در صورت عدم اصلاح سیستم روشنایی ؛ شهرستان طبس عنوان “بهترین مکان رصد ستارگان” را از دست خواهد داد
سهراب علیدوستی
مدرس نجوم رصدخانه اصفهان و سرپرست پروژه آلودگی نوری اصفهان
امروزه بشر با آلودگی های مختلفی دست و پنجه نرم میکند،از آلودگی زباله و هسته ای گرفته تا آلودگی صوت و…متاسفانه برخی از آلودگی ها دارای اثرات زیانباری هستند که پنهان و بی سر و صدا در حال رشد و زیاد شدن هستند که یکی از آنها آلودگی نوری میباشد.شاید برای شما عجیب باشد که نور بتواند آلودگی ایجاد کند. به طور ساده وقتی منابع نوری را بیش از حد و در جای نامناسب استفاده کنیم آلودگی نوری بوجود می آید. بیشترین عامل بوجود آورنده آلودگی نوری در شهرها مربوط به لامپهای معابر و نورافکن ها میشود. طراحی این لامپها به گونه ایست که باید تمام نور خود را به سطح معابر و خیابانها بتابانند ولی در عمل اینگونه نیستند.این لامپها در حدود 30الی60درصد نور خود را به اطراف یا آسمان می تابانند و باعث هدر رفتن نور خود می شوند .
اگر به طور متوسط یک لامپ خیابانی 50درصد نور خود را هدر بدهد ،با یک حساب سر انگشتی می توان دریافت که چه اتلاف انرژی عظیمی از طریق این لامپ ها به وقوع می پیوندد.همچنین روشن شدن بیش از حد محیط زندگی انسان باعث اختلال در ترشح هورمون ملاتونین در مغز شده و باعث اختلال در خواب شبانه،افسردگی و کاهش طول عمر میشود. همچنین نور نامناسب برخی از لامپها باعث بروز سرطان پوست و ضعف بینایی می شود. همچنین آلودگی نوری باعث نابودی برخی از حیوانات نظیرنوزاد لاک پشت های دریایی که با نور ماه و ستارگان جهت یابی می کنند نیز می شود. تاثیر مخرب بعدی آلودگی نوری از بین رفتن آسمان شب و کم ستاره شدن آن است. برای همین منجمان مجبورند از شهرها تا دهها کیلومتر فاصله بگیرند تا شاهد آسمان تاریک باشند.متاسفانه تاثیر آلودگی نوری شهرها گاهی تا صدها کیلومتر آنطرفتر می رسد.
نور شهر تهران تا فاصله300کیلومتر و اصفهان 200کیلومتر آنطرفتر بر آسمان شب تاثیر می گذارد.بنابراین یافتن آسمان کاملا تاریک بسیار سخت است. شهرستان طبس به علت قرار گرفتن در میان دو کویر لوت و کویر مرکزی و نبود شهرهای بزرگ در نزدیکی اش ،یکی از تاریکترین آسمانهای ایران را در خود جای داده است.پناهگاه حیات وحش نایبندان و کویر شمالی حلوان از بهترین مناطق رصدی ایرانند.
متاسفانه در طبس نیز به علت بکار بردن لامپهای غیر استاندارد در معابر خود ،در سالهای اخیر آلودگی نوری رشد چشمگیری داشته است به طوری که آسمان مناطقی همچون روستای خرو و ازمیغان،کریت،کویر روح مرغوم و…تا حدود زیادی از بین رفته است.
این در حالی است که نور طبس،آسمان نایبندان و کویر بهاباد را نیز تهدید می کند و اگر این روند ادامه پیدا کند در 10الی 15سال آینده آسمان این مناطق نابود خواهد شد و عنوان خود را در “بهترین مکان رصد ستارگان ” از دست خواهد داد ” . در حال حاضر نور طبس تا فاصله100کیلومتر آنطرفتر بر آسمان تاثیر میگذارد.
هیچ کس مخالف نور و روشنایی نیست. می توان با بکار بردن لامپهای استاندارد که نور خود را فقط به سطح زمین می تابانند ،بخش عمده ای از مشکل را حل کرد. با این کار علاوه بر جلوگیری از اتلاف انرژی ،می توان تاریکترین منطقه رصدی نیز از خطر نابودی نجات داد.آسمان تاریک طبس می تواند یکی از پتانسیلهای خوب برای جذب منجمان داخلی و خارجی باشد.
امیدوارم مردم و مسولین قدر این موهبت الهی را بدانند و در حفاظت از منابع طبیعی خود کوشا باشند.
در سراسر قاره اروپا هیچ منطقه ای مشابه کویر طبس تا بهاباد وجود ندارد. بنابراین با کمی تبلیغ می توان منجمان اروپایی را به ایران جذب کرد. در خاورمیانه کشورهای ایران، عربستان، افغانستان و کمی پاکستان آسمان تاریک دارند. به خاطر وجود زیرساخت های خوب موجود در ایران و امنیت مناسب و فرهنگ بالای ایران،کشورمان نسبت به بقیه در جایگاه مناسبی قرار دارد. ورود گردشگران و منجمان خارجی و مهمتر از آن منجمان ایرانی به بهاباد و نایبندان طبس می تواند باعث اشتغال شده و توسعه ای پایدار و بدون تخریب را به دنبال دارد. طبق بررسی سهراب علیدوستی پژوهشگر طرح مکان یابی مکان های تاریک و سرپرست پروژه آلودگی نوری، این کویر بهترین مکان رصدی ایران محسوب می شود. این منطقه کاملا بکر را می توان با حفاظت پایدار به نسل آینده تحویل داد. شهر بهاباد تا فاصله 60کیلومتری و طبس تا فاصله 110کیلومتری آلودگی نوری ایجاد می کند که لزوم عدم گسترش آلودگی نوری را می رساند.
دو شهر تاریخی طبس و بهاباد و کویرهای اطراف آن مکان بسیار مناسبی برای جذب گردشگر و کویرنوردان داخلی و خارجی است که مورد بررسی قرار می گیرد.
از لحاظ مورفولو ژیکی این کویر خصوصا در شرق و غرب بسیار متنوع است.
در شرق کویر نایبند، کوه مرتفع 3002 متری نایبند قرار دارد و کمی آن طرفتر یکی از گرمتر و خشکترین کویرهای دنیا یعنی لوت قرار گرفته است همچنین در غرب نایبند پدیده هایی همچو زمین های پلاگون، نمکزارها، تپه های ماسه ای و تپه ماهورها قرار دارد. این کویر همانی است که سون هدین یکصد سال قبل مسیر طبس تا بهاباد را با شتر پیموده است.
سیمای منطقه با آنچه امروزه مشاهده می شود تفاوت چشمگیری کرده است. این تفاوت نشانه نابودی تدریجی منطقه است. این کویر که تاکنون پای جاده ها و تا حدودی معدن و صنعت به ان باز نشده بوده ولی به زودی جادهی بهاباد-دربند و معادن زغالسنگ را خواهد دید. پدیده های کمیاب زمین شناسی و کانی هایی همچون سیلویت، هالیت، کلسیت، فلوئورین، مالاکیت، ژیپس و … آن ار به مکانی جهت کار صحرایی زمین شناسان تبدیل کرده است. این منطقه در صورت مطالعه پتانسیل تبدیل به ژئوپارک را نیز دارد. بسیاری از سنگ های منطقه مدت زمان چند صد میلیون سال فشار و دما را متحمل شده اند ولی می تواند با یک معدن در طی چند سال به کلی نابود شود. تورهای کویرنوردی و همچنین بازدید گروههای زمین شناسی نیز می تواند باعث اشتغال زایی شود.
کلیه حقوق این پایگاه برای “دانشنامه طبس گلشنwww.tabasenc.ir ” محفوظ است
پاسخ دهید