موقعیت سیاسی- جغرافیایی بخش دیهوک
بخش دیهوک در نظام تقسیمات کشور مرکز دهستان دیهوک می باشد که از نظر موقعیت از شمال به شهرستان فردوس (استان خراسان جنوبی) ، از غرب به شهرستان طبس (دهستان کریت)، از جنوب به استان کرمان و از شرق به استان خراسان جنوبی (بیرجند) متصل است. این بخش در شمال شرقی استان يزد قرارگرفته و يكي از محرومترين ودورترين مناطق استان به شمار مي رود ودرموقعيت خاص سياسي وجغرافيايي قرار دارد از نظر جغرافيا يي اين منطقه 23 هزار كيلو متر مربع وسعت دارد درسطح شهرستان پهناورترين و وسعيترين دهستان مي باشد كوير بزرگ ايران وكوير لوت درقسمت شرق و جنوب اين منطقه از پديده هاي مهم جغرافيايي مي باشد .
مرکز بخش دیهوک از نظر مختصات جغرافیایی در 57 درجه و دقیقه عرض شمال و 33 درجه و 12 دقیقه طول شرقی قرار دارد ارتفاع از سطح دریا 1340 متر است. ویژگی خاص جغرافیایی مرکز بخش از نظر پدیده های عمده طبیعی عبارت است از ارتفاعات سر به فلک کشیده شمالی موسوم به رشته کوههای شتری(یا جمال ) و دشت جنوبی که پس از عبور از تنگه ای در بخش غربی به سمت طبس ، به کویر مرکزی ایران متصل می گردد. موقعیت مرکز بخش دیهوک از نظر دسترسی به جاده های اصلی بسیار جالب و قابل بررسی است. فاصله دیهوک از مرکز شهرستان طبس 83 کیلومتر و از مرکز استان 450 کیلومتر می باشد. منطقه ديهوك داراي 55 روستاي سكنه دار كه جمعيتي با لغ بر دوازده هزار نفر را درخود جاي داده است با توجه به وسعت زياد عوامل معلقي درپراكندگي روستا ها تأثير داشته اند كه از آن جمله دسترسي به منابع آبهاي زير زميني (قنات)، دسترسي به جاده و وضعييت طبيعي زمين سه عامل مهم در شكل گيري آباديهاي منطقه بوده اند .
پيشينه تاريخي ديهوك
شهر ديهوك كه قبل از شهر شدن بزرگترين روستاي منطقه بوده وبعنوان مركز بخش پيشنهاد شده است حدود150 سال قبل بنام وهك ناميده شده است آثار باقي مانده دربافت قديم و تخريب شده بصورت قلعه قديمي حاكي از اين سابقه تاريخي است درلغت نامه دهخدا ازديهوك به عنوان يك آبادي درجنوب خراسان نا مبرده شده آثار ي از حركت قشون نادر كه از فتح هندوستان باز مي گشته درديهوك ومناطق اطراف آن باقي است از جمله روستاي كله منار وتخت نادر به همين لحاظ نام گرفته اند در شهر ديهوك آثار موجود بصورت رباط وكاروانسرا بقول محلي ها متعلق به دوره صفوي است كه درحاشيه جاده قديم طبس آثار آن وجود دارد .
مشخصات جمعیتی :
دربررسي وضعييت اجتماعي و جمعيتــي همانطوريكه ذكـر شد بخش ديهوك از دو دهستان به نامهاي ديهــوك بـه مر كزيت ديهوك وكوير به مر كزيت زنوغان شكل گرفته كه دهستان ديهوك شامل 30 روستا با جمعيتي با لغ بر 6400 نفر در دهستان كوير با 25روستا وجمعيتي با لغ بر 5600 نفر كه مجموعاً بخش ديهوك راتشكيل مي دهد. تعداد شوراهای اسلامی روستاها 13 شورای اسلامی روستا ، یک شورای اسلامی شهر و یه شورای اسلامی بخش ، تعداد دهیاریها نیز 13 دهیاری می باشد.
وضعيت اقتصادي :
منطقه ديهوك از نظر نيروي كار و جمعيت فعال در فاصله گروههاي سني 15-65 سال چيزي حدود 47درصد جمعيت را دربر دارد براين اساس ميزان عمومي و واقعي مشاركت اقتصادي جمعيت آن بدليل اتكا برنظام اقتصادي زراعي و دامي سنتي و افت قنوات و چشمه ها بر اثر خشکسالیهای چندین ساله رو به کاهش مي باشد. شاید وجود معادن و فعالیت در معادن هم موجب روی گردانی جوانان از اشتغال در بخش کشاورزی و دامداری گردیده باشد.
توليدات زارعي :
در سالهای نه چندان دور اساس معيشت ونظام توليد روستایي منطقه ديهوك عمدتاً برفعا ليتهاي زراعي ودامداري استوار بوده است وسعت اراضي زير گشت منطقه ديهوك با لغ بريكهزار هكتار اراضي مزروعي مي باشد كه ازاين مقدار 300 هكتار باغات شامل پنبه ،خرما ،مركبات وساير ميوه هاي سردرختي مي باشد و700 هكتار ديگر به كشت ساير محصولات زراعي كه مهمترين آنها به ترتيب اهميت زعفران ،گندم ،جو،يونجه علوفه دامي وذرت مي باشد. لازم بذکر است در بخش باغات شاید بیش از 60 درصد باغات بر اثر کم آبی از بین رفته اند.
مهمترين محصولات بخش زراعت :زعفران –گندم-جو-علوفه دامي-يونجه-ذرت وغيره
مهمترين محصولات باغي پسته-خرما-انار-زردآلو –سيب –انگور و غيره
بخش دام :
باتوجه به كويري وكوهستاني بودن منطقه استعداد زمين منطقه ديهوك منطقه متعددي براي دامداري دارا مي باشد بطوريكه تابه حال با توجه به خشكساليهاي پي درپي، تا حدودی دام خود را حفظ نموده است كه آمار آن بشرح ذيل مي باشد:
1-گوسفند وبز وبزغاله وبره 48235 رأس
2-گاو و گوساله 482 رأس
3-شتر 3000 نفر
4-مرغ بومي ومحلي 16000 قطعه
5-مرغداري صنعتي 3 واحد 60000 قطعه كه توليد گوشت سفيد وگوشت قرمز وتوليد شير علاوه برمصرف داخلي به بازارهاي ديگر شهرستانها ارسال مي شود.
صنايع روستايي :
به علت سنتي بودن كا لبد وپيكره نظامي اقتصادي منطقه ديهوك وبيشتربودن فعاليتهاي صنعتي خانگي (قالي بافي )درميان اكثر خانوارهاي جوامع روستايي منطقه ابعاد مشاركت وساختار ويژگيهاي روستايي خودكماكان حفظ نموده است بطوريكه نسبت به ساير مناطق شهرستان وسعيتر مي باشد بدليل سنتي بودن بافت قا لي حدود بیش از 1200دار قا لي دركل منطقه ديهوك موجود مي باشد كه اين موضوع باعث ايجاد شركت تعاوني فرش دستباف گرديده كه درسالهاي گذشته راه اندازي گرديده است و بالغ بر600 نفر عضو با سرمايه اي بالغ بر دويست ميليون ريال ايجادگرديده است كه بطور متوسط هر خانوار 10متر فرش در طول سال توليد داشته باشد ارزش افزوده اي بالغ بر 900ميليون تومان درسال درآمد مي باشد. همچنین احداث کارگاههای قالیبافی در روستای دهنو موجبات اشتغال بیش از 100 بافنده را فراهم نموده است.
بخش معدن :
دربخش معدن، معادن فعال و عظیم زغال سنگ پروده ( مرکزی، معدنجو و نگین) ،زغالشویی (معدنجو و معدن مرکزی)، ماسه ريخته گري چيروك ،زغال سنگ تخت زيتون (نای بند) ، زغال سنگ مهرآذین نای بند ، كائولن اشلاني ،كائولن رضويه ، سه معدن سنگ ساختماني (امام زاده علی ، قلقلو و حسين آباد) ، بنتونیت سنگ عاجی، معدن مس گزو ( در حال اخذ پروانه) ، که در حال حاضر بالغ بر3 هزار نفر در این بخش شاغل مي باشند كه در توسعه ديهوك نقش بسزايي دارد .
ليست مكانهاي زيارتي، باستاني و گردشگري بخش ديهوك – طبس
نام |
آدرس |
توضيحات |
مزار امامزاده |
روستاي |
مكان زيارتي بسيار موجه و مورد توجه كلية ساكنين شهرهاي طبس، فردوس، سرايان، كاشمر، ارسك و بشرويه ميباشد كه بسياري از مردم نسبت بدان ارادت قلبي خاصي دارند و اواخر هفته اين روستا و مملو از خيل زائران ميباشد و به گفتة مقربين حاجات زيادي توسط اين امام زاده برآورده شده است. |
مزار شيخ احمد |
روستاي زنوغان |
امام زاده اي بسيار محبوب در بين اهالي دهستان كوير و مخصوصا روستاي زنوغان كه نقل حاجات ادا شده توسط ايشان بر سر زبانهاي عام و خاص است. |
امامزاده زرك |
روستاي اصفهك |
آنچه گفتني است صفاي همنشيني با اين امامزاده و نذرهاي فراواني است كه توسط مردمان اين خطه در اين مكان ادا ميشود. |
قلعه ديهوك |
روستاي قديم ديهوك |
|
قلعه هفت برج عرب آباد |
روستاي عرب آباد |
قلعه اي است بسيار زيبا كه تقريبا 70 در صد از بنا سالم ميباشد و به علت قرارگيري در كنار محور ترانزيتي داراي پتانسيل بالقوه اي در جهت جذب گردشگر ميباشد. |
درخت چنار |
روستاي |
|
درخت چنار |
روستاي بي بازك |
|
روستاي نايبند(ثبت شده) |
روستاي نايبند |
|
روستاي زردگاه(ثبت شده) |
روستاي زردگاه |
|
آبگرم روستاي ديك رستم |
كيلومتر 145 |
آب گرمي كه در دل كوير از فراز تپه اي پوشيده از درختان خرما(به صورت پراكنده) كه بهترين محصول خرما را دارا ميباشد سر از خاك بيرون مي آورد و در مسير حركت جويهاي زيبايي با رنگها متفاوت را ايجاد كرده است. |
روستاي سرند |
روستاي سرند |
اين دو روستا با واقع شدن در ميان كوههاي اشتران كوه داراي طبيعتي زيبا و با صفا ميباشند به گونه اي كه از اقصا نقاط شهرستان تعطيلات پايان هفته خود را در اين روستا سپري ميكنند و داراي ظرفيت مناسبي جهت جذب گردشگر ميباشند |
روستاي ماودر |
روستاي ماودر |
|
آسيابهاي آبي مرغوب |
روستاي مرغوب |
مرغوب روستايي است واقع در دامنة كوه كه در مسير حركت چمشة روستا چندين آسياب آبي زيبا قرار دارد كه به گفته روستائيان اصولا اين روستا در گذشته گندم، جو و ديگر محصولات روستاهاي اطراف در اين روستا تبديل به آرد ميشده است كه اين موضوع دلالت بر اهميت اين آسيابها دارد. |
روستاي |
روستاي اسفنديار |
بافت قديمي اين روستا كه در دامنة كوه واقع شده داراي ساختمانهاي چند طبقه و كوچه هاي پيچ در پيچ ميباشد كه به صورت لايه اي قرار گرفته اند و انسان را ناخودآگاه به ياد قلعه هاي فيلم ارباب حلقه ها مي اندازد. بافت اين روستا حدود 80 درصد سالم ميباشد. |
رباط چهل پايه |
روستاي نايبند |
|
قلعه مكشور |
روستاي نايبند |
|
آب سرد و گرم |
آبادی سردو گرم |
روستايي كه با وجود واقع شدن در كوير داراي منابع آبي و طبيعت چشمگيري ميباشد. |
درخت گز |
روستاي |
شهر دیهوک
. این شهر در بخش دیهوک از توابع شهرستان طبس قرار دارد.
شهر دیهوک در برخوردگاه جادههای اصلی کرمان به مشهد و یزد به مشهد قرار گرفته است. این دو جاده پس از رسیدن به دیهوک یکی شده و مسیر به سوی مشهد ادامه مییابد.این شهر از توابع استان خراسان بود که در تقسیمات جدید کشوری به استان یزد ضمیمه شده است.
فاصله دیهوک با مرکز استان ۴۷۰ کیلومتر، تا کرمان ۴۴۰ کیلومتر و تا بیرجند ۱۹۸ کیلومتر است. نزدیکی دو روستای مجاور دیهوک و بازک، که هم اکنون دو محله شهر هستند، از عوامل اصلی شکلگیری این شهر بوده است.
پیشینه
دیهوک در حدود ۱۵۰ سال پیش به نام دهک نامیده میشده است. از محلات قدیمی اطراف دیهوک عباسیه (که بر اثر سیل از بین رفت و سپس بازسازی شد)، محلات خانیک و انتظامیه است که از بخشهای مشهور و مشخص دیهوک و اطراف آن به شمار میرود. دیهوک در سال ۱۳۵۷ بر اثر زمینلرزه به کلی ویران شد و اهالی روستا با کمکهای دولت و احداث خانههای سازمانی در پائیندست روستا، حلقه اصلی این شهر را بوجود آوردند.
در پی استقرار یک پادگان نظامی در شهر، جمعیت زیادی از کارکنان پادگان به همراه خانوادههایشان در شهر سکونت یافتهاند. به علت کمبود آب آشامیدنی این شهر با رکود رشد روبرو است.
در ۲۰ دیماه ۱۳۸۶ نیز زمینلرزهای به بزرگی ۴٫۷ ریشتر حوالی دیهوک را لرزاند.
در کنار شهر جدید ؛ شهر قدیمی ولی خالی از سکنه دیهوک قرار دارد . این مجموع زیبا دارای برج دیدبانی و ساختمانهایی است که در زلزله ۱۳۵۷ تا حدی خراب گردیده است .
زنده باد شهردیهوک
بخش دیهوک بمرکزیت شهردیهوک بزرگترین بخش کشوراست حتی بزرگترازبخش مرکزی طبس بمرکزیت طبس/