کد ثبت اثر طبیعی | G/19/7824 |
کد ثبت اثر ملی | |
کد ثبت اثر جهانی |
این درخت گز با قدمت و عظمتی بس بزرگ، سایه انبوه داشته که به قرون تاریخ سایه گسترده و گر چه بالفعل میوه ای نداشته است اما بهترین هدیه که همان سایه ای رمز آلود و سرشار از سکوت است را در برابر آفتاب سوزان کویر به کویر نشینان ارزانی داشته و از این رو مورد احترام بوده است. منقول است که در گذشته مردم مخصوصاً خانم ها به آن مراجعه می کردند و قلوه سنگی روی شاخه آن می گذاشتند و یا نخی به آن می بستند و برآورده شده حاجات خود را از او می خواستند.
این درخت در تصاویر جهانگرد سوئدی : سون هدین نیز دیده می شود .
درختی که در این تصویر دیده می شود دارای دو شاخه برآمده از خاک است که یا هر دو از یک تنه انشعاب گرفته است یا از ریشه سبز شده است . که البته اکنون به خاطر بی مهری صورت گرفته قسمت اول درخت به کلی از بین رفته و قسمت دوم از یک متر بالاتر ازسطح زمین قطع ولی دوباره از وسط تنه آن شاخه ای سبز شده است . قطر تنه قطع شده درخت حدود یک متر است .
تاکنون عمر این درخت مشخص نگردیده ولی بر اساس قولهای بیان شده عمر درخت بیش از 2000 سال تخمین زده میشود .
البته درخت گز 6000 سال هم وجود دارد که قطر آن حدود 1.5 متر است یعنی نیم متر بیش از درخت گز طبس .
در حال حاضر درخت گز تاریخی طبس زنده ولی بدون حفاظ و مراقبت می باشد .
این درخت گز در بلوار منتهی به امامزاده حسین ابن موسی الکاظم (ع) قرار دارد.
…………………………………………………………………………………….
گز (Tamarix hispida)
گیاه گز به شکل درخت یا درختچه است که برگهای آن کوچک سوزنی شکل و پولک مانند است. این گیاه بیشتر در جاهای خشک، کنار آبهای شور، در زمین های شوره زارو کنار رودخانه ها رشد می کند.گیاه گز نوعهای مختلفی دارد. بعضی از آنها مثل گز شاهی در جاهای مختلفی دیده می شوند.گیاه گز مقاومت زیادی دارد و در هر آب و هوایی رشد می کند. این گیاه حتی در منطقه های بلند و کوهستانی هم رشد می کند.
از شاخههای این درخت مادهای به خارج ترشح میشود که به گز انگبین موسوم است و دارای ساکارز، موسیلاپ و پراکسیداز است. و به علت شور بودن برگهای آن فقط شتر شترسانان از آن استفاده میکنند، اما برای تغذیهٔ سایر حیوانات دیگر نا مرغوب است.
این درخت به علت رسیدن ریشهاش به آب سطحی زمین عمر طولانی میآورد، گویند که در بعضی مناطق گرمسیر بیش از هزار سال عمر کردهاست. غالباً بیشترین ارتفاع این درخت به ۱۰ تا ۱۵ متر میرسد. درخت گز از خانوادهٔ Tamarix است و در نقاط مختلفی از دنیا از جمله ایران میروید.
در ایران پنج گونه از درخت گز میروید: گز شاهی که گاهی از ۱۵ متر هم فراتر میرود، گز خوانسار یا گز انگبین که از آن انگبین تهیه میشود، یلقون (با اسم علمی تاماریکس پالازی) که در حوالی کرج یافت میشود، تاماریکس تتراندر که در حوالی شیراز میروید و تمیس که در جنگلهای شمالی ایران دیده میشود.
مناسبترین جا برای رشد و زیاد شدن آن منطقه های گرم وخشک بیابانی و خاکهای شور است.این گیاه در برابر تغییر دمای هوا مقاومت زیادی دارد.به علاوه مناسبترین خاک برای رشد گیاه گز، خاک لومی است.نزدیک دریا، شنهای ساحلی و اطراف رودخانه ها جای مناسبی برای رشد گیاه گز هستند.همچنین در کنار نهرهای زمین های شور و شنی و گودال های مرطوب و بستر رودخانه ها این گیاه به خوبی رشد می کند.
داراي گلهايي قرمز رنگ است که در فصل بهار و پاييز در انتهاي انشعابات و ساقه ها مشاهده مي شود.
شیرینی ای که در نواحی اصفهان و بلداجی به نام گز ساخته میشود نیز نام خود را از شهد ترشح یافته از پسیل گز که اختصاصا برروی این درختچه جایگیر میشود گرفتهاست. ارزش گز انگبین در این است که یکی از معدود قندهای فروکتوز به تنهایی در طبیعت میباشد.
بیماری ها و آسیب های گیاه گز
- در اثر یخبندان، برگ درختچه های گز در فصل پاییز و زمستان یخ می زند.
- موریانه از پوست شاخه های خشک شده گز تغذیه می کند ولی به تنه اصلی آن آسیب نمی رساند.
- بادهای شدید گاهی سبب ریشه کن شدن درختان گز می شود. دیده شده که گاهی در اثر بادهای شدید، تنه اصلی روی زمین قرار گرفته است. در نتیجه به جای اینکه ساقه اصلی رشد کند، شاخه های فرعی به طرف بالا رشد می کنند.
- آفتهای و بیماریهای مهم گیاه گز عبارتند از : پروانه برگ خوار، سرخرطومی گز، پسیل گز، پروانه تار عنکبوتی، شپشک گز. سوسک های چوب خوار نیز از آفت های گیاه گز هستند. همچنین تعدادی از قارچ ها هستند که باعث پوسیدن ریشه گیاه گز می شوند.
پاسخ دهید