این کاروانسرا که به کاروانسرای عماد الملکی نیز معروف است ؛ در بر میدان جنوبی میدان گلشن طبس قرار دارد
این بنا توسط عماد الملک بزرگ ساخته شده ولی قسمتی از آن ناتمام بوده است که بعد ها ساخته میشود .
در وقفنامه عمادالملکی که به سال 1300 هجری قمری تهیه شده است ، از این کاروانسرا در فهرست چیز هایی که وقف شده است نام برده شده است و در ضمن اشاره به این مطلب دارد که ساختمان کاروانسرا هنوز ناتمام است و بدین قرار : ( همگی و تمامی یک باب کاروانسرا جدید البنای سرکار واقف معظم علیه که انشالله رحمان به اتمام خواهد رسید . واقع در جنب میدان گلشن شمالا به متصل به میدان جنوبا به راه عام کوچه نو ؛ با جمیع متعلقات از دکاکین تحتانی و فوقانی داخلا فیها و خارجا منها و جمیع حجرات و اصطبلات آن و حیاض و اشجارات بحیث لم یخرج شی ء منها یک قطعه )
از یادداشت های میرزا علی منشی باشی چنین بر می آید که بالاخره این کاروانسرا در زمان عمادالملک به اتمام نمیرسد و با فوت او ناتمام می ماند .
این یادداشت را در توصیف بازار آوردم ، اینجا نیز به قسمتی از آن اشاره میکنم : ( کاروانسرای میدان و تیمچه توی بازار را نیز ساخت اگر چه کاروانسرای میدان به اتمام نرسید و عمرش بقا نکرد … )
منشی باشی در جای دیگری از یادداشت هایش تاریخ فوت محمد باقر خان یا عمادالملک بزرگ را در محرم سال 1311 هجری قمری ذکر میکند .
در بالای سردر ورودی این کاروانسرا از طرف میدان گلشن یک سنگ نوشته وجوددارد. که اشعاری به شرح ذیل بیان شده است :
در زمان دولت سلطان عادل ناصرالدین
آن که او را داده یدان در دو گیتی کامرانی
آنگاه پس از چند سطر توصیف از این گونه به بانی بنا و توصیف کاروانسرا می پردازد :
میر دریا دل عمادالملک با ذل آن که دارد
رایت نیک اختر او آیت کشور ستانی
سیم و زر پاشید و در اندک زمانی ساخت الحق
این سرای دلگشا را چون بهشت جاودانی
آن چنان نیکو سرایی کز نسیم دلکش او
بر مشام دل رسد هر لحظه بوی شادمانی
آن چنان نیکو سرایی کز صفا خاک زمینش
هست چون آب بقا ( سرما ) بخش زندگانی
حبذا رای خداوند طبس کز یک اشارت
این بنا را ساخت محکم چون بنای آسمانی
در زیر گنبد سرسرای ورودی یک کتیبه گچی وجود دارد که در بالای آن و سمت راست نوشته است ( ای 240 و غ ل م ) سمت چپ ( سنه 1337 ) را دارد در طرح بیضی بالای آیه گچبری شده و داخل گچبری بیضی نوشته است :
به سعی و اتمام رساند حسن … حاجی غلامضان ضابط خلف مرحوم کربلایی علی … حاجی حسینعلی عمل ابوالقاسم معمار یزدی 337.)
کاروانسرای میدان ؛ بنایی است آجری که ورودی آن دری است چوبی ضخیم با گل میخها و کوبه های زمان خود . که پس از گذشتن از دالانی کوتاه به فضای بزرگی میرسیم که حجره ها در آن قرار دارد .
سبک معماری این بنا همان است که در حال حاضر به معماری دوره قاجار معروف است .
این بنای زیبا و عظیم در زلزله 8.7 ریشتری 25 شهریور 1357 به طور کامل تخریب و اکنون در تصرف ساختمان مخابرات قرار دارد و تا کنون اثری از لوح و سنگ نوشته آن بدست نیامده است .
برای دیدن تصاویر بیشتر روی عکس ذیل کلیک کنید
منابع :
- تاریخ جغرافیای طبس
- بنا های تاریخی طبس
کلیه حقوق برای سایت ” دانشنامه طبس گلشن ” محفوظ است
استفاده از مطالب و تصاویر با ذکر منبع ” دانشنامه طبس گلشن ” مجاز است
پاسخ دهید