طبس در نقشه هاي تاریخی
مهدی قربانی – محقق و نویسنده
با مداقه دراوضاع و احوال جغرافيايي از روي نقشه¬هاي موجود قبل از ميلاد كه «آثار تمدن در ايران در نيمه دوم هزاره پنجم و هزاره چهارم پيش از ميلاد – دوره تمدن سفال نخودي رنگ » ثبت شده است ، در منطقه كويري ، زمان شاهنشاهی هخامنشی، محلی که امروزه روی نقشه «طبس» ثبت شده در نقشه ی شماره 5 –نام پرتو (پارت ) parhava-part -دیده شده.
این مکان در نقشه شماره 6 ، قلمرو سلوکی و زمان سلوکوس نیکاتور اول به نا پرتو (پهلو) parhava-pahlava -آمده است.
و در نقشه شماره 7 در زمان اشکانیان (پارت ها) نیز به همین نام بوده و فقط نام يزد و كرمان و سيرجان ديده مي¬شود.
و نام پرتوپارت در نقشه¬ي دوره ساساني(651- 226 ميلادي) به نام «طبس» ثبت گرديده است » .
بنظر می رسد از زمان ساسانیان شهر طبس رونق بیشتری گرفته و به همین دلیل نام آن بنا به دلایل تغیراتی که در فرهنگ و ادبیات آن زمان صورت گرفته اسم
های شهرها و واژه ها و… نیز تغیراتی اساسی نموده است.
شاید این سئوال مطرح شود که تاریخ شهرسازی طبس به چه دوره¬ای باز می¬گردد؛ در پاسخ به این سئوال باید پیشنه¬ی شهرسازی در خراسان قبل از اسلام را مرور کنیم :« جایی که نه سند مکتوب وجود دارد و نه سندی باستان شناختی، ما می¬توانیم چنین حدس بزنیم که الگوی شهر سازی در سرتاسر قلمرو ایرانی گسترش داشته است. هم چنین است به سمت شرق، تا چهار شهری که به دست اسکند و یا به تشویق او تأسیس گردیده و گهگاه از سوی دیادوچی احیاء شد – اسکندر به مرگیان (مرو)، اسکندر آریون(هرات)،اسکندره آراکاتون(قندهار)،و اسکندر کاته (خُجند- لنین آباد)تعداد این شهرها که گفته می شود در سُغد و بلخ تأسیس گردید، به هفت و شاید به یازده می رسید؛ یکی از آنها محتملاً به عنوان «آی خانوم» در شمال افغانستان قابل شناسایی است… »
با عنایت به آن چه گذشت گرچه هنوز نگارنده¬ي اين سطور به آثار حيات انساني در طبس، در دوره¬هاي قبل از ميلاد دست نيافته ،اما قراين وشواهد حاکی از آن است كه پيشنه¬ي تاريخي طبس بالغ بردوهزار سال بنظر می رسد.
پاسخ دهید