کد ثبت مکان توریستی | Q/12/1311 |
کد ثبت اثر ملی | |
کد ثبت اثر جهانی |
سد تأخیری عباسی
نماد نبوغ و خلاقیت ایرانی
در ادامه درهی سردر در ۳۰ کیلومتری شرق شهر طبس و ۵ کیلومتری روستای توریستی خرو و در مسیر چشمه آبگرم حمام مرتضیعلی به طاق زیبای عباسی برخورد میکنیم که قدمت طاق آن ۴۵۰ سال هست و در زمان شاه عباس بازسازی شده و میان دو کوه نزدیک به هم ساخته شده و بنایی آجری است که در قسمت بالا و یا تاج آن سنگ به کار رفته است.
سد تأخیری عباسی یکی از نمونههای عالی خلاقیت، دوراندیشی و سختکوشی ایرانی است. این سد ۲۵ متری که در میان مردم محلی به طاق عباسی معروف است، یک نمونه بینظیر توسعه پایدار محسوب میشود.
…………..
ایرانیان در درههای تنگ، سدها را روی طاقهای آجری احداث میکردند که بدینترتیب نیاز به سیستم انحراف در حین احداث مرتفع میگردد. این روش خلاقانه با کارکرد کاهش بیشینه سیلاب سیلاب در سد عباسی ترکیب شده است. سیلابها با دوره بازگشت ۱۰ سال از زیر طاق بصورت آزادانه عبور میکنند. در سیلابهای بزرگتر، مقداری از حجم سیلاب در پشت سد ذخیره میشود، به این ترتیب طی صدها سال، سد عباسی، شهر طبس را در مقابل سیلابهای رودخانه نهرین حفاظت نموده است.
با توجه به اینکه به علت موقعیت خروجی سد، رسوب در پشت سد ذخیره نمیشود، میتوان انتظار داشت که برای هزاران سال، این سازه بینظیر بدون نیاز به تعمیر و نگهداری و مدیریت، کارکرد اصلی خود را به انجام برساند.
نکته مهم آنست که اگر امروز براساس آخرین دستاوردهای مهندسی سد و سیلاب، سدی برای کنترل سیلاب رودخانه نهرین احداث شود، مشخصات آن بسیار به سد عباسی نزدیک خواهد بود.
طاقبند در قسمت پایین شامل طاقی است آجری که پاکار آن بر کوههای سنگی دو طرف رودخانه قرار دارد و بلندای طاق تا زیر تیزه آن ۱۷ متر و بلندای آن ۳۰ متر تخمین زده میشود که این طاق قدیمیترین بخش بناست که دو قسمتی بودن بنا از نظر زمان ایجاد آن به خصوص از طرف پشت طاقبند به خوبی قابل مشاهده است.
نکته جالب در این طاق چگونگی قرار گرفتن آجرهای آن است که به پهنای معینی محدود نشده، بلکه به صورت شعاعی تا بدنه کوه ادامه یافته و طاقی با مقاومت بسیار زیاد بهوجود آورده است و قسمت بالای بند هم که با قلوهسنگ ساخته شده است سومین مرحله مرمت یا ایجاد بند است.
در قسمت بالا، بند حالت قوسی به خود گرفته تا بتواند در پهنای بیشتر دهانهی دره در برابر فشار آب مقاومت بیشتری کند و این نکته یکی از راهحلهای قابل توجهی است که معماران ایرانی با درک صحیح از مقاومت مصالح و مقاومت شکلی بناها، آن را دریافته و بهکار گرفتهاند که احتمالا بازسازیهای آخر به دستور شاه عباس انجام شده است.
در كنار اين سد نقش چند بز روي سنگ حكشده است .اين سنگ نگارههای بزکوهی نمادی از درخواست فراوانی آب، زایندگی و فراوانی نعمت استو عده ای هم این بزها را نمادی از فرشتگانی می دانند که برای نگهبانی آب، افزایش و فراوانی نعمت بر دیوارههای طاق دعا می کنند.قدمت اين سنگ نگاره ها مشخص نيست ولي كارشناسان قدمت آنرا بيش از 7000 سال اعلام ميكنند .
اطلاعات تخصصی به زبان انگلیسی کلیک کنید
عجایب کال سردر طبس با اجرای آقای میلانی
کلیه حقوق این پایگاه برای “دانشنامه طبس گلشنwww.tabasenc.ir ” محفوظ است
پاسخ دهید