کال جنی
kal- e-jenni
دره ای زیبا و حیرت انگیز که مردم قدیم طبس آن را کال جنی نامیده اند و آن را خوف انگیز و محل زندگی ارواح و جن ها میدانستند.
فاصله از طبس : حدودا 25 کیلومتر
آدرس : جاده طبس به بشرویه(جاده طبس – مشهد)
لازم است ابتدا یادآور شویم این مکان یکی از بهترین ژئوسایتها در ژئوپارک طبس و کشور است و لازم است از هرگونه تخریب ، نوشتن یادگاری ؛ریختن زباله و حتی جابجا کردن عناصر موجود که به این اثر طبیعی- تاریخی آسیب میزند به شدت پرهیز شود .
کال جنی (دره جنها- رودخانه جنی) از معدود رودخانه های دارای جریان آب دائمی در منطقه طبس است که در فاصله 25 کیلومتری شمال طبس در مسیر جاده طبس- بشرویه و در کوهپایه های غربی کوهستان شتری قرار دارد
پس از جدا شدن از جاده آسفالت و دو راهی استخر شاعر و طی حدود 5 کیلومتر جاده خاکی به محل دره می رسیم. برای دست یابی به کف دره نیازمند آشنایی به منطقه است.
دره دارای دیواره های بلند و پرشیب است که وارد شدن به آن میتواند خطراتی به همراه داشته باشد.
در کف دره رودخانه ای که از روستای ازمیغان سرچشمه می گیرد جاری است که بستگی به موقعیت سال پرآب یا کم آب است .
این دره زیبا و مخوف با طول حدود 8 کیلومتر دارای سه قسمت مشخص می باشد.
◀️ ۱_ بخش ابتدایی کال جنی بدون جریان دائمی آب، از انتهای روستای ازمیغان شروع شده و با طول حدود 3 کیلومتر در بستری از سنگهای آهکی دوره ژوراسیک ادامه دارد.
در این بخش سنگلاخی مناظر زیبایی از سنگهای سفید فرسایشیافته در مسیر رودخانه دیده میشود.
◀️ ۲_بخش دوم کال جنی با جریان دائمی آب و طول حدود 2 کیلومتر، زیباترین مناظر طبیعی فرسایشی را در خود جای داده و شهرت و جذابیت بیشتری دارد.
در این بخش، آب که از چشمه های متعدد بستر پوشیده از نیزار میجوشد، در میان سنگهای نئوژن شامل تناوب سنگهای مارن(فرسایش پذیر) و ماسهسنگ و کنگلومرا (مقاوم در برابر فرسایش) جریان دارد.
سنگهای نئوژن در این قسمت به صورت ناپیوستگی (دگرشیبی) در زیر رسوبات آبرفتی کواترنری قرارگرفته است.
به دلیل اختلاف مقاومت سنگها در مقابل فرسایش و عملکرد فرسایش آبی و بادی اشکال بسیار زیبا و بدیع فرسایشی در دیواره های دره بوجود آمده است. این اشکال عمدتاً شامل دودکشها و تنورههای جن، غارهای فرسایشی، کوچه های طبیعی، فرسایش لانه زنبوری و مناظر بسیار زیبای فرسایشی دیگر میباشد.
اشکال فرسایشی یاد شده به قدری زیبا و جالب هستند که تصور میشده دست ساز باشد. ولی از آنجاییکه در ابعاد بزرگ و تعداد زیاد هستند، پیشینیان ما، ایجاد آنها را به جنها نسبت داده و به نظر میرسد نام کال جنی نیز ازهمین موضوع گرفته شده باشد.
وجود جریان آب در مسیر پرپیچ و خم رودخانه، همراه با اشکال فرسایشی یادشده، وجود نیزارهای انبوه و متعدد و پوشش گیاهی زیاد وگودالهای عمیق آب(به نام دیگ غول)، چشم اندازهای بدیع و زیبا و بعضاً رعب انگیزی را ایجاد نموده است.
در انتهای بخش دوم جریان آب توسط یک بند قدیمی تاریخی به داخل کانال دست ساز در دیواره رودخانه منحرف شده و به صورت قنات به سمت روستاهای پایین دست هدایت میشود.
◀️ ۳_ بخش آخر و انتهایی کال جنی به طول حدود 3 کیلومتر بصورت خشکه رود با بستر و دیواره های آبرفتی است. این بخش علاوه بر دودکش ها و تنوره های بسیار زیبای جن، دارای آثار باستانی زیبایی بنام خانه گبر میباشد. در خصوص کاربری این آثار باستانی که بر شهرت و جذابیت کال جنی افزوده، نظریات زیادی مطرح شده است.
وجود تونل ها و خانه هایی بنام خانه گبرها در دل دیواره ها که برای سکنای درویشان و صوفیان زمان خود ساخته شده است از دیگر جدابیتهای این دره است.ساخت این تونلها و حفرها احتمالا به زمان ساسانیان بازمیگردد. این حفره ها و تونلها در دامنه جداره های این دره قرار گرفته اند. مسیر دسترسی به این حفره ها بسیار دشوار است. در مسیر این حفره ها تونل هایی دیده می شد که احتمالا راه های ارتباطی آنها با هم بوده است.
در ارتفاع ۲ متری از سطح زمین چاه ورودی قرار دارد که با کمک یک همراه می توان به درون آن رفت و سپس از این چاه که حدود ۷-۸ متر ارتفاع دارد و بوسیله جای دست ها و حفرات بدنه آن بالا می رویم و به تالاری بر می خوریم. در دو طرف این تالار دو دالان قرار دارد و هر کدام شامل چندین اتاق می باشد. همه اینها بوسیله بشر و در دل دیواره این دره عجیب پدید آمده است. هنوز می توان رد تیشه معماران آن را بر در و دیوار اتاقکها مشاهده نمود. طبق نظر کارشناس سازمان میراث فرهنگی تاریخ بنای این مکان به دوره ساسانیان بر می گردد و به نظر می رسد محل چله نشینی یکتا پرستان بوده است.
?در بخش دوم و سوم کال جنی آبراهههای متعددی از دو طرف به رودخانه میپیوندد که با پیچو خم های زیاد و فرسایش خندقی عمیق، چشماندازهای زیبایی از تنوره های جن را بوجود آوردهاند.
?با داشتن مجموعه پدیده ها و چشم اندازهای زیبای طبیعی و زمینشناسی مذکور، کال جنی را میتوان یکی از بهترین ژئوسایتها در ژئوپارک طبس و کشور در زمینه گردشگری ماجراجویانه (Adventure- based Geoturism) در نظر گرفت.
در هر صورت کال جنی مکانی مناسب برای سیاحت در طبیعت و تاریخ است و سکوت حاکم بر این دره و وجود خلل و فرج و حفره ها و این اتاقکها همگی حالتی رازآلود به آن بخشده که گمان می رود نامگذاری دره جنی یا کال جنی بر آن از سوی مردمان محلی بی سبب نبوده است.
تذکر مهم :
1-با توجه به وجود گذرگاههای ریزشی در حاشیه حوضچه های آب و همجنین عمق زیاد این حوضچه ها این محل برای افراد نآشنا و کودکان توصیه نمیشود.
2- به توریستها و گردشگران توصیه می شود در حفظ پاکیزگی و حفاظت آثار طبیعی و تاریخی محل تلاش نمایند ؛ و پلاستیک و زباله خود را به شهر برگردانند .
3- از بالارفتن و ورود به گبر ها یا قنات ها خودداری نمایند
4 – از رفتن به این مکان در زمانهایی که احتمال بارندگی میرود ، به شدت پرهیز شود
مستندی زیبا از گروه تحقیقاتی راجع به کال جنی
…………
……………………………………………..
برای دیدن فیلمی از کال جنی ؛ کلیک کنید
Click on the image below to see the video
………………………………………………………….
برای دیدن ادامه تصاویر زیبای کال جنی روی عکس ذیل کلیک کنید
Click on the picture below to see more images
……………………………………………………………………………..
تصاویر و گردآورنده : دانشنامه طبس
در صورت داشتن اطلاعات و تصاویر جدیدتر ؛ آنرا به همراه نام خودبه آدرس tabasenc@yahoo.com ارسال فرمایید
“استفاده از مطالب سایت با ذكر منبع (www.tabasenc.ir) بلا مانع است”
درود…
پس از جدا شدن از جاده آسفالت و دو راهی استخر شاعر …
داخل پرانتز اگه قید بشه که در محور طبس به بردسکن رو به روی کشتارگاه صنعتی طبس خیلی بلحاظ پیدا کردن منطقه کمک میکنه….
ممنون از سایت بسیار عالی….