين محصول در ايران حدود دو ميليون تن است كه پس از سيب و مركبات در رتبه سوم قرار دارد.
بزرگترين آفتي كه اين محصول را تهديد مينمايد آفت خوشه خوار است كه تقريبا در كليه موارد موستانها فعاليت دارد و در برخي از مناطق مانند آذربايجان غربي خسارت وارده توسط اين آفت بسيار چشم گير است . در سال هاي طغياني خسارت آن حدود 90 درصد بيان شده است . در بعضي از موارد اين آفت در داخل حبه هاي كشمش نيز ديده مي شود .
كه در اين مقاله سعي ب آن است كه مشخصات ظاهري آفت.طرز زندگي .علايم خسارت و نحوه مبارزه با آن به بياني ساده و روشن و در عين اختصار براي بهره برداران عزيز مورد بحث قرار ميگيرد
مشخصات آفت:
آفت خوشه خوار انگو لارو يا كرمينه اي است كه از تخم يك پروانه به وجود مي آيد.اندازه لاروها ييكه تازه از تخم خارج ميشود به حدود 2ميليمتر است .
رنگ اين لارو ها سفيد متمايل به خاكستري است . با تغذيه از جوانه هاي خوشه.غوره و حبه هاي انگور كم كم رشد كرده و در نهايت به حدود 1 سانتي متر مي رسد . در اين موقع رنگ آنها سبز يا خاكستري مايل به قرمز است .
لاروها پس از انكه به رشد كامل رسيدند تغيير شكل مي دهند و در محل تغذيه و يا در زير پوست و يا در سطح خاك در زير باقي مانده هاي گياهي در داخل توده سفيدي از تار به صورت شفيره در مي آيد . پس از مدتي پروانه ها ظاهر مي شوند . اندازه اين پروانه ها با بال هاي باز به حدود 1 سانتي متر مي رسد و روي بال هاي آن نوار پهن قهوه اي روشن به چشم مي خورد .
طرز زندگي :
همانطوري كه گفته شد آفت لاروي است كه از تخم يك پروانه به وجود ميايد . در فطل بهار هم زمان باز شدن جوانه ها پروانه هاي كوچكي با بال هاي داراي نوار هاي قهوه اي روشن ظاهر مي شود . تخم اين آفت ها به زحمت با چشم ديده مي شود و رنگ آن زرد مايل به سفيد است . پروانه ها تخم هاي خود را به صورت انفرادي روي جوانه ها ي گل مي گذارند . برخي از موارد اين تخم ها روي جوانه هاي برگ نيز گذاشته مي شود. از اين تخم ها بسته به درجه حرارت پس از يك هفته تا ده روز لارو ها يا كرمينه هايي كهاندازه آنها به حدود 2 ميلي متر مي رسد خارج ميشوند. لاروهاي نوزاد وارد خوشه هاي گل شده و با تنيدن تارهايي به شكل تار عنكبوت و در هم فشردن غنچه ها از آنها تغذيه مي نمايند .تا هنگام باز شدن گل ها لارو ها كاملا رشد كرده و به حدود 1 سانتي متر و يا كمي بيشتر مي رسد . پس لارو ها در زير پوست درختان و يا زير گياهان خشگ و پوسيده سطح زمين و يا در همان محل تغذيه در داخل پيله سفيد رنگ پنبه اي مانند به شكلي در مي ايند كه به آنها شفيره مي گويند .حدود يك هفته بعد از شفيره ها كه اندازه آنها كمي از يك سانتي متر كوچكتر است پروانه ها ظاهر شده و تخم ريزي جديد شروع مي شود . لارو ها ي به وجود آمده از اين تخم هاي جديد از اين غورها تغذيه مي كنند .اين لارو ها نيز پس از گذشت حدود سه هفته تبديل به شفيره مي گردنند . كه از آنها پروانه هاي جديد ظاهر مي شود . از تخم هاي اين پروانه ها لاروهاي به وجود مي آيد كه از حبه انگور تغذيه كرده و همين لارو ها هستند كه بيشترين خسارت را به بار مياورند كه در اصطلاح لارو هاي نسل سوم گفته مي شود. آفت در فصل زمستان به صورت شفيره است و به صورت عمده در زير پوست درختچه ها قرار ميگيرد .
علائم خسارت :
در اوايل بهار موقعي كه خوشه هاي گل ظاهر مي شود در لابه لايي اين خوشه ها تار هايي به شكل تار عنكبوت ظاهر و به به وسيله آنها غنچه ها به هم فشرده و در هم پيچيده شده و لاروهايي كه در بين غنچه ها در هم پيچيده شده است پنهان شده اند از آنها تغذيه مي نمايند. اين تغذيه در بعضي مواقع چنان شديد است كه تمام كه تمام غنچه ها از بين مي روند . در موقع ظهور غنچه ها به خصوص موقعي كه غور ها به اندازه عدس يا نخود شده باشده اند لارو ها سوراخ هايي در آنها ايجاد كرده و از داخل آنها تغذيه ميكنند.
نحوه مبارزه:
نحوه مبارزه و زمان آن با توجه به زندگي و زمان شروع فعاليت آفت تعيين مي شود . با توجه به اينكه در زمستان قسمتي از شفيره ها در زير علف هاي خشك و پوسيده در سطح زمين به سر مي برند استفاده از يخ آب مي تواند به نابودي اين بخش از شفيره ها و در نتيجه كاهش آفت در موقع ظهور خوشه هاي گل كمك كند .
و اما مبارزه با جمعيت نسل بهاره آنها : جمعيت نسل بهاره يعني همانهايي كه كه به خوشه هاي گل آسيب مي رسانند معمولا زياد نمي باشد و خسارت وارده در حدي نيست كه نيازي به مبارزه داشته باشد . موقعي كه غورها به اندازه عدس و يا حداكثر به اندازه نخود شده اند جمعيت آفت در حدي است كه مي تواند زيان قابل توجه و نتيجتا كاهش چشم گير محصول را به دنبال داشته باشد . در اين موقع لام است كه با يكي از سموم فسفره مثل آزينوفوس متيل يا زولون به نسبت دو در هزار و يا ديازنيون 60 درصد به نسبت 1.5 در هزار مبارزه انجام گيرد . انگو رهايي مثل رقم ياقوتي كه زود برداشت مي شود معمولا نياز به مبارزه ندارند و يا اينكه در صورت آلودگي شديد به آفت فقط در هنگامي كه غوره ها به اندازه عدس هستند مبارزه صورت مي گيرد . براي رقم مهدي خاني نيز كه در اواخر تير و يا اوايل مرداد به دست مي آيد يك بار مبارزه كافي است .
در ارقام ديررس لازم است موقعي كه انگور نرش و شيرين مي شود براي نوبت دوم مبارزه شيميايي به عمل آيد .
نتيجه گيري :
آفت خوشه خوار كه در حال حاضر بزرگترين آفت انگور كشور است لارو يا كرمينه اي از تخم يك پروانه است كه همزمان با بياز شده جوانه ها و ظهور خوشه هاي گل در لابه لاي غنچه ها درهم پيچيده شده به وسيله تار هاي شبيه به تار عنكبوت در حال تغذيه از غنچه مشاهده مي شود . اين لارو ها در ابتدا به رنگ سفيد مايل به خاكستري و سپس سبز يا ليمويي مايل به رنگ قرمز در مي آيد و اندازه لارو كامل به حدود يك سانتي متر مي رسد . با باز شدن گل ها لارو ها محل تغذيه را ترك و پس از گذراندن دوره شفيره گي به پروانه نسل جديد تبديل مي گردد . لارو هاي اين نسل از غور هايي كه به اندازه عدس شده اند تغذيه مي نمايند. نسل ديگر كه نسل سوم به حساب مي آينداز حبه هاي در حال شيرين تغذيه مي كنند و در حقيقت بيشترين خسارت را همين لارو ها سبب مي شوند.
آب تخت زمستانه براي نابودي بخشي از شفيره ها كه در زير بقايي علف هاي خشك و پوسيده به سر مي برند موثر هستند . در صورتي كه جمعيت آفت قبل از باز شدن گل زياد نباشد نيازي به مبارزه شيميايي نيست . ولي موقعي كه غوره هاي به اندازه عدس يا حداكثر به اندازه نخود شده اند مبارزه شيميايي بايكي از سموم فسفره عليه آفت ضروري است كه براي ارقام زودرس مثل ياقوتي و مهدي خاني يك بار سم پاشي كفايت مي كند . براي ارقام دير رس مانند بي دانه و غيره سم پاشي ديگري در آغاز تغيير مزه انگور لازم است .
سوسك طوقه خوار پستهCapnodis cariosa hauseri (Col.: Buprestidae)
مرفولوژی
طول بدن حشره کامل 40- 35 میلیمتر و رنگ عمومی بدن سیاه مات با پوششی از پولکهای ظریف سفید رنگ میباشد که تراکم این پولک ها در پشت سینه اول زیاد است. در این قسمت دو لکه سیاه براق و تعدادی نقطه کوچک مشاهده میشود. لارو ها به رنگ زرد کمرنگ بوده دارای سر کوچک و سیاهرنگ که تقریباً در سینه اول فرو رفته است.
بیولوژی
گاهی يك نسل در دوسال طي ميشود. به دو صورت حشره كامل در پناهگاه هاي مختلف در زيرعلفهاي هرز، زير برگهاي خشكيده، داخل شكافهاي سطحي زمين يا به صورت لارو در زيرپوست قسمت هاي مختلف پايين درخت شامل ريشه، طوقه و قسمتهاي انتهايي تنه زمستانگذراني ميكند. لارو پس از خروج از تخم در داخل خاك به خوبي حركتميكند و خود را به ريشههاي اصلي و طوقه ميرساند. اين حركت به كمك موهاي فراواني كه در سطح بدن لارو سن اول است، انجام ميگيرد. لاروها به محض رسيدن به ريشه، بهزير پوست نفوذ كرده و در منطقه كامبيوم مستقر ميشوند. تغذيه لاروها عمدتاً از لايه زاينده و بافت پوست است و از استوانه مركزي فقط لايه نازكي مورد تغذيه قرارميگيرد. در محل استقرار لاروها لايهاي از مواد آجري رنگ كه مخلوطي از بقاياي بافتگياه، فضولات و ترشحات ريشه است ديده ميشود. در اثر تغذيه لاروها جريان شيره گياهيقطع ميشود و به همان نسبت از رشد شاخهها و باردهي درختان كاسته ميشود.
مبارزه
1) تقويت درخت و آبياري منظم
2) مبارزه شیمیایی با استفاده از اندوسولفان به نسبت 6 در هزار (ريختن 10 تا 15 ليتر از محلول سمي داخل تشتك در پاي طوقه درختان) برای از بين بردن تعدادي از لاروهاي آفت
3) خارجكردن لاورها از داخل كانال لاروي با مفتول سيمي
سوسك سرشاخه خوار پسته Hylesinus vestitus Fachs(Col.: Scolytidae)
این آفت از زمانهای قدیم در ایران وجود داشته است. طول بدن حشره کامل 3 تا 5/3 میلیمتر و رنگ بدن آ ن زرد مایل به خرمایی است .
خسارت :
حشرات کامل برای تغذیه به جوانه های که در محل اتصال دمبرگ به شاخه قرارگرفته اند حمله نموده ، آنها را سوراخ و دالان کوتاهی در وسط چوب ایجاد می کنند. در نتیجه این جوانه ها که باید سال بعد به شاخه و میوه تبدیل شوند، ازبین می روند. لارو این سوسک زیر پوست شاخه های خشک شده درختان پسته زندگی می کند و همراه با تغذیه خود دالانهای ایجاد می نمایند.
نکات زیر در رابطه با زندگی سوسک سرشاخه خوار پسته از اهمیت برخوردارند :
1) بهترین میزبان آفت جهت تخم ریزی و ادامه نسل، چوب پسته تازه هرس شده است.
2) هر سوسک در طول زندگی خود غالباً از یک جوانه درخت تغذیه می نماید.
3) عمده خسارت حشره در طول فصلهای بهار و تابستان بوده که آن هم مربوط به تغذیه افراد بالغ از جوانه های پسته است.
4) پس از مرحله فوق، حشرات بالغ از اوایل پاییز به بعد به منظور ادامه نسل از داخل دالانها خارج شده و جهت تخم ریزی به چوبهای پسته تازه هرس شده و درختان خشک شده در همان سال هجوم می آورند. این عمل تا اواخر زمستان و گاهی تا فروردین ماه سال بعد ادامه پیدا می کند. اوج خروج حشرات بالغ برای تخم ریزی معمولاً در ماههای آخر پاییز و در طول زمستان است .
مبارزه :
بهترین روش مبارزه علیه این آفت، با جمع آوری و سوزانیدن چوبهای خشک و تازه هرس شده می باشد و علاوه بر این با تله گذاری در طول پاییز و زمستان با چوبهای تازه هرس شده و سوزاندن آنها در اسفند ماهء می توان با آفات مبارزه کرد. در صورت ضرورت مبارزه شیمیایی علیه سوسکها به توصیه کارشناسان عمل میگردد.
زنبور مغزخوار طلايي پسته (Megastigmus pistaciae Walker (Hym Torymidae
مرفولوژی
طول بدن در حشره ماده بین 5/5-3 میلیمتر متغیر است. بدن به رنگ زرد روشن طلایی با جلای فلزی است تخمریز سیاه و چشم ها نارنجی مایل به قرمز می باشد. در محل اتصال بال ها به بدن چند لکه سیاه و لکه های بزرگ غیر واضحی به رنگ دودی بر روی حلقه های شکم وجود دارد. شاخک در وسط پیشانی و نزدیک به هم قرار دارد.
بیولوژی
اين حشره زمستان را به صورت لارو كامل داخلميوههاي خشكيده روي درخت به سر ميبرد. اين لاروها در بهار تبديل به شفيرهميشوند. حشرات كامل مصادف با تشكيل ميوه به پرواز درميآيند. تخمگذاري شبيه به گونه قبلي است با اين تفاوت كه گاهي در هر ميوه دو تا تخم ميگذارند. لاروها پس از داخل شدن به زير پوست از لپهها تغذيه ميكند و آندوكارپ را باقي ميگذارند در حالي كه لاروهاي گونه قبل از تمام قسمتهاي مغز حتي پوستة نازك روي آن نيز ميخورند. سپس لارو در داخل ميوه تبديل به شفيره ميشود و به فاصله يكهفته تا ده روز بعد از آن حشره كامل خارج ميگردد. سوراخ خروجي حشرات كامل نسلبهاره به دليل اين كه پوست خارجي ياPericarp تازه است با گونه قبلي و نسل بعدي اينآفات متفاوت است و كمي برآمدگي نشان ميدهد. حشرات كامل نسلبهاره اوايل تابستان ظاهر ميشوند و بلافاصله شروع به تخمريزي ميكنند. مانند حشراتكامل نسل زمستانه، اين حشرات نيز در داخل ميوه تخمريزي ميكنند و چون هنوز پوستداخلي سخت نشده ميتوانند به مغز پوست راه پيدا كنند. این آفت دو نسل در سالدارد.
مبارزه
1) جمع آوری و از بین بردن میوه های آلوده ریخته شده روی زمین یا باقیمانده روی درخت
2) شخم عمیق سطح زیر باغ و زیر خاک کردن میوه های آلوده
3) مبارزه شیمیایی با سموم نفوذی به محض مشاهده اولین حشرات کامل در صورت صرفه اقتصادی
زنبور مغزخوار سياه پسته (Eurytoma plotnikovi (Hym Eurytomidae
مرفولوژی
طول بدن در حشره ماده بالغ 5/4-4 میلیمتر و طول بدن در حشره نر کمتر و در حدود 4 میلیمتر است.در ماده ها بدن به رنگ قهوه ای مایل به قرمز و پاها و بند اول و دوم شاخک به رنگ زرد تیره است. شاخک 10 مفصلی که مفصل اول نسبتاً بلند و مفصل دوم خمیده و قاعده آن باریک تر از قسمت انتهایی آن است و طول آن یک سوم طول مفصل اول است. شکم در ماده ها بیضی و در انتها نوک تیز است. لارو سفید و قوسی شکل که در روی آرواره های بالایی فقط 2 دندانه وجود دارد.
بیولوژی
زمستان را به صورت لارو كامل در داخل ميوه به سر ميبرد. ميوههاي آفت زده معمولاًروي درخت باقي مانده و در موقع برداشت محصول مانند ميوههاي سالم به زميننميريزند. اين لاروها همزمان با رشد جوانههاي پسته (اوایل بهار) تبديل به شفيره ميشوند و حشرات کامل مصادف یا تشکیل میوه ها به پرواز در میآیند.حشرات كامل براي خارج شدن از ميوه سوراخ دايرهاي شكمي روي پوست تعبيه ميكنند. خروج حشرات كامل از اواسط ارديبهشت تا يك ماه بعد ادامه دارد. حشرات ماده با فروكردن تخمريز در داخل ميوه، زیر پوست آن فقط يك عدد تخم ميگذارند. هر حشره ماده 40 تا 70عدد تخم ميگذارد. لاروها بدون اين كه داخل مغز ميوه شوند از يك طرف آن راميخورند. پستههاي مبتلا كوچك و ضعيف مانده و پوست آنها چروك خورده و تيره رنگميشوند. لاروها به همين صورت زمستان را پشت سر ميگذارند. بنابراين يك نسل در سالدارد.
مبارزه:
جمع آوری و از بین بردن میوه های آلوده ریخته شده روی زمین یا باقیمانده روی درخت
سرخرطومی پسته (Polydrosus davatchii Hoff. (Col.: Curculionidae
مرفولوژی
طول بدن حشره کامل 7- 5/5 میلیمتر است بدن به رنگ خاکستری روشن تا تیره با خط های موازی و نقش های ویژه رو بالپوش ها است. سر در این حشرات به خرطوم بلندی تبدیل شده و در انتهای آن قطعات دهانی قرار دارد. شاخک ها زانویی و 11 بندی و در انتها به ماسوی 3 بندی تبدیل میشود. لارو سفید رنگ و از نوع curculioniform میباشد.
بیولوژی
این آفت یک نسل در سال دارد و به صورت حشره کامل در پناهگاه های زمستانی و در خاک زمستان گذرانی میکند. حشرات ماده لابهلای جوانهها تخم میگذارد. خسارت این آفت مربوط به تغذیه حشرات کامل در ابتدای بهار از جوانههای پسته است. این آفت در باغ ها تراکم بالایی ندارد.
مبارزه
– در صورت نیاز سمپاشی با اندوسولفان 2 در هزار یا ديازينون به نسبت 5/1 در هزار و آندوسولفان به نسبت 5/2 در هزار در مرحله تغذيه حشرات كامل از جوانه هاي پسته بر روي حشرات كامل
سوسک شاخک بلند قرمز پسته (Calchaenesthes pistacivora (Col.: Cerambycidae
مرفولوژی
طول بدن حشره کامل حد.د 13- 10 میلیمتر است. رنگ بدن قرمز مایل به نارنجی و دارای لکههای تیره بر روی بالپوش و پیش گرده میباشد. بر روی بالپوش دو جفت لکه سیاه که یکی به شکل مربع مستطیل و دیگری گرد تا لوبیایی است وجود دارد. شاخک بلند و تا نزدیکی انتهای بدن میرسد. لارو به رنگ زرد مایل به نارنجی که حلقههای بدن برجسته و سر بزرگ تر از سایر بندهای بدن است.
بیولوژی:
این آفت در هر دو سال یک نسل دارد. تخمریزی بر روی شاخه های یکساله یا روی جای هرس و مکان پیوستن دمبرگ و جوانه به شاخه صورت میگیرد. لارو از داخل شاخه تغذیه میکند و سبب خشکیدگی شاخه میشود. زمستان به صورت لارو در انتهای دالان لاروی است.
اندازه ی اين عكس تغيير داده شده است. برای ديدن كامل عكس اينجا را كليك كنيد. اندازه ی عكس اصلی 661×588 و حجم آن 58KB است.
مبارزه
1) کود دهی و آبیاری مناسب
2) از بین بردن علف های هرز و هرس شاخه هاي آلوده و حذف پاجوش ها و تنه جوشها و سوزانيدن آنها
3) سمپاشی با دیازینون به نسبت 5/1 در هزار و اندوسولفان به نسبت 5/2 در هزار همراه با روغن ولک
4) آدميرال به نسبت 75/0 در هزار بعلاوه روغن ولك 5 در هزار بر روي مراحل تخم ولارو سن اول تأثير قابل قبولي دارد.
پوسیدگی باکتریائی ریشه چغندر قند Beet bacterial root rot
در ایران پوسیدگی باکتریایی ریشه چغندر قند در سال 1346 توسط زالپور از مزارع ممسنی شیراز جمع آوری گردیده است ، این باکتری به وسیله امانی از نسوج بیمار جدا و مشخص شده است .
علائم:
باکتری عامل بیماری به بافت آوندی دمبرگ و ریشه ها حمله میکند و سبب پوسیدگی شدید میشود . بافت آوندی ریشهها نکروز میگردد و نواحی اطراف آنها در مجاور هوابه رنگ صورتی در میآید برای نفوذ باکتری به داخل ریشه صدمه ریشهها ضروری است و دمای 25 تا 30 درجه سانتیگراد برای گسترش سریع بیماری لازم است.
بارزترین نشانه بیماری پوسیدگی باکتریائی ریشه چغندر این است که ریشه از قسمت انتهای تحتانی شروع به پوسیدن و سیاه شدن میکند . پوسیدگی بتدریج توسعه یافته ، تمام بافتهای ریشه چغندر را فرا میگیرد و موجب فساد آنها میگردد .
جنس Pectobacterium دارای سلولهای کشیده و به صورت منفرد یا مجتمع و زنجیری بوده و هر باکتری واجد 2 تا 6 تاژک است . باکتری مزبور فاقد کپسول و اسپور و ازنوع گرم منفی میباشد . اما در آمریکا گونه Pectobaterium carotovorum را عامل مولد بیماری میدانند .
کنترل :
رعایت بهداشت زراعی ، خطی کاشتن چغندر، آبیاری نشتی و اجرای تناوب زراعی حداقل 2 تا 3 سال در کنترل بیماری توصیه میشود.
پوسیدگی ریشه چغندر Beet root rot
اولین بار در تیرماه 1343 این بیماری در منطقه اصفهان گزارش شده است .
نشانهها
این پوسیدگی معمولاً پس از غده بستن ریشه چغندر و اغلب از اوایل تیرماه تا اواخر مردادماه در مزرعه ظاهر شده و به تدریج تا موقع برداشت محصول شیوع دارد و موجب پوسیدگی و مرگ کامل بوته میگردد . نشانه بیماری بدین ترتیب بوده که ابتدا پوسیدگی روی ریشه و در ناحیه طوقه گیاه ظاهر میشود پس از تاثیر عامل بیماری و پیشروی آن رنگ طبیعی ریشه به قهوهای متمایل به سیاه میگراید و در نتیجه پوسیدگی از ناحیه طوقه شروع و به طور منظم و یا از یک طرف ریشه به انتهای غده پیشروی مینماید . گاهی نیز ممکن است پوسیدگی از سایر قسمتهای ریشه شروع شود و در نتیجه تغییر رنگ و فساد آوندهای ریشه و قطع جریان شیره گیاهی ابتدا برگهای خارجی و سپس برگهای داخلی آن پلاسیده و در سطح خاک قرار میگیرند برگهای جوان دیرتر از بین رفته و گاهی تا پس از پوسیدگی کامل ریشه هم روی بوته سرزنده هستند اغلب بر روی قسمتهای پوسیده ریشه چغندر و بالاخص نزدیک طوقه که تا حدی خشک است پوشش قارچ به رنگ صورتی و در قسمت مرطوب پاین ریشه به رنگ سفید مشاهده میگردد .
کنترل
آیش بندی زمین و برقراری تناوب زراعتی و کرتی نکاشتن زراعت در امر کنترل با این بیماری موثر میباشد
پوسیدگی مغزی ریشه چغندر
یکی از انواع پوسیدگیهای ریشه چغندر که در ایران نیز شیوع دارد پوسیدگی مغزی است که به انگلیسیBlack heart و یا Brown heart میگویند . این بیماری اولین بار در سال 1931 در آلمان در روی چغندر قند و در سال 1938 در روی چغندر لبوئی در آمریکا گزارش شد .
نشانههای بیماری
یکی از بارزترین نشانههای کمبود عنصر بر در چغندر فساد و پوسیدگی بافت مغزی ریشه ، مخصوصاً در محل طوقه و جایی که دمبرگ ها به ریشه متصل می شوند می باشند .
در مقطع ریشه ،کمبود بر علامت معروف به مغز قهوه ای را نشان می دهد .بسته به شدت کمبود این علامت ممکن است در چند لکه کوچک مجزا از هم تا یک سطح بزرگ آبدار ،یا حتی یک مرکز گود یا کمرنگ شدن داخلی آن فرق میکند .
برخی از انواع خاکها طبیعتاً دچار کمبود بر هستند و در عدهای دیگر عنصر بر به صورتی که برای ریشه قابل جذب نمی باشد وجود دارد .معمولا مقدار بسیار کمی از عنصر بر مورد احتیاج گیاه است ولی همین مقدار چنانچه در اختیار نباشد خسارت زیادی حاصل خوا هد شد. کمبود بر معمولا در خاکهای قلیایی و یا در خاکهایی که محتوی کلسیم زیاد هستند شیوع می یابد
کنترل
بیماری پوسیدگی مغزی چغندر را با استعمال کودهای محتوی بر میتوان بخوبی درمان نمود . براکس و اسیدبوریک از کودهایی هستند که میتوان برای این منظور استفاده نمود .
برای مصرف میتوان کود براکس را که پودر سفید رنگی است با کودهای شیمیایی قبل از کاشت بذر روی خاک پاشید و با دیسک آن را زیر خاک نمود و سپس اقدام به کشت کرد از طرفی براکس را می توان مخلوط با قارچ کشها در مزرعه محلولپاشی کرد .برای محلولپاشی در مزرعه مقدار 5 تا 10 کیلو گرم براکس را در 800 لیتر آب حل نموده و در سطح یک هکتار می پاشند و چنانچه بخواهند از طریق کود براکس را در اختیار گیاه بگذرند ، مقدار لازم در هر هکتار 5 الی 30 و بطور متوسط 20 کیلو گرم می باشد .
لکه گرد برگ چغندر Beet Cercospora leaf spot
در ایران بیماری مزبور ابتدا توسط اسفندیاری در سال 1326 جمع آوری شده است و مناطق انتشار آن عبارتند از : اردبیل، بندرعباس ، خوزستان ، بجنورد ، سواحل خزر ، کازرون ، خوی و ارومیه .
نشانههای بیماری
بارزترین نشانه بیماری لکه برگی چغندر قند ، چنانچه از نام آن پیدا است ، لکههای گرد کوچکی به قطر 2 تا 5 میلیمتر و با حاشیه قرمز متمایل به قهوهای میباشند که بر روی برگ ظاهر میشوند . لکههای مزبور ابتدا پراکنده و جدا از هم بوده ولی به تدریج بر حسب شدت و سرعت پیشرفت بیماری به هم متصل شده و تمام سطح برگ را فرا میگیرد . رنگ لکهها بستگی به شرایط جوی بخصوص رطوبت هوا دارد در هوای مرطوب لکهها به رنگ خاکستری و درهوای خشک به رنگ قهوهای مایل به خاکستری یا حنائی میباشند بیماری بیشتر برگهای خارجی بوته را مورد حمله قرار میدهد.
برگهای بیمار به تدریج خشک شده ، از بین میروند طوقه گیاه بیمار رشد طولی کرده لکهها علاوه بر برگ روی دمبرگ نیز تشکیل شده و تا حدی دمبرگ طویل میگردد بافت لکههای روی برگ سرانجام مرده و خشک میشود ومیافتد و برگ حالت غربالی پیدا میکند در انتهای فوقانی طوقه برگهای جوانی به وجود میآیند که منظرهای تقریباً به شکل میوه آناناس به آن میدهند و از این نظر بیماری شناسان کشورهای انگلیسی زبان بیماری مزبور را بیماری آناناس (Pine- apple disease ) مینامند . اسپورهای قارچ عامل بیماری به صورت تودههای خاکستری رنگ در سطح لکههای روی برگ حاصل میگردد که بسهولت قابل رؤیت میباشد.
عامل بیماری لکه گرد برگ چغندر قارچی به نام Cercospora beticola. میباشد .
قارچ عامل بیماری ممکن است به وسیله بذر آلوده از سالی به سال دیگر منتقل گردد ولی به طور کلی قارچ مزبور روی بقایای گیاهی آلوده در خاک به صورت سختینه یا کنیدی زمستان گذرانی مینماید از طرف دیگر علفهای هرز برای این قارچ ممکن است کانون آلودگی اولیه در بهار باشند .
کنترل
1- روشهای زراعی از قبیل جمع آوری و انهدام بقایای بوتههای آلوده ، برقراری تناوب زراعی حداقل برای مدت 3 سال وجین و دفع علفهای هرز و دادن کودی که دارای عناصر Na , B, K , P , N کافی باشد ، در کنترل بیماری مؤثر است.
2- ضد عفونی بذر با سموم کاپتان (Captan ) و تیرام ( Thiram ) نیز در کنترل بیماری مؤثر است.
3- بنومیل wp50% یک تا یک و نیم کیلوگرم در هکتار
4- سایپروکونازول(آلتو) SL10% و 1لیتر در هکتار
5- کاربندازیم wp60% نیم کیلوگرم در هکتار
مگس میوه Natal fruit fly Ceratitis rosa(Karsh) Diptera:Teph
اهمیت اقتصادی
این مگس بسیار پلی فاژ باعث خسارت به دامنه وسیعی از میوه های خانواده های مختلف می شود. این آفت در بسیاری از مناطق که همراه مگس مدیترانه ای بوده جانشین آن شده است.
اهمیت قرنطینه ای
این مگس علاوه بر حضور در لیست آفات و بیماریهای قرنطینه خارجی ایران در لیست آفات و بیماریهای قرنطینه خارجی EPPO به عنوان یک مگس میوه غیر اروپایی وجود دارد.و همچنین در لیست های JUNAC و OIRSA به عنوان آفت قرنطینه ای محسوب می شود. این آفت مانند مگس میوه شرقی می تواند در مناطق جنوبی EPPO مستقر شود و ممکن است به مناطق گرمسیری محدود شود که می تواند خطر مستقیم ایجاد کند. در بررسی های اخیر در مورد خطر گونه های Ceratitis sp. برای EPPO این مگس تنها آفت مهم دامنه وسیعی از درختان میوه است. برای کشورهای اروپایی در صورت وجود این مگس وضع قوانین سختگیرانه قرنطینه ای در مورد صادرات میوه لازم است .
میزبانها
این آفت بسیار پلی فاژ بوده و به درختان میوه: سیب، زردآلو، آووکادو، مرکبات، نانگی، گواوا، انجیر، انگور، لیچی، انبه، پاپایا، هلو، گلابی، آلو، به، و گوجه فرنگی حمله می کند.
لیست میزبانها
Citrus, Coffea (coffee), Averrhoa carambola (carambola), Capsicum frutescens (chilli), Carica papaya (papaw), Citrus aurantium (sour orange), Citrus reticulata (mandarin), Citrus sinensis (navel orange), Coffea arabica (coffee (arabica)), Cydonia oblonga (quince), Eugenia uniflora (surinam cherry), Ficus carica (fig), Garcinia mangostana (mangosteen), Lycopersicon esculentum (tomato), Malus pumila (apple), Manilkara zapota (sapodilla), Prunus armeniaca (apricot), Prunus domestica (damson), Psidium littorale (strawberry guava), Pyrus communis (European pear), Syzygium aqueum (watery rose-apple), Syzygium cumini (black plum), Syzygium jambos (rose apple), Syzygium malaccense (malay-apple), Terminalia catappa (Singapore almond), Theobroma cacao (cocoa), Ziziphus jujuba (common jujube), Psidium guajava (guava), Annona reticulata (bullock’s heart), Eriobotrya japonica (loquat), Mangifera indica (mango), Persea americana (avocado), Prunus persica (peach), Vitis vinifera (grapevine), Carissa macrocarpa, Litchi chinensis (lichi).
مناطق انتشار
این آفت از ناحیه EPPO و اروپا گزارش نشده است.
آفریقا: آنگولا، اتیوپی، کنیا، مالاوی، مالی، موریتیوس، موزامبیک، نیجریه، رونیون، روآندا، آفرقای جنوبی، سوازیلند، تانزانیا، اوگاندا، زئیر، زامبیا و زیمباوه
مناطق انتشار Ceratitis rosa
علائم خسارت
محل تخمگذاری به صورت نقاطی روی میوه های مورد حمله مشاهده می شود.
شکل شناسی
این آفت مانند سایر گونه های Ceratitis sp. دارای بالهای نوار دار و سپرچه متورم است که دارای نقوش زرد و سیاه است. وجود نقش و خال خاکستری در قاعده سلولهای بال گونه هایCeratitis sp. را از سایر گونه های خانواده Tephritidae جدا می سازد.
بالغین
رنگ: نوارهای بال و رنگ عمومی بدن قهوه ای ، نوار Costal از زیر انتهای رگبال R1شروع شده و از رگبال عرضی Discal توسط ناحیه ای شفاف در انتهای R1 جدا می شود. قسمت نوک رگبال M توسط ناحیه Infuscate قطع نمی شود.
سر: جفت موی Orbital جلویی به هیچ وجه تغییر نیافته است.
سینه: سپر دارای نقوش سیاه و زرد با نوارها یا نواحی زرد رنگ که به حاشیه می رسند و هر موی نوک سپرچه ای((apical scutellar در قاعده یا چسبیده به نوارهای زرذ است. ران پای میانی در نرها بدون موی ستبر شکمی ، ساق پای میانی دارای ردیفهایی از موهای ستبر در نیمه انتهایی لبه های جلویی و عقبی است که سیمایی پر مانند به آن می دهد. طول بالها 6-4 میلیمتر است. نرهای بیشتر گونه های زیر جنس Pterandrus دارای ردیفهای از موهای ستبر روی لبه های عقبی و جلویی ساق پای میانی داشته و سیمایی پر مانند به آن می دهد. C.rosa از بیشتر افراد این زیر جنس بواسطه این خصوصیت و نداشتن موی ستبر روی سطح زیرین ران پای میانی قابل تشخیص است. نرهای زیر جنس Ceratitisهمچنین بدون پیوست های قاشقی در سر می باشد. متاسفانه روش ساده ای برای تشخیص ماده ها به جز گونه های Pterandrus-که دارای نوارهای بال و بدن عموما قهوه ای رنگ که در مقایسه با لکه های زرد رنگ C.capitataاست- وجود ندارد.
مگس سفید یا عسلک پنبه White flies
Bemisia tabaci
(Hom: Aleyrodiadae)
معرفی آفت
Aleyrodiadae در لاتین به معنای آرد مانند می باشد. از نظر میزبان دامنه وسیعی از گیاهان زراعی، باغی، علفهای هرز و گیاهان زینتی را مورد حمله قرار می دهد. در دنیا اینحشره از روی 507 میزبان گیاهی که به 74 خانواده تعلق دارند گزارش گردیده است. بیشترین تعداد میزبانها به ترتیب در خانوادة Leguminoseae، Compositae، Malvaceae، Solanaceae، Euphorbiaceae قرار دارد. در بین گیاهان زراعی، پنبه، گوجه فرنگی، کنجد، کنف، آفتابگردان اهمیت بیشتری دارد.
زیست شناسی
زمستان را به صورت مراحل مختلف رشدی از تخم، پوره تا حشره کامل می گذراند. طول دوران رشد بستگی به درجه حرارت محیط دارد. طول یک نسل در حدود 15 روز طول می کشد و ممکن است تا 15 نسل در سال داشته باشد. پوره ها و حشرات کامل این آفت قطعات دهانی خود را در بافتهای زیر برگ فرو برده و از شیره گیاهی تغذیه می کنند و بطور مستقیم و غیر مستقیم موجب زیان اقتصادی می گردند. خسارت مستقیم آنها از طریق تغذیه از شیره گیاهی و ضعف شدید بوته ها و همچنین آلوده کردن برگها و سایر اندامهای گیاهی با عسلک و رشد قارچ دوده و جلوگیری از عمل فتوسنتز می باشد و خسارت غیر مستقیم آن انتقال بیش از 19 بیماری ویروسی بر روی 50 گونه میزبان است که توسط حشره کامل صورت می گیرد.
کنترل
1) دشمنان طبیعی
الف) زنبور پارازتیوئید:
(Hym.: Aphelinidae)
Eretmocerus mundus
Encarsia formusa
Encarsia lutea
ب) شکارچی ها:
Chrysopa Carnea (Neu.: Chrysopidae)
Clitostethus arcuatus (col.: Coccinellidae) **اختصاصاً روی مگس سفید
Coccinella septempunctata
Exochomus nigripennis
Hippodamia Variegata
2) از بین بردن بقایای مزارع پنبه و سوزانیدن آنها بلافاصله بعد از برداشت محصول.
3) دور کاشتن زراعت پنبه از جالیز یا آفتابگردان و رعایت فاصله کافی.
4) تبدیل روشهای کرتی به خطی.
5) کاشت واریته های مقاوم.
6) از بین بردن علفهای هرز.
7) در صورت امکان در اواخر فصل کاشت کود اوره به زمین ندهیم.
کنترل شیمیایی
1) پیریمیفوس متیل(اکتلیک) EC50% و1.5لیتر
2) آمیتراز(مایتاوک)EC20% و 3لیتر
3) پیری پروکسی فن(آدمیرال) EC10% و0.75لیتر
4) بوپروفزین(آپلاود)و 1.25 SC40% لیتر
مگس انجیر
Carpolonchea aristella
(Dip.: Lonchaeidae)
لارو این مگس از گوشت میوه تغذیه نموده و دالانهایی در گوشت و پوست ایجاد میکند و میوههای آلوده اغلب دچار ریزش میشوند. این آفت زمستان را به صورت شفیره (پوپاریم) در اعماق 5 تا 10 سانتیمتری خاک طی میکند. 4 نسل در سال دارد. این افت در انجیرکاریهای دیم بندرت دیده میشود.
کنترل
یکی از بهترین راههای مبارزه با این آفت مبارزه مکانیکی از طریق جمعآوری میوههای آلوده ریخته شده پای درخت و سوزاندن آنها وهمچنین شخم زدن پای درختان در زمستان میباشد.
درصورت نیاز به سمپاشی:
پرمترین(آمبوش) EC25% 0.8 در هزار
لیسه میوه
Yponomeuta padellus
(Lep.: Yponomeutidae)
درختان مورد حمله این لیسه شامل سیب، گوجه، زردآلو، قیسی، زالزالک، گلابی، ازگیل، به، آلو، بادام و برخی درختان غیر مثمر میباشد. تعداد خالهای لیسه سیب 25 تا 26 عدد ولی در لیسه میوه 30 عدد است که در 3 ردیف طولی قرار گرفتهاند. طرز زندگی و طرز خسارت آن شبیه لیسه سیب میباشد ولی اختلافات عمده که در زندگی ان دیده میشود به شرح زیر است:
1) پروانه لیسه میوه زودتر از لیسه سیب شروع به پرواز میکند.
2) در لیسه میوه، لاروها از زیر پولک زمستانه که بیرون آمدند به صورت مینوز داخل بافت پارانشیم برگ نمیشوند، بلکه در روی برگهای جوان پراکنده شده، مشغول بستن تار و تغذیه میگردند.
3) لاروهای لیسه میوه تک تک در قسمتهای مختلف درخت به خصوص بین برگها در پیله سفیدرنگ به شفیره تبدیل میشوند و پیلهها برخلاف لیسه سیب به طور متراکم در نزدیکی هم قرار ندارد (مبارزه مانند لیسه سیب میباشد).
کنترل شیمیایی
1) مالاتیون EC57% و 2در هزار
2) آزینفوس متیل(گوزاتیون) EC20% و 2درهزار
زمان مبارزه
پس از متورم شدن جوانه ها و درست قبل از باز شدن گلها
کنه دو نقطه ای کنه تار عنکبوتی پنبه Two spotted mite
Tetranychus urticae
(Acari: Tetranychidae)
معرفی آفت
این کنه بسیار پلی فاژ بوده و بیش از 150 گونه گیاه مانند لوبیا، باقیا، شبدر، یونجه، پنبه، گیاهان زینتی، گیاهان خانوادة Cucurbitaceae، Cruciferae، Solanaceae و یره را مورد حمله قرار می دهد. این کنه با تنیدن تار سطح برگهای میزبان را همراه با قشری مانند گرد و خاک می پوشاند. مخصوصاً در کشت های زیر پلاستیک و گلخانه ای گیاهان جالیزی این تارها روی گیاهان، زیاد دیده می شود. علایم خسارت این کنه ممکن است به صورت لکه های خاکستری یا زرد، در متن سبز برگها مشاهده شود. گاهی برگها در اثر از دست دادن شیره گیاهی حول دمبرگ اصلی خمیده می شوند.
زیست شناسی
این کنه زمستان را به صورت ماده بالغ بارور در زیر پوست درختان میوه، بوته ها و گاهی داخل خاک، زیر کاه و کلش و برگهای افتاده به حالت دیاپوز می گذارند. کنه های زمستانی قرمز آجری هستند. در اوایل بهار روی علفهای هرز تخمریزی می کنند. سپس گیاهان زراعی، زینتی و سبزی و جالیزی را مورد حمله قرار می دهند. هر کنه ماده 80-40 عدد تخم می گذارد. تخمها بسته به درجه حرارت پس از 15-12 روز تفریخ شده و پوره های کنه خارج می شوند و پس از سه نوبت پوست عوض کردن کامل می گردند. دورة زندگی یک نسل کامل کنه 22-15 روز طول می کشد و چندین نسل در سال دارد. سیکل زندگی آن مشابه سایر کنه های Tetranychidae می باشد.
کنترل
1) رعایت اصول به زراعی و از بین بردن علفهای هرز.
2) پروپارژیت(اومایت) EC57% و1.5 لیتر درهکتار
3) تترادیفون(تدیون) EC 7.52% و4لیتر
4) آمیتراز(مایتاک) EC20% و3لیتر
5) فن پروپاترین EC10% و1لیتر
کنه دو نقطهای یا کنه تار عنکبوتی (Two spotted mite)
Tetranychus urticae
(Acari: Tetranychidae)
بسیار پلی فاژ بوده و بیش از 150 گونه گیاه مانند سیب، گلابی، گوجه، گیلاس، هلو، بادام، گل سرخ، توت فرنگی، لوبیا، باقلا، شبدر، یونجه، پنبه، گیاهان زینتی، گیاهان خانواده کدوئیان، لیپائیان، بادمجانیان و غیرو را مورد حمله قرار میدهد. این کنه با تنیدن تار سطح برگهای میزبان را همراه با قشری مانند گرد و خاک میپوشاند. در کشتهای زیر پلاستیک و گلخانهها این تارها روی گیاهان زیاد دیده میشود. علائم خسارت به صورت لکههای خاکستری یا زرد در متن سبز برگها مشاهده میشود. گاهی برگها در اثر از دست دادن شیره گیاهی حول دمبرگ اصلی خمیده میشوند.
زیستشناسی
این کنه زمستان را به حالت ماده بالغ بارور در زیر پوست درختان میوه، بوتهها و گاهی داخل خاک، زیر کاه و کلش و برگهای افتاده به حالت دیاپوز میگذراند. کنههای زمستانی رنگ قرمز آجری دارند. در اوایل بهار رو علفهای هرز تخمریزی میکنند و سپس گیاهان زراعی، زینتی و درختان میوه را مورد حمله قرار میدهند. هر کنه ماده 40 تا 80 عدد تخم میگذارد. تخمها بسته به درجه حرارت پس از 12 تا 15 روز تفریخ میشوند و پورههای کنه خرج میشوند و پس از سه نوبت پوست عوض کردن کامل میگردند. دوره زندگی یک نسل کامل کنه 15 تا 22 روز طول میکشد. چندین نسل در سال دارد.
کنترل
1) رعایت اصول به زراعی و از بین بردن علفهای هرز
2) بنزوکسی میت(سیترازون) EC20% و 1 درهزار
3) پروپارژیت(اومایت) EC57% ،، ،، ،،
4) بروموپروپیلات(نئورون) EC25% ،، ،، ،،
5) فن پیروکسی میت(ارتوس) sc5% و 5/. در هزار
کنه تارتن انجیر
Eotetranychus hirsti
(Acari: Tetranychidae)
وجود کنه انجیر برای اولین بار در ایران در سال 1365 بوسیله دکتر دانشور روی انجیر از ورامین و گرمسار گزارش گردید. رنگ عمومی کنه، زرد روشن و در اواخر فصل به رنگ نارنجی در میآید. ماده بیضی شکل و نرها کشیده و کوچکتر از ماده و تخمها به رنگ روشن و کروی میباشد.
کنترل
رعایت اصول به زراعی و از بین بردن علفهای هرز
بنزوکسی میت(سیترازون) EC20% و 1 درهزار
پروپارژیت(اومایت) EC57% ،، ،، ،،
بروموپروپیلات(نئورون) EC25% ،، ،، ،،
فن پیروکسی میت(ارتوس) sc5% و 5/. در هزار
کرمهای شاخدار مو
Theretra alecta
Pergesa elpenor
Celerio lineata
(Lep: Sphingidae
اطلاق کلمه شاخدار به این آفت به علت وجود زائده کم و بیش بلندیست که نزدیک به انتهای شکم لاروها در سطح پشتی دیده میشود و به نظر میرسد که نوعی وسیله دفاع باشد.
گونه اول پروانه نسبتاً بزرگ به رنگ آجری تیره بوده دارای بالهای پهن با نوارهای رنگین است. گونه دوم حدود 70 میلیمتر، زیتونی رنگ بوده و روی بالهای جلویی دو خط مورب تیره در نیمه انتهای بال دیده میشود. در بالهای عقبی یک نوار پهن سیاه در قاعده دیده میشود. در روی شکم سه نوار تیره دیده میشود که یکی در وسط و دو تای دیگر در طرفین قرار دارند. گونه سوم با بالهای باز حدد 60 میلیمتر، رنگ بالهای جلویی سبز مایل به بلوطی با نوارهای سفید مواج و طولی است. روی بندهای اولیه شکم نوارهای عرضی متناوب تیره روشن قرار دارد که در مجموع منظره شطرنجی به پشت شکم میدهد.
زیستشناسی
هر سه گونه زمستان را به صورت شفیرههای لخت در پناهگاهها و یا زیر خاک به سر میبرند. در بهار با گرم شدن هوا حشرات کامل ظاهر میشوند. حشرات کامل غروب پروازند و قبل از تخمریزی مدت قابل توجهی باید تغذیه کنند. حشرات ماه تخمهای خود را به طور انفرادی در زیر برگها قرا رمیدهند. تعداد تخم هر حشره ماده حدود 50 تا 100 ذکر شده است. این تخم به فاصله 10 تا 15 روز باز میشوند. لاروها پس از خروج از تخم از پارانشیم برگ شروع به تغذیه میکنند. لاروها در سنین بالا تغذیه شدید دارند و بیشتر در شبها فعالیت میکنند. وجود این حشرات به علت فضولات فراوانی که زیر بوتههای مو ریخته شده و نیز از روی برگهای خورده شده مشخص میشود.
این حشرات در شرایط آب و هوایی مختلف تا سه نسل ایجاد میکنند ولی به علت اندام درشت، جمعیت این حشرات به خوبی تحت کنترل قرار دارد.
کرم میوهخوار خرما
شب پره کوچک (سرخه یا خمیره Lesser date moth )
Batrachedra amydraula
(Lep: Cosmoptrigidae)
زیستشناسی
زمستان را به صورت لاروهای کامل درون پیلههای سفیدرنگ در لای درزهای موجود روی درخت خرما میگذراند. حشرات کامل در اول بهار مصادف با باز شدن غلاف گلها ظاهر میشوند و اولین تخمریزی خود را روی گلها انجام میدهند. لاروها در این نسل به اندامهای گل صدمه میزنند. حشرات کامل نسل دوم اواسط خردادماه ظاهر میشوند و روی دم میوههای جوان و برگچهها تخم میگذارند. لاروهای این نسل بلافاصله از محل دم میوه وارد میشوند. فعالیت لاروها با تنیدن فراوان تارهای سفید همراه است که میوهها و خوشهها را به هم میچسبانند. میوههای آفت زده چروکیده و قهوهای مایل به قرمز هستند (سرخه یا خمیره) و مقدار زیادی از آنها قبل از رسیدن میریزند. نسل سوم این آفت در اواسط تیرماه ظاهر میگردد و لاروهای این نسل پس از بلوغ تولید پیله نموده و زمستان گذرانی مینمایند.
کنترل
1) بیولوژیک:
زنبور پارازیتوئید لارو Habrobracon hebetor (Hym.: Braconidae)
2) مبارزه مکانیکی
در استان سیستان و بلوچستان اهالی برای جلوگیری از آلودگی میوهخوار، چند روز پس از تلقیح، بوسیله الیاف حصیری خوشههای خرما را میپوشانند و پس از 30 تا 45 روز باز میکنند. در این مدت حشره بالغ نمیتواند روی خوشه و دانههای خرما تخمریزی نماید و در نتیجه میوههای خرما از ریزش و آسیب محفوظ میمانند.
3) کنترل شیمیایی:
سمپاشی در اوایل تشکیل میوه صورت می گیرد. سمپاشی هوایی توصیه نمی شود.
1) مالاتیون EC57% و 3- 2.5 لیتر در هکتار
2) دیازینون EC60% و 2- 1.5 لیتر ،، ،،
3) پیریمیفوس متیل(اکتیلیک) EC50% و 2لیتر در هکتار
کرم گرده خوار خرما (شب پره بزرگ خرما greater date moth)
Arenipses sabella
(Lep: Pyralidae)
لاروهای این آفت به گلها و خوشههای گل دنده نر و ماده خرما حمله میکنند و گاهی نیز میوههای جوان را مورد حمله قرار میدهند. در سالهای طغیانی این آفت گاهی تا 70 درصد محصول را از بین میبرد. این آفت در نسل اول ابتدا به غلاف و برگچههای خرما صدمه میزند. پس از آن که غلاف باز شد و گلها ظاهر شدند لاروها به گلهای نر و ماده خسارت وارد میکنند و میوههای تازه تشکیل شده را میخورند. به علاوه در شرایط آب و هوایی گرم و مرطوب نواحی جنوبی کشور، قارچها و باکتریها از محل زخمهای حاصله توسط لارو وارد خوشه و داخل میوه میشوند و باعث فساد آنها میگردند.
زیستشناسی
زمستان را به صورت لارو کامل در داخل دمبرگ و بند خوشهها در داخل پیله میگذارند. در شرایط خوزستان حشرات کامل در بهار در حدود اواسط اسفندماه ظاهر میشوند. این زمان مصادف با ظهور خوشههای گل نر و ماده است ولی غلافها هنوز شکفته نشده است. پروانهها پس از جفتگیری در انتهای غلافها و یا روی برگچههای خرما تخمریزی میکنند. این تخمها به فاصله ده روز باز میشوند. لاروهای سن اول پس از خروج از تخم به غلافهای باز نشده حمله میکنند. دوره لاروی جمعاً حدود یک ماه است. پس از آن، لاروها در محل انشعاب خوشهها در داخل لیف تبدیل به شفیره میشوند. مدت شفیرگی در بهار حدود 10 روز و حشرات کامل نسل دوم حدود اواخر اردیبهشت ماه ظاهر میشوند. لاروهای نسل دوم به میوه خرما حمله میکنند. گاهی داخل دم خوشهها شده و با تغذیه از قسمتهای میانی دم خوشهها باعث شکستگی آنها میشوند، این خوشهها در نر باد شکسته و به زمین میافتند.
کنترل شیمیایی
سمپاشی هوایی توصیه نمی شود.
1) مالاتیون EC57% و 3- 2.5 لیتر در هکتار
2) دیازینون EC60% و 2- 1.5 لیتر ،، ،،
3) پیریمیفوس متیل(اکتیلیک) EC50% و 2لیتر در هکتار
پاسخ دهید