وقتی که کسی از خانواده ای فوت می کند اگر از احترام خاصی برخوردار باشد سعی می کنند که تابوت او را تا گورستان بر روی دست حمل کنند. در حال حاضر گورستان شهر در اطراف مزار امام زاده حسین ابن موسی الکاظم ( ع ) در شمال غربی شهر واقع است. بعد از دفن مرده بر سر قبر او فانوسی روشن می کنند .
در بعضی از دهها افرادی از بستگان میت سه شب بعد از دفن او تا صبح در محل قبر او بسر می برند تا این که میت با خاک آشنا شود .
سه روز اولیه پس از دفن میت مراسم سوگواری یا پرسه برگزار می شود. معمولاً مراسم سوگواری مردانه در مساجد یا هیات و زنانه در خانه میت برگزار می شود. برگزاری مراسم در سوم و هفتم و چهلمین روز مرگ هم مثل بسیاری از شهرهای ایران مرسوم است. صبح جمعه بر سر قبر میت می روند .
اولین جمعه بعد از دفن میت مراسم از شور و حرارت خاصی برخوردار است و جمعیت زیادی از اقوام و آشنایان بر سر قبر او حاضر می شوند.
علاوه بر این بعد از ظهر روز های تاسوعا و چهاردهم شعبان تا شب ، محل قبرستان ها مملو از جمعیت است. مردم بر سر قبر درگذشتگان خود چراغ روشن می کنند و میوه و شیرینی خیرات می کنند. قربانی برای میت در اولین عید قربان بعد از مرگ او یک ضرورت و در عید قربان سال های بعد در صورت داشتن توان مالی انجام می شود. بعد از مرگ هر فرد صبح روز اولین عید مذهبی و ملی بویژه عید نوروز آشنایان و خویشان به خانه بازماندگان میت می روند و به آن ها تسلیت می گویند.
هنگام دفن میت، چوبی از قسمت وسط برگ خرما به طول حدود یک متر در زیر بغل های میت قرار می دهند. بر روی این چوب با سر چاقو اسامی ائمه و سوره های کوچک قرآن می نویسند . پس از قرار دادن میت در قبر آشنایان و بستگان نزدیک میت در قبر او خاک نمی ریزند و کسانی که این کار را انجام می دهند معتقدند نباید بیل را به دست یکدیگر دهند بلکه باید روی زمین بگذارند تا دیگری بردارد.
منبع :میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی شهرستان طبس
………………………………………..مطالب تکمیلی
اموات را با 5 هدیه دریابید!
گاهی ما میبینیم که بعد فوت فردی، آنچنان افراد خانواده درگیر کارها هستند که از اصل غافل شدهاند. از چیزهایی که امواتشان در هنگام ورود به برزخ نیاز دارند غافل شدهاند. شخص مرده هر لحظه چشم به راه است. اموات فریادهایی دارند ولی گوش افراد عادی آنها را نمیشنود.
پیامبر فرمود : هر کدام از اموات با صدای محزون و گریه به خانوادههایشان فریاد میزنند : به ما رحم بکنید خدا به شما رحم بکند. اینهایی که این جوری فریاد میزنند برادران دینی شما بودند، به آنها کمک بدهید و یاد آنها باشید.
قبر، حالات قبر، نکیر و منکر صبر نمیکنند تا مراسم سوم و هفت و چهل میت تمام بشود. همان موقع که میت را در قبر میگذارند و هنوز مردم در بالای قبر ایستادهاند، نکیر و منکر می آیند. تعبیر روایت این بود که میت هنوز صدای پای تشییع کنندهها را میشنود که نکیر و منکر میآیند. در چنین موقعیت حساسی میت کمک میخواهد. حالا چه چیزی به درد آنها میخورد؟
پنج چیز به درد اموات میخورد:
1- اینکه بعد از دفن میت تلقین بعد از دفن را بگویند و مدتی سر قبر بنشینند. البته تلقین قبل از دفن هم داریم که میخوانند.
وقتی تلقین بعد از دفن خوانده میشود نکیر و منکر میگویند که حجت و دلیلش را به او گفتند، پس برویم. ببینید یک تلقین بالای قبر چقدر اثر دارد. انسان نباید فقط گریه کند البته گریه تخلیه است ولی گریه به درد میت نمیخورد. گریه بر امام حسین (علیه السلام) و ائمه از باب دیگری است. پس اولین هدیه ای که میتوانند به شخص متوفا بدهند بعد از دفن خواندن تلقین و نشستن و قرآن خواندن است.
2- دومین کاری که باید انجام بدهند این است که بدهیهای میت را بپردازند چه بدهیهای مالی و غیر مالی. حج هم بدهی مالی و هم غیر مالی است. پس بدهیهای میت را شروع به انجام دادن بکنند و پرداخت کنند یا خودشان این کار را بکنند یا اجیر بگیرند. برای میت ثانیهها خیلی سخت میگذرد.
3- سومین هدیه مستحبات است.
نیکی به پدر و مادر بعد از مرگ
از پیامبر پرسیدند که نیکی به والدین بعد از مرگ چیست؟ پیامبر فرمود : برایشان دعا بکند، طلب مغفرت برای آنها بکند، عهد و وصیت میت را انجام بدهد، صله رحم با خویشاوندان آنها بکند. یعنی با از دنیا رفتن کسی ارتباط فامیلی قطع نشود، اگر آنها دوستی داشتند به دوست آنها هم رسیدگی بکن.
4- چهارمین هدیه این است که انسان طوری رفتار کند که برای پدر و مادر خدا بیامرزی بخرد. روایت داریم که از گناهان کبیره است که بچهها کاری بکنند که برای پدر و مادر نفرین بخرند.
5- پنجمین هدیه سر زدن به قبور آنها است. وقتی اموات تازه فوت کردهاند بیشتر به هدیهها نیاز دارند مثل شب اول قبر که بیشتر به هدیه نیاز دارند.
وقتی میت میبیند که کسانی سر قبر او میآیند بسیار خوشحال میشود. این خوشحالی از اُنسی است که با دوستان و آشنایان میگیرد و یک خوشحالی از دعایی است که سر قبر میکنند.
بهترین زمان برای زیارت اموات
بهترین زمان زیارت اموات عصر پنجشنبه است که پیامبر فرموده است. شاید بهتر از آن صبح جمعه بین الطلوعین باشد.
بر سر قبر میت رفتن برای میت
از امام صادق(علیه السلام) سؤال شد که اگر شخص سر قبر کسی برود، آیا او به درد آن شخص میخورد؟ امام فرمود : بله این مثل هدیه ای است که به زندهها میدهید و او را کاملاً خوشحال میکنید.
یکی از نزدیکان رجبعلی خیاط میگفت: ما با ایشان به قبرستان ابنبابویه رفته بودیم و قبر مادر من هم آنجا دفن بود. من سر قبر مادرم نرفتم. سر چند تا قبر فاتحه خواندیم. وقتی میخواستیم از قبرستان بیرون بیاییم، ایشان گفتند که مادر شما اینجا دفن است؟ گفتم: بله. گفت مادر شما در عالم برزخ داشت از شما گله میکرد. برگشتیم و سر قبر مادرم رفتیم.
کسی که از دنیا رفته است رابطهاش قطع نشده است و هوشیارتر شده است. ما نباید نظام آخرت را با دنیا قاطی کرد. گاهی تاج گلهای آنچنانی بر سر قبرها میآورند. این به کار میت نمیآید، عمل صالح به کار میت میآید.
اگر کار خیری که میکنیم، به تعدادی از اموات هدیه کنیم آیا از ثواب آن کم میشود؟
خیر. اگر شما یک صلوات به کل اموات مؤمنین و مؤمنات هدیه کنید به خاطر کار ارزشمندی که شما کردید و همه را در نظر گرفتید و بخل نورزیدید، خدا ثوابش را به همه میدهد و از هیچ کس هم ثوابی کم نمیشود.
پیامبر فرمود : وقتی انسان آیت الکرسی را بخواند و ثوابش را برای همهی اهل قبور مومنین و مؤمنات بفرستد خدا ثواب را به هر کدام از اموات میدهد.
فردی از امام صادق (علیه السلام) پرسید که من یک حج انجام دادهام. آیا من میتوانم پدر و مادرم را که از دنیا رفتهاند در ثواب این حج شریک کنم؟ امام فرمود : بله. البته همه را میتواند در اعمال مستحب شریک کرد. اگر شما یک عمل واجب برای کسی انجام میدهی مثلاً برای فردی نماز بجا میآورید این برای خود میت است. وقتی ما میخواهیم ثواب مخصوصی مثلاً به پدرمان برسد، این ثواب میرسد و از کرم خدا چیزی کم نمیشود. یک اتفاق خوبی برای خود اهدا کننده میافتد و هدیه های نابی گیر خودش میآید.
آیا هدیههایی که ما برای اموات میفرستیم فوراً به آنها میرسد؟
بله. این هدیهها همان موقع به اموات میرسد. پیامبر فرمود: ساعتی سختتر از عالم قبر نیست. رحم کنید به صدقه. اگر صدقه برای او نداشتید دو رکعت نماز بخوانید. اگر این کار را کردید همان لحظه خدا هزار فرشته به سمت قبر میفرستد با هر فرشته ای یک لباس بهشتی برای میت هدیه میبرند و قبرش قیامت وسعت پیدا میکند.
شب اول قبر چه موقعی است؟
شب اول قبر اولین شبی است که فرد از دنیا میرود. قبر خاکی مورد نظر نیست. ممکن است که فرد بیست سال در بیایانی باشد یا حفرهی خاکی پیدا نکند. حکم فقهی داریم که اگر کسی را بعد از چند سال دفن کردند، نماز شب اول قبر را برایش بخوانند. نکیر و منکر هم شب اول قبر میآیند. ما روح سرگردان نداریم.
ان شاء الله خدا همهی ما را در این عوالم در پناه امیرالمؤمنین و اولادش حفظ کند.
فرآوری : زهرا اجلال
شب اول قبر از چه زماني است و چقدر طول مي كشد؟
- مجموعه: اصول و فروع دین
پرسش :
زماني كه مرده را دفن مي كنند شب اول قبر از چه زماني است و چقدر طول مي كشد؟ آيا در آن لحظه كساني كه در دنيا براي آن مرده اي دعا مي خوانند در آن لحظه به او مي رسد و از عذاب او كم مي شود؟
پاسخ :
قبل از هر چيز لازم است چند نكته را متذكر شويم.
1. انسان پس از مرگ وارد عالمي مي شود به نام«عالم برزخ» حيات برزخ و حقيقت باطن همين عالم دنياست. دنيا ظاهري دارد و باطني، ظاهر دنيا كه بدان عالم مُلك گفته مي شود همين دنياي مادي كه ما در آن زندگي مي كنيم كه خصوصيات خاص خودش را دارد(مكان، زمان، مادي بودن…) همين دنيا باطني دارد كه بعضي خصوصيات عالم دنيا را داراست. مثلاً شكل و اندازه و رنگ و بو در آن عالم هم وجود دارد و لكن ماده در آنجا نيست. صورت مردمان برزخي رنگ و اندازه مشخصي دارد و در آنجا خوشحالي و مسرّت و غضب و نگراني هست در آنجا نور هست و لكن آنجا ماده نيست[1].
2. در بعضي از روايات از همين حيات برزخي به«عالم قبر» تعيير شده است. در روايتي است كه از امام صادق ـ عليه السّلام ـ پرسيدند: برزخ چيست آن حضرت فرمود: قبر از هنگام مرگ آدمي است تا روزي كه قيامت مي شود[2].
پس مراد از قبر در بعضي روايات اين گودال خاكي كه بدن ميت در آن جا مي گيرد، نيست بلكه باطن همين قبر مراد است كه همان عالم برزخ است از آنجايي كه قبر خاكي جايگاه و محل استقرار بدن جسماني است و عالم برزخ نيز جايگاه استقرار روح انسان است به عالم برزخ عالم قبر نيز گفته مي شود[3].
در روايت مفصّلي است از حضرت اميرالمؤمنين كه آن حضرت در وصف مرگ انسان و انتقال او به قبر و شاهدات او در قبر توضيحاتي مي فرمايد كه ما به قسمتي از آن اشاره مي كنيم، در بخشي كه مربوط به مرگ مؤمنان و مشاهدات آنان است اين چنين مي فرمايد: … او مي شناسد كسي را كه او را غسل مي دهد و قسم مي دهد افرادي را كه جنازة او را حمل مي كنند كه به سرعت ببرند و زودتر به خاك بسپارند و وقتي كه او را وارد در قبرش مي كنند دو مَلَك به نزد او مي آيند و آن دو، دو فرشتة بازپرسي و باز جوئي كننده از عقائد و كردار او هستند …
با توجه به دو نكته ياد شده و اين بخش از روايت حضرت اميرالمؤمنين مي توانيم نتيجه مي گيريم كه شب اول قبري كه در روايات ما براي اموات ذكر شده و شرح حال آنها در قبر مي باشد مراد شب اولي كه ما به حساب دنيايي مي سنجيم نيست يعني اين چنين نيست كه اگر قسمتي را صبح دفن كنند حتما 10 يا 12 ساعت بايد بگذرد تا شب هنگام شود آنگاه فرشتگان پرس و جو بيايند و از او سؤالاتي بنمايند بلكه به محض دفن شدن فرشتگان بازپرس به سراغ ميت مي آيند چرا كه عالم برزخ شب و روزي چون عالم دنيا ندارد و اگر شبي براي ميّت ذكر شده است، شايد شب براي او مشتمل مي شود درست شبيه حالت خواب كه آدم در خواب مي بيند در شبي هولناك را مي گذراند و حال آنكه در وسط روز خوابيده است همانگونه كه در وسط روز انسان خواب شب تار را مي بيند، همين طور است كه انسان را در روز دفن مي كنند و همان لحظه شب اول قبر او باشد در حقيقت ميت در عالم قبر و برزخ شب براي او نمايان مي شود در اين روايت هم آمده به محض دفن كردن ميت فرشتگان بازپرس به سراغ ميت مي آيند.
البته شب اول قبر تنها براي كساني نيست كه دفن مي شوند حتي كساني هم كه بدنشان دفن نمي شود، باز عذاب قبر دارند سؤال قبر دارند شب اول قبر هم خواهند داشت وقتي قبر را به معني عالم برزخ گرفتيم و شب آنجا را هم، مخصوص به وضع آنجا دانستيم لذا لازم نيست تا حتماً ميت دفن شود آنگاه مراسم شب اول قبر برزخ صورت پذيرد[4].
و امّا پرسش نهايي كه مربوط به تأثير دعا و يا خيرات بر آن ميت است بايد در جواب بگوئيم آنچه كه از روايات استفاده مي شود اين است كه هر آنچه براي اموات صورت مي پذيرد به گونه اي به آنها مي رسد.
از امام صادق منقول است: كه بسا باشد كه ميّت در تنگي و شدّتي بوده باشد و حق تعالي به او وسعت دهد و تنگي را از او بردارد پس به او گويند كه اين فرح كه تو را روي داد به سبب نمازي است كه فلان برادر مؤمن براي تو كرد[5].
در روايت ديگري است كه حضرت فرمود:
نماز و روزة و حجّ و تصدّق و ساير اعمال خير و دعا و ثواب آن اعمال براي كسي كه آن اعمال را انجام داده و براي مرده هر دو نوشته مي شود و وارد قبر او ميشود[6].
آيا دعا و خيرات از طرف زنده ها موجب كاهش عذاب قبر شخص مرده مي شود؟ و اصولاً چه چيزهاي موجب افزايش يا كاهش عذاب قبر مي شود؟
آنچه به درجة اول ماية نجات و رهايي از عذاب قبر مي شود، كارهاي نيك و گفتار پسنديده اي است كه انسان در طول حيات خود انجام داده است، اما پاسخ پرسش نخست اين است كه در مواردي شرع مقدس سرنوشت اموات را بوسيله ي كارهاي نيك يابد ديگران قابل تغيير معرفي كرده است.
در يك قانون كلي حديث مي فرمايد: هر كسي سنت و روش نيكي بنياد گذارد براي او ثواب هر كسي كه به آن عمل كند مي رسد و هر كسي سنت و روش بدي بنياد نهد براي او گناه و عقابي هر كسي كه به آن عمل كند مي رسد.
پيامبرـ صلّي الله عليه و آله ـ فرمود: روزي حضرت عيسي ـ عليه السّلام ـ از كنار قبري گذشت كه صاحب آن در عذاب بود، سال بعد نيز گذر كرد ولي از عذاب صاحب قبر خبري نبود، سبب را از خداوند پرسيد، وحي آمد كه از اين ميّت فرزندي صالحي به بلوغ رسيد و براي مردم راهي درست كرد و يتمي را پناه داد به بركت آن از پدر گذشتيم[7].
و نيز درباره بهبودي سرنوشت اموات مي گويد: هرگاه كسي به نيّت وجه الله نذري كند تا ثوابش براي ميتي باشد چنين نذري مفيد و وفاء به آن لازم است[8].
بنابر احاديث صحيح و مشهور صدقه دادن بازماندگان براي اموات سودمند است.
در روايتي صحيحة سعد از پيامبرـ صلّي الله عليه و آله ـ مي پرسد، آيا صدقه دادنِ من براي روح مادرم سودي دارد؟ پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ فرمود: بلي[9].
زيارت اهل قبور مستحب و سفارش شده است همچنين دعا و قرآن خواندن براي ميّت مفيد است. زيارت اهل قبور در روزهاي جمعه موجب مي شود امواتي كه در تنگي و تنگناه باشند در فراخي قرار گيرند[10]. امام صادق ـ عليه السّلام ـ فرمود: هرگاه شخصي به نيّت ميتي صدقه دهد، خداوند جبرئيل را فرمان مي دهد كه اين هديه را به قبر او برساند[11] و نيز فرمود: بواسطة نمازي كه براي ميت خوانده مي شود تنگي قبر او به فراخي تبديل مي شود[12].
ابن عباس در روايتي از رسول اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ نقل مي كند: خواندن سورة«تبارك الملك» بر سر قبر ميت ماية نجات از عذاب قبر است.
از كتاب دعوات قطب راوندي نقل شده است كه؛ هرگاه ميتي دفن شد، بر قبر او سه بار اين جمله را بخوانند، خداوند عذاب را از او تا روز دميده شدن صور برمي دارد، اللهم اني اسئلك بحق محمد و آل محمد ان لا تغذب هذا الميت.
رسول اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ و پس از خاكسپاري دختر گرامي خود(رقيه) با چشم گريان فرمود: از خداي سبحان خواستم عذاب قبر را از او بردارد و خداوند او را بخشيد. پس دعا مؤثر است.
مشهور دانشمندان و علماءِ اصلِ بهره مند شدن اموات؛ از فوايد اعمال صالحه و خيراتي كه بازماندگان براي آن ها مي فرستد را تاييد و پذيرفته اند هم چنين رهايي و يا تخفيف عذاب قبر بواسطة كارهاي نيك بازماندگان.
براي مطالعه بيشتر به كتابهاي ذيل مراجعه فرمايند:
1. معاد، شهيد دستغيب
2. معاد، قرائتي
3. منازل الآخره، محدث قمي
در آخر به عنوان حسن ختام حديثي از امام صادق ـ عليه السّلام ـ نقل مي كنيم:
«القلبُ حَرَمُ الله فلا تُسكِن في حَرَم الله غيرَ الله»
«مكتب حرم الهي است و غير خدا را در حرم خدا جاي مده»
«بحارالانوار، ج 67، ص 25»
===========================
[1] . ر.ك طهراني، سيد محمد حسين، معاد شناسي، ج 2، ص 185، جوادي آملي عبدالله، معاد و قرآن، ج 4، ص 218.
[2] . نورالثقلين، ج 3، ص 554.
[3] . ر.ك طهراني، سيد محمد حسين، معاد شناسي، ج 2، ص 194، 195، سبحاني، جنب الدحيات، ج 4، ص 238.
[4] . ر.ك، جوادي آملي، عبدالله، معاد شناسي، ج 21، ص222.
[5] . ر.ك، منازل الآخره، شيخ عباس قمي، ص 50، به نقل از زاد المعني.
[6] . همان، ص 50.
[7] . محمد باقر مجلسي، بحارالانوار، ج 6، ص 220، حديث 15، بحق اليقين مجلسي، ص 489.
[8] . الوهابيه في الميزان، جعفر سبحاني، ص 133، به نقل از صلح الاخوان، ص102.
[9] . همان، ص 133 به نقل از فرقان القرآن، ص 133.
[10] . شيخ عباس قمي، منازل الآخره، ص 28 به نقل از قطب راوندي، و نيز در روايتي از امام باقر ـ عليه السّلام ـ به نقل از كليني .
[11] . همان، ص 29.
[12] . محمد بن يعقوب كليني، الفروع من الكافي، 3، 236، كتاب الجنائز، باب المسأله في القبر حديث6.
andisheqom.com
10 راه برای شاد کردن روح رفتگان
کلیه حقوق این پایگاه برای “دانشنامه طبس گلشنwww.tabasenc.ir ” محفوظ است
One Response