بررسی تبعات ناشی از وقوع زلزله احتمالی تهران
1 – خروج اضطراری از تهران
در صورت وقوع زلزله احتمالی در تهران بهدلیل نگرانی مردم از وقوع پس لرزههای احتمالی بعدی و… احتمالا موج گستردهای از ساکنانی که به لحاظ جانی و مالی صدمات کمی متحمل شدهاند، به طرف خروجیهای تهران سرازیر میشوند. در این حالت در داخل محدوده شهری مناطق آسیب دیده شهر معضل بزرگی بهدلیل عدم امکان کمکرسانی نیروهای امدادی بهوجود خواهد آمد. نکته قابلتوجه میزان آسیب وارده به ابنیه فنی و پلهای مسیرهای داخل شهری در زمان زلزله است تا امکان بهرهبرداری پس از وقوع زلزله احتمالی میسر شود. این مهم توسط شهرداری تهران در سالهای اخیر مورد بررسی و ارزیابی و ترمیم و تقویت و بهسازی لرزهای قرار گرفته است.
نکته دیگر در مورد جانمایی فرودگاههای تهران و مسیر دسترسی آنها به داخل محدوده شهری است. بهطور معمول در شرایط اضطراری پس از وقوع زلزله فرضی، ورودیهای شهر مملو از نیروهای امدادی سایر استانها و بستگان و افرادی است که جهت کمک رسانی به شهر وارد میشوند. در این صورت باید نحوه ورود تیمهای زنده یاب شامل سگهای زندهیاب به مناطق آسیب دیده تسهیل شود. به این منظور لازم است نیروهای نظامی اعم از ارتش و سپاه نسبت به کنترل ورودی و خروجیهای تهران به قید فوریت اقدام کنند.
2 – ترافیک پس از زلزله احتمالی
همانطور که در بخش قبل درخصوص خروج اضطراری بحث شد، درمناطق آسیب دیده ترافیک سنگین بهدلایل مختلف جهت کمکرسانی و انسداد مسیر بهدلیل ریزش آوار و… بهوجود خواهد آمد. در این حالت در اولین گام نیاز به آوار برداری و بازگشایی مسیرهای اصلی و فرعی و در مرحله بعد حضور نیروهای انتظامی برای تسهیل امر عبور و تردد است. در این خصوص تیم تحقیقاتی دانشگاه علم و صنعت تحقیقات مفصلی را بهعمل آورده است. طبق برآوردهای موجود 60 درصد تلفات انسانی در دو ساعت اول پس از بروز زلزله حادث میشود؛ بنابراین ازاین دو ساعت طلایی باید به بهترین نحو برای نجات افراد گرفتار زیر آوار بهره برد. بنا به تجربه شخصی بهترین روش استفاده از سگهای زندهیاب است و لازم است برای تسهیل انتقال این تیمهای نجات به مناطق آسیب دیده برنامهریزی کرد.
3– ارزیابی تقریبی مناطق آسیبدیده شهر پس از زلزله احتمالی تهران
۱- مناطق آسیب دیده احتمالي (هاشور خورده) در نفشه بر اساس فعال شدن کلیه گسلهای موجود در نقشه گسلهای تهران ترسیم شده است. با عنایت به اینکه در زمان بروز زلزله یکی از گسلهای تهران فعال میشود بنابراین مناطق آسیبدیده شامل کل مناطق مذکور نیست و در محدوده گسل فعال شده احتمالی ایجاد خواهد شد. در این صورت بهطور همزمان در شمال و جنوب تهران تخریب بهصورت جدی بهوجود نخواهد آمد.
۲- مناطق آسیب دیده در اثر زلزله احتمالی بهصورت تقریبی ترسیم شده است. بنابراین بزرگای زلزله محتمل مناطق آسیبدیده در اثر فعال شدن هر گسل را مشخص خواهد کرد.
۳ – مناطق مشخص شده در محدوده زرد رنگ مناطق محدوده تقریبی با آسیب کمتر را در اثر زلزله محتمل در تهران نمایش میدهد.
بر اساس اطلاعات ارائه شده از سوی مرکز اطلاعات جغرافیایی شهر تهران و براساس نقشه مکان یابی بلند مرتبهسازی، محله قدیم تهران موسوم به ارگ قدیم، امن ترین ناحیه از نظر وجود گسلهای زلزله ميباشد.
با وجود سه گسل اصلی شمال، شرق و گسل ری در جنوب کمتر قسمتی را ميتوان یافت که در فاصلهای مناسب از سه گسل فوق واقع شده باشد.گسل شمال تهران از لشکرک و سوهانک شروع شده تا فرحزاد و حصارک و از آنجا به سوی غرب امتداد ميیابد. این گسل در مسیر خود،نیاوران، تجریش، زعفرانیه، الهیه و فرمانیه را در بر ميگیرد.
گسل ری درجنوب تهران نیز که در صورت فعالیت پرتلفاتترین گسل کشور و شاید جهان ميباشد از جاده خاوران شروع و با گذر از دولت آباد و حرکت روی جاده کمربندی تهران در حد نصاب کورههاي آجرپزی چهار دانگه پایان ميیابد. گسل شرق نیز که توانایی قوی ترین زلزله را دارا است از شرق به تهران وارد شده و با گذر از اراضی سرخه حصار و حرکت روی بزرگراه شهید بابایی تا مجیدیه و سید خندان امتداد ميیابد.جالب اینجاست که اکثر حریمهای انتقال نیروی شهر تهران نیز روی همین گسلهاي زلزله واقع شده است.
در این میان تک گسل ملاصدرا نیز که از خیابان شریعتی تا شهرک غرب انتقال یافته، محلات ونک، میرداماد، سعادت آباد و شهرک غرب را نا ایمن ساخته است. احداث برج میلاد نیز دقیقا در مجاورت این گسل صورت گرفته است.
از محلات به نسبت امن تر شهر تهران ميتوان به راه آهن، محور نواب، محور خیابان انقلاب و آزادی، هفت چنار به علاوه ارگ قدیم تهران اشاره کرد. ارگ قدیم تهران حد فاصل خیابان شوش، هفده شهریور، انقلاب و کارگر جنوبی را شامل ميشود که بازار تهران، خیابان مولوی، میدان بهارستان، میدان امام خمینی، محله امیریه و خیابان جمهوری اسلامی را شامل ميشود. به نظر ميرسد که مکان یابی حاصل از تجربه چند صد ساله مردم ساکن تهران که منجر به تشکیل محدوده ارگ قدیم شهر شده، بسیار قابل اعتمادتر از مکانیابی سالهای کنونی در گسترش و احداث شهرکهای حاشیهای شهر تهران ميباشد.
ساختمان مدرن اسناد ملی ایران دقیقا روی گسل بزرگ سید خندان و در فاصله ۱۰۰ متری محل تقاطع این گسل با گسل داوودیه. ساختمان عظیم بانک مرکزی که شبیه برجهای دوقلوی نیویورک است بین فاصله ۲۰۰متری از گسل داوودیه و ۴۰۰ متری گسل سید خندان. ساختمان بلند مرتبه و سنگین روزنامه اطلاعات در کنار گسل در زیر بزرگراه جهان کودک واقع است و همچنین در پشت آن ساختمان گسل سید خندان قرار دارد.
مجموعه ساختمانهاي کتابخانه ملی ایران -که یکی از سازههايي است که مورد بازدید دانشجویان مهندسی عمران قرار ميگیرد- بر روی طاقدیسهای داوودیه قرار دارد. ساختمان بلند مرتبه بنیاد مستضعفان در کنار گسل تلویزیون واقع شده است. ساختمان عظیم وزارت راه بین دوگسل تلویزیون باختری و عباس آباد واقع شده است. ساختمانهای بلند مرتبه مسکونی و مدرن آتی ساز در کنار هتل اوین، در محل تقاطع گسل محمودیه و گسل عمود بر آن قرار دارند.
تنها پل معلق تهران یعنی پل پارک وی که در تقاطع خیابان ولیعصر و بزرگراه چمران واقع است دقیقا روی گسل محمودیه قرار دارد. پل بزرگراه صدر روی خیابان دکتر شریعتی گسل قیطریه را قطع کرده است. نقاطی که در ذیل خواهد آمد در حال حاضر محلههايي هستند که در مجاورت یا روی گسل قرار گرفته اند:
از شرق و شمال شرقی منطقه زربند، سوهانک، ازگل،استخر، حکیمیه، هنگام، نارمک و بزرگراه بابایی روی گسلهايي به نامهاي تلو پایین، کوثر و گسل نارمک که از ده نارمک آغاز و انتهای آن در خیابان استادحسن بنا ميباشد.
در منطقه شمال تهران نیز دارآباد، اقدسیه، پاسداران، کاشانک، قیطریه، کلاهدوز، بزرگراه صدر، دزاشیب، میدان تجریش، سعدآباد، زعفرانیه، ولنجک، نمایشگاه بینالمللی، مقدس اردبیلی، دره پونک، بزرگراه نیایش تا سولقان روی گسلهاي شمال تهران، نیاوران و محمودیه قرار دارند.
مناطق میدان ونک، حقانی، ملاصدرا، چمران، ایران زمین در شهرک غرب نیز بر روی گسل داوودیه قرار دارند.
از جنوب نیز مناطق ابن بابویه، میدان بروجردی، بزرگراه آزادگان، میدان معراج، صالح آباد، جنوب بزرگراه آیتالله سعیدی، مناطق جنوبی یافتآباد، باغ چهاربری بر روی گسل شهر ری قرار دارند که شاید فعال ترین گسلهاي جهان ميباشد. متاسفانه این گسل در صورت بروز زلزله به منطقه ای باتلاقی تبدیل شده و نشست خواهد داشت.
نقشه گسلهاي تهران در ميان تعداد زيادي گسل در منطقه، گسلهاي زير از خطر بالاتري برخوردارند:
1- گسل مشا- فشم به طول 400 کیلومتر: گسل فشاری مشا، گسل بزرگی است که شامل زیر شاخههاي فراوانی نیز ميشود زلزله 1830م به منطقه شرقی فعالیت این گسل نسبت داده ميشود علاوه براین زلزله بزرگی هم که در سال 958م با بزرگای گشتاوری 7/7 در 50 کیلومتری تهران رخ داده است.
به قسمت غربی این گسل نسبت داده ميشود مساله مهم در مورد این گسل تلاقی آن با گسل شمال تهران در بالادست سد لتیان است به این جهت که فعالیت این گسل ميتواند موجب فعال شدن گسل تهران شود گسل فشاری مشا، گسلی است طویل، اساسی و لرزه زا که در راستای آن گستره بلند البرز از شمال روی دامنههاي جنوبی آن رانده شده است. این گسل دارای راستای شرق، جنوب شرقی – غرب، شمال غربی است.
گسل مذکور در روی نقشههاي زمین ساختی شکل سینوسی دارد و در دو قسمت شرقی و غربی راستای تقریبا شرقی – غربی دارد. شیب گسل فشاری مشا همیشه به سمت شمال و بین 35 تا 70 درجه تغییر ميکند. این گسل با طولی حدود 400 کیلومتر از جنوب غربی شاهرود و در شرق، تا آبیک در غرب ادامه دارد. دریاچه آب شیرین تار در 15 کیلومتری شرق شهرستان دماوند در راستای این گسل تشکیل شده است. پهنه گسلی مشا در دره مشا بیش از 10 متر عرض داشته و به شدت بریده، خرده و پودر شده است.
2 – گسل شمال تهران به طول 75 کیلومتر: گسل شمال تهران بین شاخه غربی گسل مشا و شهر قرار دارد اگر گسل شمال تهران فعال شود میزان خسارت به مراتب خیلی حادتر از زلزلهای است که در سال 1968 م رخ داده است گسل شمال تهران از این لحاظ ميتواند یک چشمه لرزه زا، باشد گسل شمال تهران در فاصله بین کوههای شمال تهران و شهر و در روی پهنههاي جنوبی کوههای شمال تهران به طول 75 کیلومتر قرار گرفته است
راندگی شمال تهران با درازای بیش از 75 کیلومتر در کوهپایه شمال تهران از شرق دره لشکرک ده سبو در شمال شرقی تهران، تا آبادی کاظم آباد 2 کیلومتری شرقی کلار و شمال بزرگراه تهران – کرج و شهر کرج در غرب ادامه یافته و نزدیکترین گسل زلزله زا به شهر تهران است، به نظر ميرسد که این گسل شاخهاي از گسل فشاری مشا است در شمال تهران و در کوهپایهها، در اکثر مناطق این گسل سبب راندگی سازند دوران سوم کرج بر روی آبرفتهای هزار دره و آبرفتهای ناهمگن شمال تهران بخش کوهپایه ایران مرکزی در شمال تهران شده است در برخی نقاط مانند باغ اناری در غرب کن و شمال چیتگر راندگی شمال تهران، در داخل سازند کرج دیده ميشود.
3- گسل جنوب ری به طول 20 کیلومتر: گسل جنوب ری – ایوانکی در جنوب تهران به طول 20 کیلومتر قرار گرفته است تمامی این گسل ميتواند به عنوان یک چشمه لرزه زا برای تهران باشد گسل جنوب ری در قسمت جنوبی خود دچار انشعابی است که در شمال آن قرار دارد و گسل شمال ری نامیده ميشود و فاصله بین این دو گسل فقط 3 تا 5 کیلومتر است، به نظر ميرسد ریشه این دو گسل یکی باشد و آنها نشانههاي سطحی یک گسل باشند.
4 – گسل شمال ری: در حوالی عظیم آباد در کناره جنوبی بزرگراه ری ـ بهشت زهرا قرار دارد و دیوارهاي به ارتفاع 2 متر را بهوجود آورده است امتداد آن شرقی ـ غربی بوده و طولی حدود 16/5 کیلومتر دارد.
5- گسل معکوس آهار: این گسل قسمتی از گسل معروف مشا-فشم را تشکیل داده است که باطولی در حدود 400 کیلومتر از جنوب غربی شاهرود در شرق تا آبیک در غرب ادامه دارد و شیبی در حدود 35 تا 70 درجه به سمت شمال دارد قسمتی از این گسل در ناحیه آهار که یکی از سه شاخه فرعی آن است گسل آهار نامیده ميشود.
6- گسل معکوس امامزاده داوود: راستای شمال غرب ـ جنوب غرب دارد و از حوالی امامزاده داوود عبور ميکند این گسل معکوس دارای شیبی معادل 80 درجه به سمت شمال شرق است در حوالی ولنجک این گسل به گسل شمال تهران ميپیوندد.
7- راندگی پورکان ـ وردیج: از حوالی پورکان در مسیر جاده کرج چالوس تا وردیج و سپس شمال کن و فرحزاد ادامه ميیابد ودارای راستای شمال غرب جنوب شرق است.
8- گسل کهریزک: از شمال سلطان آباد در غرب تا کهریزک و سپس شمال شمس آباد در شرق امتداد یافته و راستایش شرقی غربی و طولش بیش از 40 کیلومتر است این گسل دیوارهاي به ارتفاع 1- 10 متر در آبرفتهاي جنوب تهران ایجاد کرده است.
9- راندگی نیاوران: با راستای شمال شرقی ـ جنوب غربی وبا طولی حدود 13 کیلومتر از سعادت آباد تا نیاوران و شمال اقدسیه امتداد ميیابد.
10- گسل محمودیه: گسلی با سازوکار کششی با راستای شرقی ـ غربی است.
11- گسل شبان کوثر: در شمال تهرانپارس با طول 3 کیلومتر و راستای شرقی ـ غربی واقع است.
12- گسل شرق: گسل شرق نیز که توانایی قویترین زلزله را دارا است از شرق به تهران وارد شده و با گذر از اراضی سرخه حصار و حرکت روی بزرگراه شهید بابایی تا مجیدیه و سیدخندان امتداد مییابد.
13- گسل ملاصدرا: گسل ملاصدرا نیز که از خیابان شریعتی تا شهرک غرب امتداد یافته، محلات ونک، میرداماد، سعادت آباد و شهرک غرب را ناایمن ساخته است احداث برج میلاد نیز دقیقا در مجاورت این گسل صورت ميگیرد.
شناخت آسيب پذيري شهر تهـران در برابر زلزلـه و مديريـت بحران آن
مهندس داود مجيدي، دانشگاه صنعتي مالك اشتر، پژوهشكده مهندسي پدافند غيرعامل
چكيده:
ايران از جمله كشورهاي زلزله خيز جهان است. 90 درصد خاك ايران بر روي نوار زلزله واقع شده است،كلان شهر تهران نيز نه تنها از خطر زلزله ايمن نيست بلكه سالهاست در انتظار زلزله اي ويرانگر با قدرت بالاي 7 ريشتر به سر مي برد. بر اساس مطالعات آماري و زلزله هايي كه پيش از اين در ناحيه ري و تهران ثبت شده است با احتمال بيش از 70 درصد به طور متوسط هر 158 سال زلزله اي ويرانگر در اين ناحيه رخ داده است. آخرين زلزله در تهران 178 سال پيش اتفاق افتاد و بر همين اساس وقوع زلزله تهران 28 سال تاخر زماني دارد. عامل اصلي وقوع زلزله در تهران وجود 15 گسل در اين منطقه است. در اين مقاله به بررسي سازه هاي مختلف شهر تهران و ميزان مقاومت آنها نسبت به زلزله پرداخته و سپس راهكارها و پيشنهادهايي جهت مديريت بحران زلزله تهران ارائه مي شود.
نتایج یک تحقیق تکان دهنده چندین سال پیش گروه مطالعاتی از ژاپن مطالعاتی را در زمینه گسل های تهران انجام دادند و آسیب پذیری مناطق، بزرگا و تلفات زلزله احتمالی تهران را بررسی کردند.
احتمال فعال شدن سه گسل تهران
به گزارش مهر، در این مطالعات بر پایه اسناد و گزارشهایی که پیشتر توسط محققان ایرانی و خارجی تهیه شده بود، ویژگی های گسل های فعال اصلی در تهران و اطراف آن مورد بررسی قرار گرفت. از میان بسیاری از گسل های فعال در منطقه، احتمال فعال شدن سه گسل “مشا”، “شمال تهران” و گسل “جنوب ری” تشخیص داده شد. گسل “مشا” که حدود 200 کیلومتر طول دارد از گسل های اساسی البرز مرکزی است که در شمال تهران قرار گرفته است. این گسل از حاشیه رشته کوه در غرب به سوی شرق البرز گسترش می یابد. گسل شمال تهران در دامنه رشته کوه البرز با طول حدود 90 کیلومتر قرار دارد و از “کن” تا “لشگرک” ادامه دارد. این گسل در لشگرک به گسل “مشا” فشم می پیوندد. گسل های جنوب و شمال ری نیز از شاخص ترین گسل ها در دشت های جنوبی تهران هستند و حدود 20 کیلومتر طول دارند. مطالعات “جایکا” بر پایه مطالعات و تحقیقات انجام شده بر روی گسل های عمده تهران و اسناد تاریخی زلزله هایی که از سال 743 میلادی در تهران واقع شده بود، انجام شد. این گروه سه سناریو در زمینه فعال شدن سه گسل اصلی شهر تهران و یک سناریو برای فعال شدن گسل های پنهان در زیر لایه های رسوبی شهر تهران ارائه می دهد. به این ترتیب، چهار مدلی که برای سناریو زلزله ها در نظر گرفته شد شامل مدل گسل “ری”، مدل گسل “شمال تهران”، مدل گسل “مشا” و مدل شناور است.
شدت زلزله احتمال تهران در سه گسل آن
بر این اساس، در سناریوی زلزله مدل گسل ری، منطقه جنوبی شهر شدت زلزله 9 و منطقه شمالی آن شدت زلزله بین 7 تا 8 را احساس خواهند کرد. در مدل گسل شمال تهران شدت زلزله در بخش شمالی شهر به 9 و در بخش جنوبی آن به 7 می رسد و بخش بزرگی از شهر شدت زلزله 8 را تجربه خواهند کرد. در مدل گسل مشا در قسمت بزرگی از شهر، زلزله ای با شدت 7 احساس خواهد شد. در مدل شناور نیز بخش اعظم شهر شدت زلزله 8 و چندین قسمت نیز شدت زلزله 9 را تجربه خواهند کرد.
تلفات تهراندر صورت بروز زلزله
در این گزارش به خسارت ساختمانها اشاره شد. طبق مطالعات جایکا ساختمان های مسکونی از ساختمان های تجاری و کارخانه ها و بناهای عمومی مهم از قبیل مدارس، بیمارستان ها و ایستگاه های آتش نشانی تفکیک شده اند و خسارات ناشی از چهار سناریوی زلزله برای این ساختمان ها به طور جداگانه محاسبه شده است. گروه مطالعاتی برای برآورد خسارات ساختمان های مسکونی یک بانک اطلاعاتی براساس نتایج آمارگیری سال 1375 تهیه کردند و اطلاعات آن را با آمار تعداد طبقات ساختمان ها که توسط اداره پست ارائه شده بود، مطابقت دادند. تعداد ساختمان های مسکونی تهران 900 هزار واحد برآورد شد که از این میزان 45 درصد ساختمان ها سازه آجری و فلزی دارند، 40 درصد دارای سازه فلزی هستند، 10 درصد از بتن مسلح و درصد اندکی نیز از ساختار خشتی برخوردارند. 6 درصد ساختمان های مسکونی که دارای سازه فلزی هستند در 10 سال گذشته ساخته شده اند. (آمار مربوط به سال 1378 است) در سازه های فلزی پایه ها و تیرها با استفاده از جوشکاری کارگاهی به یکدیگر اتصال داده شده اند که این منجر به کم شدن اعتبار یا قابلیت اعتماد به این اتصالات می شود. بنابراین انتظار نمی رود که سازه های فلزی به طور کامل در برابر زلزله مقاومت موثری داشته باشد.
زلزله تهران مربوط به گسل ری باشد 55 درصد ساختمانها فرو می ریزند
این گروه در مدل گسل ری اعلام می کنند که در صورتی که زلزله تهران به خاطر فعال شدن گسل ری باشد 480 هزار ساختمان در تهران یعنی 55 درصد ساختمان ها فرو خواهد ریخت. بیشترین تعداد ساختمان های آسیب دیده در منطقه 15 خواهد بود. نسبت ساختمان خسارت دیده به ساختمان های سالم در مناطق 11، 12، 16 و 20 مقدار بسیار بالایی در حدود 80 درصد است. دلیل این نسبت بالای خسارت، وجود ساختمان های آسیب پذیر فراوان و جنبش لرزه ای نیرومند (با شدت 9) در این مناطق است. در صورت فعال شدن گسل شمال تهران 310 هزار ساختمان که 36 درصد کل ساختمان ها را شامل می شود، آسیب می بیند. نسبت ساختمان های خسارت دیده به ساختمان های سالم در مناطق یک تا 5 که در بخش شمالی شهر تهران قرار دارند درحدود 50 درصد است. نسبت خسارت در بخش جنوبی شهر کمتر از 30 درصد است. تفاوت خسارت بین قسمت شمالی و جنوبی شهر به اندازه مدل گسل ری نیست. در این مطالعات، تلفات انسانی برای هر نوع سازه ساختمانی در هر حوزه آماری برآورد شد و نتایج به دست آمده با داده های هر منطقه شهری تلفیق و تعداد تلفات به تفکیک روز و شب و همچنین به تفکیک میزان فعالیت های اضطراری امداد رسانی محاسبه شد. در صورت فعال شدن گسل ری شاهد گسترده ترین تلفات خواهیم بود یعنی حدود 6 درصد کل جمعیت شهر تهران جان خود را از دست خواهند داد. در منطقه 15 به علت تعداد زیاد جمعیت ساکن، تلفات بسیار وسیع خواهد بود. نسبت تلفات به کل جمعیت در مناطق 11 و 12 به 15 تا 20 درصد خواهد رسید. زیرا در این مناطق شمار ساختمان های آسیب پذیر بسیاری زیاد است و شدت زلزله نیز به 9 می رسد. در مورد مدل گسل ری، برآورد می شود که تعداد تلفات انسانی در جنوب شهر به حداکثر برسد. در برخی حوزه های آماری تعداد کشته شدگان از هزار تن تجاوز خواهد کرد. در مدل گسل شمال تهران، هر چند تلفات انسانی در بخش شمالی بیشتر از دیگر نقاط است اما در برخی حوزه های آماری، تعداد کشته شدگان به 100 نفر یا بیشتر می رسد. در مورد گسل ری، نسبت تلفات در چندین حوزه آماری در مناطق 11 و 12 فوق العاده بالا (40 درصد یا بیشتر) خواهد بود. فعالیتهای اضطراری امدادرسانی در این مناطق موثر نیستند. در مدل گسل شمال تهران، اگر فعالیت های امداد رسانی به مقدار کافی انجام شود، نسبت تلفات در تمامی حوزه های آماری به سطح 20 درصد یا کمتر کاهش خواهد یافت. در سناریوی زلزله ناشی از فعال شدن گسل شمال تهران در بدترین حالت حدود 130 هزار نفر یعنی دو درصد جمعیت تهران از بین می روند. البته نسبت تلفات در بخش شمالی شهر در مناطق یک تا 5، زیادتر از همه (حدود 3 درصد) و در جنوب شهر کمتر از همه (حدود یک درصد) خواهد بود.
سقف عامل ویرانی در زلزله
دکتر بهرام عکاشه رئیس دانشکده علوم پایه دانشگاه آزاد در گفتگو با خبرنگار مهر به تفسیر نتایج تحقیقات مطالعات “جایکا” پرداخت و گفت: این پروژه مطالعاتی طی قراردادی میان شهرداری تهران و سازمان تحقیقات حوادث غیر مترقبه ژاپن یا به اختصار GICAکه یک سازمان دولتی است اجرایی شد.
زلزله تهران هفت و بیشتر از هفت ریشتر خواهد بود.
وی با اشاره به سه سناریوی ذکر شده در این گزارش خاطرنشان کرد: نتایج به دست آمده از این تحقیقات نشان می دهد که انرژی تخلیه شده از گسل مشا فشم به میزان 8 ریشتر، گسل شمال تهران 2/7 ریشتر و گسل ری نزدیک به 7 ریشتر است. عکاشه به واحدهای اندازه گیری زلزله اشاره کرد و در این باره توضیح داد: برای سنجش اندازه یک زلزله از درجه ریشتر برای بیان میزان انرژی تخلیه شده از کانون زمین و از درجه “مرکالی” برای بیان میزان تخریب سازه ها روی زمین و برداشت انسانها از زلزله استفاده می شود. درجه مرکالی تا 12 درجه است که درجه 5 مرکالی به حدی است که انسان را از خواب بیدار می کند، در 6 درها به هم خورد می شود و از درجه 7 به بعد در حدی است که باعث تخریب بنا می شود. رئیس دانشکده علوم پایه دانشگاه آزاد با اشاره به اعداد و ارقام اشاره شده در گزارش تحقیقات ژاپن ادامه داد: درجه 9 مرکالی در صورتی که سازه بتن آرمه با کلاس افقی و قائم باشد به شرط آنکه در بتن میلگرد آجدار به کار برده شود صدمه جزئی می بیند. در غیر این صورت به دلیل عدم اتصال صحیح “شناژ” افقی که سقف را درست می کند، سازه فرو می ریزد و باعث کشته شدن ساکنان می شود چرا که در زلزله سقف است که انسان را می کشد.
این مناطق تهران آسیب پذیرتر هستند
عکاشه میزان شدت مرکالی زلزله را ناشی بسته به جنس خاک، تراکم جمعیت و نوع سازه ها دانست و افزود: گزارش جایکا حکایت از آسیب پذیر بودن مناطق 11، 12، 16 و 20 دارد که این به دلیل جنس خاک این مناطق است. در این مناطق علاوه بر اینکه جنس زمین نرم است دارای سفره های زیر زمینی زیادی است که گاهی مشاهده می شود که بدون وقوع زلزله سازه ای در زمین فرو می رود. این محقق با تاکید بر اینکه تهران زلزله خیز است و زلزله خیز باقی می ماند خاطر نشان کرد: این مسئله نباید باعث وحشت شود بلکه با اتخاذ تدابیر می شود میزان آسیب پذیری را کاهش داد. آماری که در این گزارش ارائه شده است بر اساس نتایج تحقیقی است که در سال 1378 انجام شده و به طور حتم با افزایش ساخت و ساز و جمعیت تهران آمار جمعیت و ساختمانهای تهران در حال حاضر افزایش یافته است. حالا استاندار تهران با اشاره به وقوع چند زلزله خفیف در شرق استان می گوید که بررسی های کارشناسی حاکیست این زلزله های خفیف در ادامه لرزش های قبلی است و پدیده متفاوت و معناداری نسبت به گذشته نیست اما شورای هماهنگی مدیریت بحران استان تهران باید در آمادگی کامل به سر ببرد. مرتضی تمدن در پایان جلسه ستاد مدیریت بحران استان تهران می گوید وقوع زلزله های خفیف در تهران و کشور بی سابقه نیست و حتی این گونه زلزله ها همواره وجود دارد و تعداد آن نیز کم نیست اما بازهم ازآمادگی دستگاههای عضو شورای هماهنگی مدیریت بحران استان تهران خبر می دهد . وی می گوید: تعداد خرده لرزهها و یا نزدیک بودن آن به معنی وقوع زلزله نیست هرچند موجب نگرانی شده ولی پیام آن افزایش آمادگی همگان است. خواند بدون شک تهران دارای پتانسیل زلزله است ولی خرده لرزه های چند روز گذشته نمی تواند به معنی وقوع زلزله بزرگ باشد.
کلیه حقوق این پایگاه برای “دانشنامه طبس گلشنwww.tabasenc.ir ” محفوظ است
پاسخ دهید