نوروز يك آيين كهن و همگاني و مربوط به نو شدن و جوان شدن طبيعت است.احادیث فراوانی از امامان معصوم در رابطه با نوروز عنوان گردیده که قداست خاصی را به این تحول عظیم میبخشد.
نوروز در طبس با توجه به قدمتی چند هزار ساله و فرهنگی بکر ؛از جایگاه خاصی برخوردار است .
از یک ماه قبل از نوروز و از اسفند ماه با توجه به لطیف شدن هوا و سبز شدن بیابانها ؛ مردم منطقه در مراسمی با نام “صحرا گردش ” به استقبال بهار میروند.طبسیها اسفند را «ماه نوروز» مینامند، یعنی ماهی که پس از آن عید نوروز میآید. مردم طبس برای مراسم «صحرا گردش»، آش درست کرده و آن را به همراه شیرینی و آجیل، به مزارع باقلای حاشیه طبس برده و دور هم میخورند.در این مراسم همه پشت سر هم صف میبندند و از روی بوتههای باقلا، پریده و این شعر را با گویش طبسی میخوانند: «سورمه سیاهُم بَقلی؛ غم به تو دادُم بَقلی؛ شادیت به ما ده بَقلی؛ زردی مِ از تو، سبزی تو از مِ» و البته مراقب هستند که شاخههای باقلا را نشکنند.
جشن های سده و چهار شنبه سوری از مراسمهای استقبال از بهار است که در برخی از روستاهای طبس بویژه روستای کهن پیرحاجات برگزار می گردد.
خانهتکانی و پخت شیرینیجات محلی نیز از دیگر رسوم طبسیها در آستانه عید نوروز است . ساخت شرینی جات محلی که پای ثابت فرهنگ طبسی است ؛ روزها قبل از سال نو و بصورت دسته جمعی تهیه می شود.
رو ور کرده، قطاب، نان چای، نان نخود، نان برنج، و نان پسته از انواع شیرینیهایی است که طبسیها برای پذیرایی از میهمانان نوروزی خود میپزند.
با توجه به شرایط اقلیمی طبس ؛ طبسیهای سایر نقاط دیگر در ایران در این ایام به شهر و روستاهای طبس عظیمت کرده و خود را به این همایش عظیم میرسانند و از نعمتهای خدادادی استفاده میکنند.
با توجه به وجود پربرکت مرقد یکی از برادران امام هشتم (ع) در طبس بنام امامزاده حسین ابن موسی الکاظم ؛ مردم طبس که مذهبشان را از ائمه اطهار دریافت نمودند و ارادت خاصی به تشیع دارند در هنگام سال تحویل در یک گرد همایی عظیم در این امامزاده زیبا تجمع می کنند و سال را نو میکنند. سفره های هفت سین معطر شده به بهار نارنج پهن میشود.
برخی هم هنگام تحویل سال نو به منزل یکی از بزرگان فامیل رفته و سال جدید را در کنار یکدیگر آغاز میکنند و پس از آن، دیدهبوسی، و دادن عیدی به کوچکترها نیز معمول است.
دید و بازدید های سال نو از همان ساعات ابتدایی شروع میشود و به ترتیب سن این گردشها صورت میگیرد و میزبان با خرماو آجیل محلی ( پسته و مغزوک و تخمه صیفی جات و توت خشک و بنه ) و مرکبات خوش عطر طبسی پذیرایی میکند.
در شبها عموما در شهر طبس مردم در خانه نمی مانند ؛ و گروه گروه در خیابان گلشن ( بولوار امام خمینی ) پیاده و قدم زنان به سمت باغ گلشن میروند و از شبهای پرستاره و معطر به بهار نارنج و در پناه درختان نخل و مرکبات از زیبایی های باغ گلشن استفاده میکنند.
روز 5 فروردین ؛ روز طبس نام دارد که مراسمهای خاصی در باغ گلشن برگزار میگردد.
در روز 13 فروردین طبق یک رسم کهن مردم به دامن طبیعت میروند و نوروز را به سرانجام میرسانند.خوردن تنقلات و شیرینی و کاهو از لوازم تفریح این روز در طبس است؛ در صورتی که امکانش فراهم باشد از کوه شتری برف میآوردند و آن را با شیره خرما یا انگور مخلوط کرده و میخوردند.
فلسفه اجزای سفره هفت سین
شک نيست يکى از نمودهاى زندگى جمعى، برگزارى جشنها و آيينهاى گروهى است، گردهم آمدنهايى که به نيت نيايش و شکرگزارى و يا سرور و شادمانى شکل مى گيرند.
بر همين اساس جشنها و آيينهاى جامعه ايران را هم مى توان به سه گروه عمده تقسيم بندى کرد: جشنها و مناسبتهاى دينى و مذهبى، جشنهاى ملى و قهرمانى و جشنهاى باستانى.
نوروز از جشنهاي باستاني ايران است که چون مبناي آن تازگى بخشيدن به طبيعت و روح انسان است، پايدار ماند و جاودان است.
يکي از ارکان اصلي نوروز، چيدن سفره هفت سين براي جمع شدن بر گرد آن به هنگام تحويل سال است . در بسيارى از منابع آمده است که “هفت سين” نخست “هفت شين” بوده و بعدها به “سين” تغيير يافته است.
هفت شينها
شمع، شيرينى، شهد (عسل)، شمشاد، شربت و شقايق يا شاخه نبات، اجزاى تشکيل دهنده سفره هفت شين بودند. برخى ديگر به وجود “هفت چين” در ايران پيش از اسلام اعتقاد دارند. در زمان هخامنشيان در نوروز به روى هفت ظرف چينى غذا مى گذاشتند که به آن هفت چين يا هفت چيدنى مى گفتند.
بعدها در زمان ساسانيان هفت شين رسم متداول مردم ايران شد و شمشاد در کنار بقيه شينهاى نوروزى، به نشانه سبزى و جاودانگى بر سر سفره قرارگرفت. بعد از سقوط ساسانيان وقتى مردم ايران اسلام را پذيرفتند، سعى کردند سنتها و آيينهاى باستانى خود را نيز حفظ کنند.
در روزگار ساسانيان، قابهاى زيباى منقوش و گرانبها از جنس کائولين از چين به ايران وارد مى شد. يکى از کالاهاى مهم بازرگانى چين و ايران همين ظرفهايى بود که بعدها به نام کشورى که از آن آمده بودند “چينى” نامگذارى شد و به گويشى ديگر به شکل سينى و به صورت معرب “سينى” در ايران رواج يافتند.
اجزايي که بر روي سفره هفت سين قرار مي گيرد عبارتند از: سيب، سرکه، سمنو، سماق، سير، سنجد و سبزى (سبزه) .
قرآن کريم در سفره هفت سين
ايرانيان به هنگام چيدن سفره هفت سين اولين و مهمترين موردي را که بر سفره قرار مي دهند، قرآن کريم است . ايرانيان مسلمان به نشانه توکل و توسل به خداوند متعال در آغاز سال و درخواست بهترينها از خالق خويش قرآن را در بهترين جاي سفره قرار داده و پس از آن اجزاي ديگر را مي چينند .
فلسفه هريک از خوراکيها
سمنو: نماد زايش و بارورى گياهان است و از جوانه هاى تازه رسيده گندم تهيه مى شود.
سيب: نماد بارورى، زايش و سلامتي است.
سنجد: نماد عشق و دلباختگى است و از مقدمات اصلى تولد و زايندگى.
سبزه: نماد شادابى و سرسبزى و نشانگر زندگى بشر و پيوند او با طبيعت است.
سماق، سرکه و سير: نماد چاشنى و محرک شادى و سلامتي در زندگى به شمار مى روند.
سکه: به نيت برکت و درآمد زياد انتخاب و بر سفره هفت سين مي نشيند .
اما غير از اين گياهان و ميوه هاى سفره نشين، خوان نوروزى اجزاى ديگرى هم داشته است، در اين ميان تخم مرغ نماد زايش و آفرينش است و نشانه اى از نطفه و نژاد.
آينه: نماد روشنايى است و حتماً بايد در بالاى سفره جاى بگيرد.
آب: نشانه برکت و پاکي در زندگى است .
اسپند، شاخه هاى سرو، دانه هاى انار، گل بيدمشک، شير نارنج، نان و پنير، شمعدان و… را هم مى توان جزو اجزاى ديگر سفره هفت سين دانست.
در صورت داشتن اطلاعات و تصاویر جدیدتر ؛ آنرا به همراه نام خود به آدرس tabasenc@yahoo.com ارسال فرمایید
“استفاده از مطالب سایت با ذکر منبع (www.tabasenc.ir) بلا مانع است”
پاسخ دهید