جواد نظامدوست (از موسسان انجمن غار و غارشناسی ایرانیان)
عباس محمدی (مدیر گروه دیدهبان کوهستان انجمن کوهنوردان ایران)
علیرضا افشاری (دبیر دیدهبان یادگارهای فرهنگی و طبیعی ایران)
غارها نیز که از پدیدههای بسیار حساس هستند و شکلگیری آنها حاصل گذر میلیونها سال است، از این موج بلا در امان نماندهاند. غارهایی که تا کنون در ایران تبدیل به مکانهایی برای بازدید سنگین گردشگران شدهاند، همگی آسیب دیده و در معرض تخریب بیشتر هستند؛ عریض کردن دهانهی غارها که سبب از میان رفتن تعادل رطوبتی داخل غار میشود، دستکاری شدید سازندهای طبیعی در مسیرهای آماده شدهی درون غار (کفسازی با سنگ و سرامیک، نصب نرده و پلهای آهنی، نورپردازیهای غیراستاندارد دایم روشن و گرمازا…) که موجب برهم خوردن آرامش طبیعی غار و رویش غیرعادی جلبک در غار شده، همچنین تخریب کوه یا مسیر رودخانهی منتهی به دهانهی غار، ریخت و پاش زباله و فضولات، ورود بازدیدکنندگان بیشتر از ظرفیت، فراری شدن خفاشها و دیگر جانوران غارزی… چند مورد از آسیبهایی هستند که با توریستی شدن غارها رخ دادهاند.
در این وضعیت، خبرهایی به گوش میرسد حاکی از این که قرار است غارهای دیگری مانند غار یخمراد در استان البرز، غار شیرابند در استان سمنان، و چاه – غار جهنم در عشقآباد طبس نیز به بهانههای گردشگری و معدنکاری تخریب شوند.
شایستهی یادآوری است که در توریستی کردن غارها، حتی ارزیابی اقتصادی مبنی براینکه با وجود صرف هزینه ازجیب ملت، آیا بازگشت سرمایهگذاری اولیه انجام خواهد شد یا نه، صورت نمیگیرد! توضیح این که در غارهای علیسرد (علی صدر)، چال نخجیر، قوری قلعه، کتله خور، سهولان، کرفتو، شاهپور، دربندسمنان، سنگشکنان و … که توسط بخشهای دولتی و عمومی و شبه خصوصی توریستی شده و تخریبهای زیادی را هم متحمل شده اند، به جز در یک مورد، هزینههای اولیهی آن برگشت نشده و حقوق کارکنان آن نیز پیوسته معوق میماند و یا از جای دیگر تامین میگردد.
ما امضاکنندگان زیر که سالهاست وضعیت غارها و کوهستانها و میراثهای فرهنگی کشور را زیر نظر داریم و علاقمند به حفظ سرمایههای طبیعی کشور برای تمام نسلها هستیم، در کنار شماری از انجمنهای محیط زیستی، از مسوولان سازمانهای میراث فرهنگی و حفاظت از محیط زیست کشور می میخواهیم طرحهای توریستی کردن غارها را متوقف سازند تا پس از ارزیابی اثرات توریستی شدن غارهایی که تا کنون چنین شدهاند، و همچنین بررسی تجربههای جهانی در این زمینه، و دریافت نظر کارشناسان و کنشگران مستقل، این پدیدههای کممانند و ارزشمند به شکلی اصولی آمادهی بازدید گروههای بیشتر شوند.
امضا:
جواد نظامدوست (از موسسان انجمن غار و غارشناسی ایرانیان)
عباس محمدی (مدیر گروه دیدهبان کوهستان انجمن کوهنوردان ایران)
علیرضا افشاری (دبیر دیدهبان یادگارهای فرهنگی و طبیعی ایران) (1)
تخریب غار «جهنم»؛ اعتراضات و پاسخ ها
با نصب دستگاه حفاری در نزدیکی غار «جهنم» و اعتراضات صورت گرفته، مسئولان مرتبط پاسخ هایی را در این زمینه داده اند، که در قالب سه خبر در ذیل ارائه می شود:
چند و چوند تخریب غار جهنم به روایت مسئولان طبس
اخیراً دستگاه حفاری نصب شده در صدمتری دهانه «غار جهنم» خطر ریزش و تخریب غار را باعث شده، این در حالی است که تاکنون هیچ مجوزی مبنی بر تخریب غار از سوی میراث فرهنگی صادر نشده و اداره صنعت، معدن و تجارت باید پاسخگو باشد.
به گزارش خبرگزاری فارس از طبس،«غار جهنم»در فاصله 195 کیلومتری طبس و 85 کیلومتری عشقآباد در دهستان کوه یخاب قرار گرفته است.
گرمی داخل غار باعث شده است تا نام این غار را جهنم بگذارند؛ علاقهمندان برای ورود به داخل غار، باید 30 متر طناب و تجهیزات مجهز کوهنوردی و غارنوردی به همراه داشته باشند.
اخیراً دستگاه حفاری نصب شده در صدمتری دهانه غار خطر ریزش و تخریب غار را به وجود آورده است، به گونهای که مخاطب به شدت این خطر را احساس میکند و با وجود اینکه این دستگاه حفاری بدون مجوز بوده اما تاکنون نسبت به جمعآوری آن اقدامی صورت نگرفته است.
بر مبنای این گزارش به سراغ محمدرضا ایلخانی دهیار روستای تپه طاق رفته و با وی به گفتوگو پرداختیم که وی دراین باره میگوید: غار جهنم واقع در شمال کوه سفید تپه طاق از توابع بخش دستگردان شهرستان طبس استان خراسان جنوبی در شرق کویر مرکزی ایران در فاصله 15 کیلومتری جادهی آسفالته عشقآباد بردسکن واقع شده است.
وی تصریح میکند: این غار 50 سال پیش توسط مرحوم نجفی کشف و در سال 1377 گروهی از مسئولان محلی، اداره کل آب و فاضلاب خراسان بزرگ به سرپرستی صمد رستمی بخشدار وقت دستگردان مورد بازدید و کاوش قرار گرفت که توانستند با وسایل موجود مسافتی از غار را طی کنند.
دهیار روستای تپه طاق میافزاید: وجود سنگها و ستونها و قندیلهای بزرگ مرمرین و چند صد ساله و آب جاری در این غار توجه هر انسانی را به خود جلب میکند و با نگاه اول به این اثر بزرگ غار علیصدر همدان به ذهن تداعی میشود.
ایلخانی ادامه میدهد: با کمال تأسف به دلیل نبود امکانات مناسب غواصی از ادامه مسیر منصرف شد و ادامه کاوش به بعد موکول شد.
وی خاطرنشان میکند: افسانهها و شایعات عدیدهای در بین مردم مطرح است، از جمله میگویند یکی از اهالی برای امتحان گوسفندی را با طناب به داخل غار فرستادهاند و پس از مدتی آن را بالا کشیدهاند و فقط اسکلت آن باقی بوده است.
دهیار روستای تپه طاق اظهار میکند: این غار در مرکز دیگر جاذبههای گردشگری (غار میان دره، غار سنگ کول، غار خر خدا، کال لادر، کویر مرکزی ایران به فاصله 5 کیلومتری غار و غار کمر سفید و غار معدن قلعه به فاصلهی 30 کیلومتری،کوههای کوه سفید زیستگاه کل و قوچ و میش و پلنگ) میتواند مجموعهای توریستی، اکو توریستی و ژئوتوریستی پدید آورده و سبب ایجاد تحولی بزرگ در منطقه شود.
ایلخانی سن «غار جهنم» را حدود 50 میلیون سال دانست و میگوید: دستگاه حفاری در صد متری دهانه «غار جهنم» نصب شده است که امکان تخریب این غار وجود دارد.
وی ادامه میدهد: با پیگیریهای بخشدار بخش دستگردان ادارات مربوطه درگیر بررسی موضوع شدهاند و رئیس اداره میراث فرهنگی و گردشگری طبس طی تماس تلفنی اعلام داشت، هر گونه عملیات اکتشافی در محدودهی قانونی غار ممنوع است.
دهیار روستای تپه طاق در این ارتباط میافزاید: طبق دستور بخشداری دستگردان به اتفاق پرسنل پاسگاه انتظامی تپه طاق حدود ساعت 18 در 9 مرداد ماه جاری به محل مراجعه و فردی بنام «و.م» خود را مالک معدن اعلام کرد و گفت تمام مدارک قانونی را داراست ولی هیچ مدرکی ارائه نکرد.
ایلخانی تصریح میکند: مفاد نامه 7/10/ 93 شماره: 3006/148/942 سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان خراسان جنوبی مبنی بر ممنوعیت هر گونه عملیات تا محدوده یک کیلومتری غار جهنم به اطلاع نامبرده رسید.
وی ادامه میدهد: مهمترین درخواست مردم، ثبت و حفاظت از منابع طبیعی، میراث فرهنگی و محیط زیست است و امیدواریم این غار مورد توجه ویژه مسئولان قرار گیرد.
* اداره صنعت، معدن و تجارت از میراث فرهنگی طبس استعلام نگرفته است
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری طبس بیان میکند: مجوز صادر شده از میراث فرهنگی نبوده و از سوی اداره صنعت، معدن و تجارت این اقدام انجام شده است.
رسول بهبهانی ادامه میدهد: این غار تاریخی نبوده و یک غار طبیعی است و چندین ماه پیش هیئت باستانشناسی و فیلمبرداری به محل رفتهاند و داخل نرفته و در مرکز استان یک کارگروه به مدیریت معاونت عمرانی استانداری تشکیل شده است و ظاهراً رأی بر این بوده که این غار نیست و امکان تخریب وجود دارد.
وی تصریح میکند: اداره صنعت، معدن و تجارت از دستگاههای ذیربط استعلام به عمل نیاورده و مجوز صادر کرده است و میراث فرهنگی جلوی این کار را گرفته و عملیات را متوقف کرده است و فورا شخص را خواسته و اعلام شد حق هیچگونه اکتشاف و حفاری ندارد و نامه با امضای شخص موجود است.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری طبس میافزاید: ما هیچ مجوزی مبنی بر تخریب «غار جهنم» صادر نکردهایم و اداره صنعت، معدن و تجارت باید پاسخگو باشد، اما کار خود را پیش میبرند و هیچ صدایی از صنعت و معدن بر نمیخیزد و دستگاه را در 150 متری چاه نصب کرده ولی حق هیچ گونه تخریبی ندارد.
بهبهانی ادامه میدهد: بنده در جریان رأی کارگروه استان نیستم و باید نیروی انتظامی و مردم بخش دستگردان جلو این اقدام را بگیرد.
گزارش: سیدحسن ارغوانی (2)
.
پیگیری مدیرکل مشارکت مردمی حفاظت محیط زیست در ارتباط با «غار جهنم»
مدیرعامل کانون هماندیشان سبزگستر طبس گفت: آخرین وضعیت «غار جهنم» در 10 مردادماه جاری به اطلاع مدیرکل مشارکت مردمی حفاظت محیط زیست کشور رسید که وی ضمن اهمیت و جایگاه نقش حیاتی غارها از نظر زیست محیطی و طبیعی قول مساعد پیگیری داد.
به گزارش خبرگزاری فارس از طبس، در پی انتشار خبری با عنوان چند و چوند تخریب «غار جهنم»به روایت مسئولان طبس در خبرگزاری فارس، بر مبنای این گزارش مدیرعامل کانون هماندیشان سبز گستر طبس به ریاست عبدالجواد اشرفیان بنا به درخواست دوستداران محیط زیست پیگیریهای لازم را انجام و با وی به گفتوگو پرداختیم که وی در این باره میگوید: در پی مراجعات و اعتراضات زیاد مردمی و دوستداران طبیعت و شرایط محیط زیست و پس از تحقیقات محلی مشخص شد که عملیات بهرهبرداری از سنگ ساختمانی در اطراف «غار جهنم» در حال انجام است که این موضوع نگرانی و دغدغه دوستداران محیط زیست را به دنبال داشت.
وی تصریح کرد: این غار و اطراف آن دارای سنگ معدنی مرمر و سایر کانیهاست که حدود 18 سال پیش توسط گروه غارنوردی کشف و مورد کاوش قرار گرفت و تاکنون به فراموشی سپرده شده است.
مدیرعامل کانون هماندیشان سبز گستر طبس افزود: «غار جهنم»در پنج کیلومتری شمال شهر عشقآباد طبس در مسیر جاده آسفالته بردسکن و جاده فرعی خاکی به طول 15 کیلومتر و قابل دسترسی آسان در کنار سایر جاذبههای دیدنی کوه یخاب در دامنه کوه سفید قرار گرفته و آثار طبیعی منحصر به فردی را در خود جای داده است.
اشرفیان خاطرنشان کرد: از جمله این آثار سنگهای زیبا و مختلف، قندیلهای بزرگ، آب و حتی خفاش و اسکلت جانورانی مانند کل و بز و خزندگان است که بعضی کارشناسان میگویند از صدها سال پیش اهالی منطقه خبر داشتند، ولی تاکنون هیچکس نتوانسته شواهد مستندی از آن بدست آورد که با کشف این غار با استفاده از تجهیزات علمی و غارنوردی و ورود متخصصان و کارشناسان فنی، پرده از راز این اثر خدادادی و طبیعی برداشته و جلوههای دیگر از عظمت و شکوه خداوندی در کویر مرکزی ایران در شهرستان طبس نمایان شد.
وی ادامه داد: کانون سبزگستر طبس بر حسب وظیفه و به منظور جلوگیری از تخریب و یا هر آسیبی به این اثر طبیعی، طی نامهای به معاونت استانداری و فرمانداری ویژه طبس، اداره میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری، اداره صنعت، معدن و تجارت و اداره حفاظت محیط زیست شهرستان خواستار توقف عملیات معدنی در این منطقه شد و خواستار تشکیل کارگروه تخصصی شهرستان و اعزام تیم فنی و کارگروه غارنوردی کشور به منطقه شد تا تحقیقات علمی بیشتری صورت پذیرد.
مدیرعامل کانون هماندیشان سبز گستر طبس گفت: شناسایی، حفاظت و تشکیل کارگروه غارنوردی غارهای ایران به استناد اصل 138 قانون اساسی و تصویب نامه هیئت وزیران بر عهده سازمان حفاظت محیط زیست کشور است و از آنجا که این غار و کاوش بیشتر در آن میتواند آثار و دستآوردهای مهمتری به ارمغان آورد موضوع با معاون سازمان محیط زیست کشور و ریاست کارگروه غارهای ایران دکتر دبیری مکاتبه و درخواست پیگیری عاجل شد.
اشرفیان گفت: همچنین با توجه به اهمیت و حساسیت موضوع به این موارد هم اکتفا نشد و این رویداد مهم با حضور سازمانهای مردم نهاد و تشکلهای زیست محیطی استان و مهندس درویش مدیرکل دفتر آموزش و مشارکت مردمی سازمان حفاظت محیط زیست کشور در تاریخ 10 مردادماه جاری در محل اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی مطرح که این مقام مسئول ضمن بیان اهمیت و جایگاه نقش حیاتی غارها از نظر زیست محیطی و طبیعی قول مساعد پیگیری داد.
لازم به یادآوری است در نامه مورخ 7/10/ 93 شماره: 3006/148/942 سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان خراسان جنوبی ممنوعیت هرگونه عملیات تا محدوده یک کیلومتری «غار جهنم»اعلام و صدور هرگونه مجوز بهرهبرداری معدن در این محدوده ممنوع بوده و انجام عملیات آتشباری در محیط خارج از حریم «غار جهنم» منوط به دریافت مجوز کتبی از کارگروه خواهد بود.
همچنین اهالی دهستان کوه یخاب و روستای تپه طاق درخواست شناسایی، ثبت و حفظ منابع طبیعی و میراث فرهنگی و محیط زیست این دهستان از جمله «غار جهنم» میاد دره، سنگ کول، کمر سفید نرم، معدن قلعه و کال لادر را با امضای طوماری از مسئولان خواستار شدند.
جوابیه سازمان صنعت در پی انتشار گزارش فارس از غار جهنم
تشکیل غارها در سنگهای آهکی از نظر باستانشناسی جایگاهی ندارند
در جوابیه سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی آمده است: تشکیل غارها و کارستی تحت عنوان «دولین» در سنگهای آهکی رخداد بسیار متنوعی بود که عمدتاً از نظر زیست انسانی و باستانشناسی هیچگونه جایگاهی ندارد
به گزارش خبرگزاری فارس از طبس، در پی انتشار خبری با عنوان «چند و چوند تخریب غار جهنم به روایت مسئولان طبس» در خبرگزاری فارس، ادارهکل صنعت، معدن و تجارت استان خراسان جنوبی برای تنویر اذهان عمومی جوابیهای منتشر کرد.
در متن این جوابیه که به امضای سید نعمتالله حقیقی رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی رسیده، آمده است: تشکیل غارها و کاردستی تحت عنوان «دولین» در سنگهای آهکی رخداد بسیار متنوعی بود که عمدتاً از نظر زیست انسانی و باستانشناسی هیچگونه جایگاهی ندارد و اگر قرار باشد هر کدام از این غارها تبدیل به محدودیت معدنی و فعالیتهای اقتصادی باشد، باید بخش عمدهای از مساحت استان بلوکه گردیده و عملاً هیچگونه اقدامی صورت نگیرد.
موضوع «غار جهنم» در جلسه کمیته غارشناسی استان که در 27 بهمنماه 93 و با حضور نماینده ادارهکل میراث فرهنگی و گردشگری استان برگزار گردیده مطرح و با توجه به بازدید نماینده آن دستگاه از محدوده و اعلام عدم مشاهده هیچگونه آثار تاریخی، با فعالیت معدنی در منطقه موافقت و مراتب نیز طی نامه شماره 11035/1/10/93 در تاریخ 28 بهمنماه سال گذشته مدیرکل محترم محیط زیست استان به معاون محترم هماهنگی امور عمرانی استانداری با ارسال رونوشت به سازمان صنعت، معدن و تجارت استان اعلام گردیده(تصویر پیوست) که متعاقباً پروانه اکتشاف در تاریخ 28 بهمنماه سال گذشته صادر شده است بنابراین تمامی مراحل با رعایت قوانین و مقررات و ضوابط مربوطه انجام گرفته است.
سید نعمتالله حقیقی
رئیس سازمان
«غار جهنم» کجاست؟
«غار جهنم» در دامنه چاتم واقع در دنباله کوه سفید تپه طاق در شرق کویر مرکزی ایران و در فاصله ۱۵ کیلومتری از حاشیه جاده عشق آباد بردسکن واقع شده است که ۵۰ سال پیش توسط مرحوم نجفی کشف شده است.
عمر این غار طبق نظر دکتر آریامنش ( دکترای زمین شناس و استاد دانشگاه ) حدود 50 میلیون سال تخمین زده می شود .
داخل غار گرم است بنابراین این غار “Jahanam” “جهنم” نامیده می شود! برای ورود به داخل غار، شما باید 30 متر با طنابو تجهيزات مجهز كوهنوردي و غارنوردي فرود آييد . عکس از برنامه های ما در فوریه 2008 هستند
۵ سال پیش گروهی حدودا ۱۰ نفره از مسئولین محلی و اداره کل آب و فاضلاب خراسان بزرگ به سرپرستی صمد رستمی بخشدار دستگردان برای اولین بار غار جهنم را مورد بازدید و کاوش قراردادند و توانستند با وسایل موجود ، مسافتی از غار را طی کنند. وجود سنگ ها و قندیل های بزرگ و چند صد ساله و آب جاری در این غار توجه هر انسانی را به خود جلب میکند و با نگاه اول به این اثر بزرگ غار علیصدر همدان به ذهن تداعی میشود(5)
|
(4) عکس : فوریه 2008
پی نوشت ها :
- خبر آنلاین
- خبرگزاری فارس
- خبر گزاری فارس
- خبرگزاری فارس
- دانشنامه طبس گلشن
کلیه حقوق برای سایت ” دانشنامه طبس گلشن ” محفوظ است
استفاده از مطالب و تصاویر با ذکر منبع ” دانشنامه طبس گلشن ” مجاز است
One Response